Wanda Kamińska
Wanda Kamińska, z domu Henisz (ur. 20 sierpnia 1918 w Zborówku, zm. 5 maja 2013 w Warszawie) – polska taterniczka, pionierka wspinania kobiecego, członkini honorowa Klubu Wysokogórskiego w Warszawie i Polskiego Związku Alpinizmu.
| Imię i nazwisko urodzenia |
Wanda Henisz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
Życiorys
edytujOd 1932 roku mieszkała w Zakopanem, gdzie w 1936 roku zdała maturę w Szarotce[1]. Początkowo chodziła w góry i jeździła na nartach jako turystka, jednak wkrótce awansowała do grona elity taternickiej, do której wprowadził ją Wawrzyniec Żuławski. Zaczęła się wspinać jako nastolatka, dlatego taternik Wiktor Ostrowski mówił o niej często „to nasza maskotka”. Już w 1935 roku była pierwszą kobietą i 11. osobą w historii, która dokonała wejścia przez Dolinę Śnieżną na Wyżnią Lodową Przełęcz (wraz z Józefem Orenburgiem)[2]. W styczniu 1936 roku została przyjęta do Koła Zakopiańskiego Klubu Wysokogórskiego, a członkostwo zwyczajne uzyskała 7 listopada 1945 roku. W drugiej połowie lat 30. przebywała w Kanadzie.
Józef Nyka wspomina: „Już przed wojną z zapałem fotografowała, dziadek kupił jej aparat fotograficzny Leica. W latach wojny była zaangażowana w działalność konspiracyjnego KW, produkowała setkami odbitki dla „Taternika”, które odbierał od niej Tadeusz Bernadzikiewicz (Tebek)”[3].
Wspinała się z wybitnymi taternikami, jak Tadeusz Orłowski, Zdzisław Dziędzielewicz, Stanisław Braun, Zofia Radwańska-Kuleszyna (-Paryska), Marek Cybulski, Róża Drojecka i inni. Do jej największych wyczynów należą m.in. udział w pierwszym przejściu Żlebu Drège'a na Granaty 27 września 1938 roku[4]. W lecie 1941 roku, mieszkając w „Murowańcu”, wspinała się z Tadeuszem Orłowskim na Kościelcu, Kozich Czubach, Buczynowych Turniach. W 1941 roku wyszła za mąż, przyjmując nazwisko Kamińska.
Witold Paryski w samych latach 1945–1946 wymienia m.in. następujące przejścia Kamińskiej w Tatrach[5][6]:
- wejście częściowo nową drogą na Mięguszowiecki Szczyt Pośredni (10 i 12 sierpnia 1945),
- nowe wejście południowo-wschodnim uskokiem na Zadni Mnich (13 września 1946) bez sztucznych ułatwień (wspólnie z Tadeuszem Orłowskim oraz Małgorzatą Serini-Bulską),
- pierwsze wejście właściwą północną ścianą Żabiego Szczytu Wyżniego (wspólnie z Tadeuszem Orłowskim, 6 września 1946: droga nadzwyczaj trudna, eksponowana i b. piękna, należąca do najwspanialszych dróg tatrzańskich)[7][8],
- pierwsze wejście południowo-zachodnią granią Żabiej Lalki (1946),
- wejście na Rumanowy Szczyt (III przejście lewego filara jego północno-wschodniej ściany w 1945), Wielicki Szczyt (1945)[4].
W sumie miała w dorobku ponad 20 nowych dróg i wariantów w Tatrach, wspinała się do około 1980 roku[4].
Przez ostatnie lata życia mieszkała w Warszawie w domu przy alei 3 Maja 2. Została pochowana 13 maja 2013 roku na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 196-5-21)[9].
Rozwój kariery sportowej przerwało jej macierzyństwo. Miała czworo dzieci[10], jej synem jest Antoni Kamiński (ur. w 1942), profesor socjologii, kierownik Zakładu Bezpieczeństwa Międzynarodowego i Studiów Strategicznych Instytutu Studiów Politycznych PAN, wykładający również m.in. w Collegium Civitas.
Jej bratem był Krzysztof Henisz (1914–1978), malarz, rysownik, ilustrator książek i ceramik. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[11].
Przypisy
edytuj- ↑ henisz_wanda.jpg [online], www.absolwencilo-zakopane.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ SportowaHistoria.PL – historia sportu dla wszystkich [online], www.sportowahistoria.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ GLOS SENIORA [online], www.nyka.home.pl [dostęp 2021-04-16].
- ↑ a b c Józef Nyka. Wanda Henisz-Kamińska. „Głos seniora”. 8, 2003. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ Witold Paryski. Nowe drogi w Tatrach w 1945 r.. „Taternik – Organ Klubu Wysokogórskiego Polskiego Tow. Tatrzańskiego”. 1 (XXIX), s. 19, maj 1947. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ Witold Paryski. Nowe drogi w Tatrach w 1946 r.. „Taternik – Organ Klubu Wysokogórskiego Polskiego Tow. Tatrzańskiego”. 1 (XXIX), s. 19–20, maj 1947. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ Tadeusz Orłowski. Skalne drogi. „Taternik – Organ Klubu Wysokogórskiego Polskiego Tow. Tatrzańskiego”. 1 (XXIX), s. 22-23, maj 1947. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ Z Tatr. „Taternik – Organ Klubu Wysokogórskiego Polskiego Tow. Tatrzańskiego”. 1 (XXIX), s. 20–21, maj 1947. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANTONI KAMIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-04].
- ↑ Agata Komosa-Styczeń, „Kobieta nigdy «rasowym» taternikiem nie będzie”. Tak sto lat temu wydawało się mężczyznom [online], www.wysokieobcasy.pl (Wyborcza.pl), 16 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-16].
- ↑ Wirtualne Muzeum Konstancina – Heniszowie [online], www.muzeumkonstancina.pl [dostęp 2021-04-16].
Bibliografia
edytuj- Jan Kiełkowski: Henisz-Kamińska Wanda. W: Małgorzata i Jan Kiełkowscy (red.): Wielka encyklopedia gór i alpinizmu. T. 6: Ludzie gór. Katowice: Wydawnictwo STAPIS, 2013, s. 327. ISBN 978-83-61050-89-6.