Węglowodory
Węglowodory – organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze wyłącznie atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru[1]. Sam pierwiastek węgiel nie jest jednak węglowodorem[2].
Węglowodory są podstawowym składnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe źródło w przemyśle[1]. Innym źródłem węglowodorów są procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania węgla. Oprócz tego węglowodory o złożonej budowie pełnią rozmaite role w organizmach żywych (np. karotenoidy).
Węglowodory ze względu na występowanie wiązań wielokrotnych węgiel-węgiel dzieli się na[1]:
- nasycone, zwane inaczej alkanami, w których występują jedynie wiązania pojedyncze
- węglowodory nienasycone, zawierająca wiązania wielokrotne węgiel-węgiel, w tym:
- Ponadto znanych jest wiele typów węglowodorów zawierających więcej niż jedno wiązanie nienasycone, np.:
- dieny – zawierające dwa wiązania podwójne, wśród których można dodatkowo wyróżnić:
- alleny – w których występują skumulowane układy wiązań podwójnych (C=C=C) (np. 1,2-butadien)
- dieny sprzężone – w których występują dwa wiązania podwójne przedzielone jednym pojedynczym: (C=C−C=C) (np. 1,3-butadien)
- polieny – w których występuje więcej niż dwa wiązania podwójne.
- węglowodory aromatyczne – w których występują struktury pierścieniowe ze specyficznie sprzężonymi układami wiązań podwójnych (np. benzen).
Inny podział węglowodorów wynika z topologii ich łańcuchów:
- liniowe – w których występują ściśle liniowe łańcuchy węglowe – np. n-oktan[1]
- rozgałęzione – w których występują boczne odgałęzienia w łańcuchu – np. izooktan, izopren[1]
- cykliczne – w których występują pierścienie węglowe – np. cykloheksan
- policykliczne – w których występują dwa lub więcej pierścieni cyklicznych, w których część atomów węgla jest "współdzielona" np. nasycona dekalina lub aromatyczny naftalen
- bi- i więcej cykliczne – w których występują dwa lub więcej "przeplatających" się układów pierścieniowych, np. adamantan
- mieszane – w których występują różne kombinacje układów cyklicznych, liniowych i rozgałęzionych – np. karoteny lub cholesterol.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Węglowodory, [w:] Peter Atkins, Loretta Jones, Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2004, ISBN 978-83-01-13810-3.
- ↑ Honorata Nyga-Łukaszewska, Wydobycie węglowodorów niekonwencjonalnych w USA a bezpieczeństwo energetyczne kraju, „Polityka Energetyczna Energy Policy Journal 20 (3)”, 2017 [dostęp 2022-03-30].