Feliks Breański

Feliks K. Breański

Şahin Paşa

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1794 Brączewo (Wielkopolska)
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 1884 Auteuil we Francji
Przebieg służby
Lata służby	1811–1812 (Armia Księstwa Warszawskiego), 1815–1831 (Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego), 1833–1834 (Legion Polski w Portugalii), 1848–1851 Armia Królestwa Sardynii, 1853–1856 Armia turecka, 1863–1864 Wojsko Powstania Styczniowego
Stanowiska	1815–1830 podporucznik, porucznik, kapitan, 1831 major, podpułkownik, 1848 pułkownik, 1853 generał brygady
Główne wojny i bitwy	Kampania Moskiewska (1812), powstanie listopadowe (1830–1831), I wojna sardyńsko-austriacka (1848–1849), Wojna Krymska (1853–1854), powstanie styczniowe (1863–1864)o
Odznaczenia

Feliks Klemens Breański (Szahin-Pasza, tur. Şahin Paşa) herbu Łabędź (ur. 29 listopada 1794 w Brączewie, zm. 15 stycznia 1884 w Auteuil) – polski generał w powstaniu styczniowym, pułkownik armii królestwa Sardynii, generał służby tureckiej.

Życiorys

Feliks Breański był synem Teodora Breańskiego h. Łabędź i Brygidy z Falęckich (h. Leszczyc). Jego bratem był ksiądz Walerian Tyburcjusz. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu pracował w Dyrekcji Skarbu Księstwa Warszawskiego. W 1811 wstąpił do wojska i odbył kampanię roku 1812 w Rosji. Tam, pod Smoleńskiem dostał się do rosyjskiej niewoli. W 1815 wstąpił do armii Królestwa Kongresowego, gdzie początkowo służył w 1 pułku strzelców pieszych, następnie w pułku grenadierów gwardii, awansując od podporucznika do kapitana. Następnie był adiutantem gen. Józefa Chłopickiego, dowódcy 1 Dywizji Piechoty, a w 1827 został szefem sztabu tej dywizji, dowodzonej wtedy przez gen. Jana Krukowieckiego.

Brał udział we wszystkich działaniach bojowych tej dywizji w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831. Odznaczył się w II bitwie pod Wawrem za co awansowany został na podpułkownika. W czasie bitwy pod Tykocinem kierował zdobyciem mostów na Narwi i grobli tykocińskiej. Odznaczony za to Krzyżem Kawalerskim Orderem Virtuti Militari. Został szefem sztabu przy nowym wodzu naczelnym i prezesie Rządu Narodowego gen. Janie Krukowieckim, a także był dowódcą pułku grenadierów gwardii (22 września - 4 października 1831). W bitwie pod Ostrołęką został ciężko ranny.

Jako dowódca 4 Dywizji Piechoty przekroczył pruską granicę pod Świedziebną. Internowany w Malborku, został administratorem wszystkich internowanych oddziałów polskiej piechoty. W 1832 udał się do Francji.

Na emigracji związał się z obozem Hotelu Lambert. Członek władz Związku Jedności Narodowej, gorąco zabiegał o pozyskanie Wielkiej Brytanii dla sprawy polskiej.

W 1833 organizował wraz z gen. Józefem Bemem polski legion w Portugalii. Rozpoczął tworzenie pułku piechoty, stacjonującego w La Rochelle, lecz wobec fiaska przygotowań Bema plan ten nie został zrealizowany. Bezskutecznie zabiegał u rządu francuskiego o utworzenie polskiego legionu w Algierii. W 1845 został prezesem Towarzystwa Monarchicznego Trzeciego Maja, organizacji monarchistycznej propagującej wyniesienie dynastii Czartoryskich.

W czasie Wiosny Ludów wyjechał wraz z Adamem Jerzym Czartoryskim do Berlina. Udał się do Rzymu z misją tworzenia oddziałów polskich we Włoszech, pozostających na żołdzie papieża. Dowodził legionem lombardzko-piemonckim, pozostawał w opozycji do Adama Mickiewicza. Wziął udział w I wojnie sardyńsko-austriackiej, walczył w bitwie pod Custozzą w 1848. Po przegranej bitwie pod Novarą w 1849 legion został rozwiązany, a dzięki protekcji Władysława Zamoyskiego Breański wstąpił na żołd armii sardyńskiej, gdzie dowodził 11 pułkiem piechoty i był oficerem Sztabu Głównego. W 1851 wystąpił z armii sardyńskiej na żądanie Rosjan i osiadł w Nicei.

Żołnierze 1 Pułku Kozaków Sułtańskich

W 1853 został generałem brygady w armii tureckiej. W czasie wojny krymskiej, wraz z Ludwikiem Bystrzonowskim zajął się reorganizacją armii kaukaskiej Ahmed Kurd Paszy, stacjonującej w Karsie i został jej sztabowcem. Tam jako Szahin-Pasza opracował plan działań zaczepnych przeciwko Rosji, który stał się podstawą operacji armii tureckiej i brał udział w walkach do roku 1854. W 1855 wystąpił z wojska na żądanie rządu piemonckiego, jednakże rok później, w październiku 1856 zorganizował brygadę piechoty w Dywizji Kozaków Sułtańskich Władysława Zamoyskiego, formowanej przy wsparciu finansowym Wielkiej Brytanii. 31 lipca 1856 nastąpiło rozwiązanie dywizji.

Później wysyłany w misjach dyplomatyczno-wojskowych m.in. w 1860 do Cavour we Włoszech, w 1862 do Konstantynopola. W czasie powstania styczniowego kierował powołanym w maju 1863 powstańczym Biurem Wojskowym w Paryżu i podległymi mu filiami w Strasburgu i Dreźnie. Biuro zajmowało się mianowaniem agentów do spraw wojskowych, werbunkiem ludzi wśród emigrantów i kierowaniem ich na teren walki. Sprawowało także opiekę nad urlopowanymi powstańcami i prowadziło ewidencję wszystkich polskich wojskowych przebywających poza krajem. Podlegało ono Wydziałowi Wojny Rządu Narodowego jako jego III Sekcja. Działalność Biura zakończyła się 3 kwietnia 1864. Po upadku powstania mieszkał początkowo w Paryżu, potem w Auteuil, gdzie zmarł.

Odznaczony francuskim Medalem św. Heleny.

Zmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami.

Bibliografia

• Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-15175-1. Brak numerów stron w książce
• Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10727-4. Brak numerów stron w książce
• Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963. Brak numerów stron w książce
• Zbigniew Gnat-Wieteska: Generałowie Powstania Styczniowego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1994. ISBN 83-85621-26-1. Brak numerów stron w książce
• Całoroczne trudy Komitetu Narodowego Polskiego na dniu 8 grudnia 1831. r. we Francji zawiązanego.. Paryż: Drukarnia A. Pinard, 1831-1833. Brak numerów stron w książce
• Karol Forster: Powstanie narodu polskiego, w r. 1830-1831. Berlin: Wydawnictwo K. Kozłowskiego, 1873. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Stefan Rdesiński: Informacja o Feliksie Breańskim na portalu genealogicznym rodziny Rdesińskich. [dostęp 2010-09-17]. (pol.).
• Informacja o Polakach na służbie tureckiej, na stronie ambasady polskiej w Ankarze. [dostęp 2010-09-17]. (tur.).
• Noty biograficzne Polaków w armii tureckiej na portalu edukacyjnym. [dostęp 2010-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-05)]. (tur.).

Literatura dodatkowa

• Józef Frejlich: Breański Feliks. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 422–423. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0