Abuztuaren 21
Abuztuaren 21a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hogeita hamairugarren eguna da, 234.a bisurteetan. 132 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 2009 – Jendarmeek ustezko 3 etakide atxilotu eta 13 zulo aurkitu dituzte azken astean.
- 2012 – Patxi López Lehendakariak Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak urriaren 21an ospatuko zirela iragarri zuen.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1792 – Frantziako Iraultzan gillotina bidezko lehen exekuzioa egin zen, metodo ankerragoak ordezkatuz.
- 1911 – Mona Lisa edo Gioconda margolana, Leonardo da Vinciren olio pintura, Louvre museotik lapurtu zuten Parisen. Bi urte geroago aurkitu zuten Florentzian.
- 1942 – Stalingradeko bataila hasi zen Alemania eta Sobietar Batasunaren artean.
- 1975 – Madrilen (Espainia) GRAPO taldea bere ekintzak egiten hasi zen Goardia Zibilaren bi zakur akabatuz.
- 1986 – Nyos lakuko erupzio limniko batek inguruko herrixketako 1.800 lagun eta 3.500 etxabere hil zituen Kamerunen.
- 1991
- Errusian Mikhail Gorbatxeven eta honek SESB ohian harturiko neurrien aurkako estatu kolpea hasi zen (Belovezhie-ko Akordioa).
- Letoniak SESBarekiko independentzia aldarrikatu zuen.
- 2006 – Tren istripua Palentziako Villada herrian. Sei hildako egon ziren, Talgo tren bat gehiegizko abiaduragatik bere bidetik irten eta gero. Hildakoen artean Pasaiako bikote bat egon zen.
Arte eta kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1960 – Ernest Hemingwayk eta Anjel Goenagak hitzarmena sinatu zuten Donostiako Maria Cristina hotelean, Agurea eta Itsasoa euskaraz argitaratzeko egile eskubiderik ordaindu gabe.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1987 – Dirty Dancing ("Dantza Zikina") filma estreinatu zen, Emile Ardolinok zuzendu eta Patrick Swayze, Jennifer Grey, Jerry Orbach eta Cynthia Rhodes aktoreek antzeztu zuten.
- 1998 – Blade filma estreinatu zen, Stephen Norringtonek zuzendu eta Wesley Snipes, Stephen Dorff, Kris Kristofferson, N'Bushe Wright eta Donal Logue aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1993 – Kwajalein atoloiak ordua aldatu zuen eta Nazioarteko egun aldaketa lerroaren beste aldean jarri zen. Beraz, egun hau ez zen existitu uharte horretan.
- 2017 – Eguzki eklipsea AEBetan osoki ikusgai egon zen, Euskal Herrian partzialki.
Kirolak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jaiotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1890 – Luis Izeta, Athleticeko bizkaitar futbolaria (h. 1966).
- 1899 – Bixente Eskisabel, gipuzkoar sustatzailea eta enpresaburua (h. 1955).
- 1928 – Javier Erice, nafar politikari eta medikua, Iruñeko alkatea (h. 2024).
- 1931 – Manuel Larrabeiti, bizkaitar futbolaria (h. 2018).
- 1933 – Eneko Arieta, Athleticeko futbolaria (h. 2004).
- 1942 – Julián Balduz, frankismoaren osteko Iruñeko lehen alkatea.
- 1945 – Jose Luis Uribezubia, Katarrilla, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1950 – Jon Markaide, gipuzkoar astrofisikaria.
- 1956 – Rafa Díez, LABeko Idazkari Nagusi ohia eta Ezker abertzaleko kide esanguratsua.
- 1958 – Sara Bilbatua, gipuzkoar casting zuzendaria.
- 1962 –
- Jon Etxeandia Zorroza, bizkaitar ETAkidea, poeta eta idazlea (h. 2010).
- Jose Migel Kiko Zúñiga, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1963 – Paskual Rekalde, nafar filologoa, itzultzailea eta euskaltzain osoa.
- 1967 – Miren Arantza Madariaga Aberasturi, bizkaitar politikari eta zuzendari publikoa.
- 1968 – Mari Karmen Arregi Agirre, Aizarnazabalgo alkatea.
- 1973 – Kepa Intxausti, bizkaitar bertsolaria.
- 1974 – Dorleta Kortazar, gipuzkoar ipuin kontalaria, feminista eta sindikalista.
- 1979 – Lierni Azkargorta, gipuzkoar erizaina eta idazlea.
- 1980 – David Malo, nafar futbolari ohia.
- 1981 –
- Eder Salas, bizkaitar txirrindulari ohia.
- Madelen Urieta, arabar saskibaloi jokalari ohi eta entrenatzailea.
- 1981 – Oihan Vega, gipuzkoar aurkezle, esatari eta musikaria.
- 1985 – Jon Calvo, bizkaitar gitarra-jotzailea eta abeslaria.
- 1988 – Maialen Zelaia, gipuzkoar futbolaria.
- 1989 – Mikel Bizkarra, bizkaitar txirrindularia.
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1165 – Filipe II.a Frantziakoa, Frantziako erregea (h. 1223).
- 1567 – Frantzisko Saleskoa, savoiar elizgizona (h. 1622).
- 1583 – Leonor Prusiakoa, alemaniar noblea (h. 1607).
- 1609 – Jean Rotrou, frantziar poeta (h. 1650).
- 1643 – Alfontso VI.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1683).
- 1648 – Josè Zatrilla y Vico, Sardiniako idazlea eta poeta (h. 1720).
- 1670 – James Fitz-James (Berwickeko I. dukea), Frantziako mariskala (h. 1734).
- 1725 – Jean-Baptiste Greuze, frantziar margolaria (h. 1805).
- 1735 – Tobias Furneaux, ingeles nabigatzailea eta Royal Navyko ofiziala, mundua bi norabidetan zirkumnabigatu zuen lehenengo gizona (h. 1781).
- 1739 – Mariano Salvador Maella, espainiar margolaria (h. 1819).
- 1752 – Jacques Roux, frantziar iraultzailea (h. 1794).
- 1765 – Gilen IV.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (h. 1837).
- 1789 – Augustin-Louis Cauchy, frantziar matematikaria eta permutazioen teoriaren sortzailea (h. 1857).
- 1796 – Asher Brown Durand, estatubatuar margolaria, Hudson Ibaiaren Eskolako kidea (h. 1886).
- 1798 – Jules Michelet, frantziar historialari eta idazlea (h. 1874).
- 1848 – Paul Henry, frantziar optikari eta astronomoa (h. 1905).
- 1858 – Rodolfo Austriakoa, Austria-Hungariako Inperioko printze oinordea (h. 1889).
- 1862 – Emilio Salgari, italiar idazlea (h. 1911).
- 1870 - George Cockram, eskoziar futbolaria, Athleticen aritutakoa (h. 1929).
- 1871 – Leonid Andreiev, errusiar idazlea (h. 1919).
- 1872 – Aubrey Beardsley, ingeles marrazkilaria (h. 1898).
- 1892 – Charles Vanel, frantziar aktorea (h. 1989).
- 1893 – Lili Boulanger, frantziar musikagilea (h. 1918).
- 1901 – Edward Thomas Copson, britainiar matematikaria (h. 1980).
- 1904 – Count Basie, estatubatuar jazz piano-jotzaile, organo-jotzaile eta musikagilea (h. 1984).
- 1913 - Dora Vázquez, galiziar idazlea (h. 2010).
- 1915 – Fernando Claudín, espainiar politikari, historialari eta saiakera-idazlea (h. 1990).
- 1916 – Consuelo Velázquez Torres, mexikar piano-jotzailea eta musikagilea (h. 2005).
- 1917 – Leonid Hurwicz, estatubatuar ekonomilaria, 2007ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2008).
- 1921 – Gertrudis de la Fuente, espainiar biokimikaria, farmazian doktorea eta Ikerkuntza Zientifikoen Goi Kontseiluan ikerkuntzako irakaslea (h. 2017).
- 1927 – Barry Foster, ingeles zinema, antzerki, telebista eta irratiko aktorea (h. 2002).
- 1930 –
- Alan Ashcroft, ingeles errugbilaria (h. 2021).
- Margaret Windsor, Ingalaterrako Jurgi VI.aren eta Elisabete Erregina Amaren bigarren alaba (h. 2002).
- 1933 –
- Janet Baker, britainiar mezzo-sopranoa.
- Michael Dacher, alemaniar alpinista eta muturreko eskalatzailea (h. 1994).
- 1934 – John L. Hall, estatubatuar fisikaria, 2005ko Fisikako Nobel Saria.
- 1936 –
- Luisa Isabel Álvarez de Toledo, espainiar aristokrata, idazle eta historialaria (h. 2008).
- Wilt Chamberlain, estatubatuar saskibaloi-jokalaria, NBAko inoizko hoberenetarikoa (h. 1999).
- 1937 –
- Donald Dewar, Eskoziako lehen ministroa (h. 2000).
- Gustavo Noboa, Ekuadorko presidentea (h. 2021).
- Robert Stone, estatubatuar idazlea (h. 2015).
- 1938 –
- Kenny Rogers, estatubatuar country abeslari, argazkilari, aktore, ekoizle eta ekimengilea (h. 2020).
- Mike Weston, ingeles errugbilaria (h. 2023).
- 1939 – Festus Mogae, Botswanako presidentea.
- 1942 – Maria Kaczyńska, Poloniako lehen dama (h. 2010).
- 1943 – Perry Christie, Bahametako lehen ministroa.
- 1944 – Peter Weir, australiar zinema zuzendaria.
- 1946 – Norio Yoshimizu, japoniar futbolari ohia.
- 1949 – Lindsey Davis, ingeles eleberrigilea.
- 1950 – Patrick Juvet, suitzar kantautore eta abeslaria (h. 2021).
- 1951 – Karekin II.a, Armeniako Eliza Apostolikoaren Patriarka.
- 1952 –
- Jiří Paroubek, Txekiako lehen ministroa.
- Joe Strummer, ingeles musikari, abeslari eta aktorea, The Clash talde punkaren sortzaile, musikagile, gitarrista eta abeslaria (h. 2002).
- Richie Zito, estatubatuar disko-ekoizle eta estudioko musikaria.
- 1954 – Alena Bláhová, txekiar kazetari eta itzultzailea (h. 2024).
- 1955 – Shaun Tomson, hegoafrikar surflaria.
- 1956 –
- Kim Cattrall, ingeles-kanadar aktorea.
- Laura Morante, italiar aktorea, gidoilaria eta film-zuzendaria.
- Vadão, brasildar futbolari eta entrenatzailea (h. 2020).
- 1957 – Bernard Verlhac, Tignous, frantziar marrazkilaria (h. 2015).
- 1961 – Stephen Hillenburg, estatubatuar animatzailea, ekoizlea eta biologoa, Bob Belaki marrazki bizidun telesailaren sortzailea (h. 2018).
- 1962 – Tsutomu Miyazaki, 4 eta 7 urte arteko 4 neska bahitu eta asasinatu zituen japoniar serie hiltzailea (h. 2008).
- 1963 –
- Luis Casado, UPNko nafar politikaria.
- Mohammed VI .a Marokokoa, Marokoko Erregea.
- 1964 –
- Esperança Camps Barber, espainiar kazetaria, idazlea eta politikaria.
- Alfonso Lacadena, espainiar hizkuntzalari eta ikerlaria, epigrafian aditua (h. 2018).
- 1965 – Dina Mariana, indonesiar abeslari eta aktorea (h. 2024).
- 1967 –
- Stéphane Charbonnier, Charb, frantziar karikaturista eta kazetaria (h. 2015).
- Carrie-Anne Moss, kanadar aktorea.
- Papias Musengamana, ruandar apezpiku katolikoa.
- Serj Tankian, estatubatuar musikari, abeslari, musika-ekoizlea, filosofo aktibista, margolaria, idazlea eta aktorea, System of a Down bandaren konpositorea.
- 1970 –
- Erik Dekker, herbeherear txirrindulari ohia.
- Nanaia Mahuta, zeelandaberritar politikari maoria.
- 1971 – Liam Howlett, The Prodigy musika-elektroniko bandako liderra.
- 1973 – Sergey Brin, Google bilatzailearen sortzaileetako bat.
- 1979 –
- Joel Griffiths, australiar futbolari ohia.
- Kelis, estatubatuar abeslari, kantautore eta sukaldaria.
- 1981 – Silvio Spann, trinitatear futbolaria.
- 1984 – Alizée, korsikar abeslaria.
- 1985 –
- Laura Haddock, ingeles aktorea.
- Julia Robex, indonesiar emakumezko aktore transgeneroa.
- 1986 –
- Sara Andrés Barrio, espainiar maistra eta atleta paralinpikoa.
- Usain Bolt, jamaikar atleta, abiadura probatan hainbat titulu eta errekor dituena.
- Noelia López, espaimiar modeloa, telebista aurkezlea eta enpresaburua.
- 1987 – Megan Montaner, espainiar aktorea.
- 1988 – Robert Lewandowski, poloniar futbolaria.
- 1989 – Hayden Panettiere, estatubatuar aktore eta pop abeslaria.
- 1995 – Gao Zhunyi, txinatar futbolaria.
- 1996 – Jasmine Camacho-Quinn, puertorricar atleta, 100 metroko hesi-lasterketan aditua.
Heriotzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskal Herria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1855 - Josep Melcior Prat, Gipuzkoako gobernadore zibila, Donostian (j. 1779).
- 1903 – Charles-Alexandre Fay, baxenafar militar eta kartografoa, Villers-sur-Meren (j. 1827).
- 1918 – Sabino Izeta, gipuzkoar margolaria (j. 1876).
- 1936 – Joaquín Ortiz de Zárate, espainiar militarra, Oiartzunen (j. 1893).
- 1938 – Teodoro Anasagasti Algan, bizkaitar arkitektoa, Madrilen (j. 1880).
- 1953 – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (j. 1900).
- 1986 – Agustín Sauto, Bata, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (j. 1908).
- 1987 – Jose Viñes Ibarrola, nafar sendagilea eta gaztelaniazko idazlea (j. 1898).
- 1992 – Isidro Langara, euskal herritar futbolaria (j. 1912).
- 2000 - Jesus Urkia, gipuzkoar futbolaria (j. 1931).
- 2015 – Maria Arrillaga, Arane I.a, gipuzkoar erraketista (j. 1915).
- 2018 – Óscar Elgezabal, bizkaitar txirrindularia (j. 1928).
- 2024 – Didier Borotra, UDF alderdiko euskal herritar politikaria (j. 1937).
Mundua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1133 – Balduino II.a Jerusalemgoa, Jerusalemgo erregea.
- 1157 – Alfontso VII.a Gaztelakoa, Gaztela eta Leongo erregea eta Imperator totius Hispaniae (j. 1105).
- 1245 – Alexandro Haleskoa, pentsalari eskolastikoa.
- 1534 – Philippe Villiers de L'Isle-Adam, Maltako Ordenako Printze eta Maisu Nagusia (j. 1464).
- 1568 – Jean de Vallette, San Joan Jerusalemgo ordeneko 49. maisu handia.
- 1614 – Elisabet Báthory, Kondesa odoltsua, hungariar aristokrata (h. 1560).
- 1799 – Johann Julius Walbaum, alemaniar mediku, naturalista, zoologo eta taxonomista (j. 1724).
- 1838 – Adelbert von Chamisso, alemaniar idazlea (j. 1781).
- 1842 – Leona Vicario, Mexikoko Independentzia Gerrako pertsonaia garrantzitsuenetako bat (j. 1789).
- 1849 – Moritz Daffinger, austriar margolaria (j. 1790).
- 1874 – Barthélemy de Theux de Meylandt, Belgikako lehen ministroa (j. 1794).
- 1876 – Ildefons Cerda, kataluniar ingeniaria eta hirigintza modernoaren aitzindarietako bat (j. 1815).
- 1884 – Giuseppe De Nittis, italiar margolaria (j. 1846).
- 1905 –
- Mary Mapes Dodge, estatubatuar idazle eta argitaratzailea (j. 1831).
- Julius Oppert, alemaniar jatorriko frantziar historialari, hizkuntzalari eta filologoa (j. 1825).
- 1910 – Bertalan Székely, hungariar historia eta erretratu margolaria (j. 1835).
- 1935 – Al Erkiaga, euskal emigranteen semea, euskaltzalea eta euskal dantzen bultzatzailea Ameriketako Estatu Batuetan (h. 2022).
- 1940 – Leon Trotski, jatorri juduko errusiar-ukrainar iraultzaile komunista, Mexikon eraila (j. 1879).
- 1943 – Henrik Pontoppidan, daniar idazlea, 1917ko Literaturako Nobel Saria (j. 1857).
- 1947 – Ettore Bugatti, italiar industria-gizona (j. 1881).
- 1953 – Francisca Saperas, kataluniar militante anarkista eta anarkosindikalista (j. 1851).
- 1964 – Palmiro Togliatti, italiar politikaria (j. 1893).
- 1965 – Odile Defraye, belgikar txirrindularia (j. 1888).
- 1971 – George Jackson, estatubatuar militante beltz eta ekintzailea, Pantera Beltza Alderdiko kidea, espetxeko goardiek eraila (j. 1941).
- 1978 –
- Rhys Davies, ingelesez idatzi izan zuen galestar idazlea (j. 1901).
- Nicolaas Diederichs, Hego Afrikako presidentea (j. 1903).
- Charles Eames, estatubatuar disenatzailea (j. 1907).
- 1979 – Giuseppe Meazza, italiar futbolari eta entrenatzailea (j. 1910).
- 1982 – Sobhuza II.a, Swazilandiako erregea (j. 1899).
- 1983 – Benigno Aquino, Jr., filipinar pilitikaria (j. 1932).
- 1988 – Ray Eames, estatubatuar diseinatzailea eta zinema-zuzendaria (j. 1912).
- 1991 – Wolfgang Hildesheimer, alemaniar idazlea (j. 1916).
- 1993 – Tatiana Troyanos, estatubatuar mezzo-sopranoa (j. 1938).
- 1995 – Subrahmanyan Chandrasekhar, indiar jatorriko estatubatuar fisikari teoriko, astrofisiko eta matematikoa, 1983ko Fisikako Nobel Saria (j. 1910).
- 2005 – Robert Moog, estatubatuar asmatzailea, sintetizadorearen asmatzailea (j. 1934).
- 2011 – Budd Hopkins, estatubatuar margolari eta eskultorea (j. 1931).
- 2012 –
- Genoveva Dawson, argentinar botanikari, kontserbatzaile, irakasle eta esploratzailea (j. 1918).
- William Thurston, estatubatuar matematikaria (j. 1946).
- 2014 – Albert Reynolds, Irlandako Errepublikako zortzigarren Taoiseacha (j. 1932).
- 2015 – Daniel Rabinovich, argentinar umorista, aktorea eta musikaria, Les Luthiers taldeko kidea (j. 1943).
- 2016 – Carlos Terribili, argentinar muralista, kartelgile eta ilustratzailea (j. 1936).
- 2017 – Réjean Ducharme, frantsesezko kanadar idazlea (j. 1941).
- 2018 –
- Stefán Karl Stefánsson, islandiar aktore eta abeslaria (j. 1975).
- Vicente Verdú, espainiar kazetaria, idazlea, margolari eta poeta (j. 1942).
- 2019 – Faustino Menéndez Pidal de Navascués, espainiar heraldista (j. 1924).
- 2020 – Ken Robinson, ingeles idazlea, saiakeragile eta hizlaria (j. 1950).
- 2021 –
- Don Everly, estatubatuar abeslari eta abesti egilea (j. 1937).
- Maria Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzesa ezkontidea (j. 1940).
- 2022 – Celia Correas de Zapata, argentinar idazle, poeta eta akademikoa (j. 1933).
- 2024 – Paquito García, espainiar futbolaria (j. 1938).
Jaiak eta urteurrenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Sehaska egutegiko izendegia: Ugazi, Ximena eta Semena/Semera.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||