Jump to content

नाक्षत्र समय

विकिपीडिया से
नाक्षत्र समय vs सौर समय; ऊपर बायें: एगो दूरस्थ तारा (छोट लाल निशान) आ सुरुज अपना "कलमिनेशन" पर बाड़ें, यानि लोकल देशांतर रेखा के सीध में बाड़ें। बीच में: तारा अपना कलमिनेशन पर पहुँच गइल बा (एगो औसत नाक्षत्र दिन पूरा हो गइल बा)। दाहिने: कुछ मिनट के बाद सुरुज स्थानीय देशांतर रेखा के सीध में आइल बा आ अब जा के एक सौर दिन पूरा भइल बा।

नाक्षत्र समय चाहे साइडीरियल टाइम (अंग्रेजी: Sidereal time) समय के नापे के एक ठो तरीका हवे जेह में पृथ्वी के अपना घूर्णन के कारन आसमान में बहुत दूर मौजूद स्थाई नक्षत्र (तारा) सभ के जगह में होखे वाला बदलाव के आधार पर समय के नापल जाला[1], न कि सुरुज के आकाश में स्थिति के अनुसार।

जइसे आसमान में सुरुज आ चंद्रमा एक ओर से उगे लें आ दूसरा ओर डूब जालें, ओही तरे तारा सभ भी आसमान में एक ओर से दुसरा ओर जात लउके लें। एकर कारण पृथ्वी के घूर्णन हवे। पृथ्वी के एह गति के इस्तेमाल समय के नापे खातिर कइल जाला। जौना जगह से बेध कइल जाला, यानि कि दूरबीन वगैरह यंत्र के सहायता से नाप जोख कइल जाला, ओह जगह पर से देखला पर कौनों बहुत दूर मौजूद तारा रात में कौनों एक निश्चित साइडीरियल टाइम पर रोज एकही बराबर ऊंचाई पर आ एकही निश्चित जगह लउके ला। कौनों तारा, आसमान में जौना समय अपने सभसे ऊँच बिंदु पर होला, यानि वेध के जगह के मेरिडियन (दुपहरिया रेखा या देशांतर रेखा) के ठीक सीध में होला, ओह समय के ओह तारा के कलमिनेशन समय कहल जाला; एह तरीका से कौनों तारा के एक कलमिनेशन समय से दुसरा कलमिनेशन समय तक के बीच के समय एक साइडीरियल दिन के बराबर होला।

नाक्षत्र समय आ सौर समय

[संपादन करीं]
उत्तरी आकाश के चित्र, तारा सभ के गति।

आम घड़ी, सुरुज के हिसाब से समय के नाप करे लीं; दुपहरिया में जब सुरुज सभसे ऊँच जगह पर होला (यानि सुरुज के कलमिनेशन, लोकल टाइम अनुसार ठीक बारह बजे) तब से ले के अगिला दिन फिर एही स्थिति के आवे में लागे वाला समय के 24 घंटा में बाँटल जाला, यानि आम भाषा में कहल जाय त 24 घंटा के समय लागे ला। एकरा बिपरीत कौनों तारा के एक कलमिनेशन से दुसरा कलमिनेशन के बीच लागे वाला समय 23 घंटा, 56 मिनट 4.1 सेकेंड के टाइम लागे ला। यानि एक सौर दिन 24 घंटा के होला जबकि एक नाक्षत्र दिन (साइडीरियल दिन) ओकरा से कुछ छोट होला। अइसन होखे के कारण ई बा कि पृथ्वी सुरुज के चारों ओर चक्कर भी लगावे ले आ एहू गति के परभाव सुरुज के आसमान में स्थिति पर पड़ेला (चित्र में देखल जाय)।

इहो देखल जाय

[संपादन करीं]
  1. National Institute of Standards and Technology [NIST], Time and Frequency Division. "Time and Frequency from A to Z." http://www.nist.gov/pml/div688/grp40/enc-s.cfm
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy