Aosta

Aosta/Aoste

Liggienge van Aosta binn'n de regio Valle d'Aosta
Regio	Valle d'Aosta
Provinsje	Aosta
Coördinoatn	45°44′NB 7°19′OL
Ippervlak	21,39 km²
Inweuners Bevolkiengsdichtheid	33.915 (2018) 1585,55 inw./km²
Postcode	11100
Website	Officieeln site van Aosta

Aosta (in't Italioans) ofte Aoste (ip z'n Frans) es 'n stad en gemêente in't nôordwestn van Itoalië temidd'n d'Alpn. 't Es d'ôofdplekke (en eigntlyk ôok êenigste bitje deftig stee) van de regio Valle d'Aosta. Der weun'n e grôote dertigduusd mienschn.

Zicht ip Aosta vanuut d'ôoger geleegn gemêente Saint-Christophe

Liggienge

Aosta ligt temidd'n d'Alpn in e valleye tusschn de bergflankn by 't tôopekomm'n van twêe riviern: de Buthier en de Dora Baltea. 't Ligt ôok ip de kruuschienge van de routes van den Grôotn en Klêen'n Sent-Bernard. Nie verre van Aosta ligt ôok den ingang van den Mont-Blanctunnel by de schreeve van Itoalië mè Vrankryk. In Aosta ester ôok 'n stoasje die ligt ip den oovergank tusschn d'yzerboane Chivasso - Ivrea - Aosta en de lynne Aosta - Pré-Saint-Didier.

Aosta grenst an de gemêentn Charvensod, Gignod, Gressan, Pollein, Roisan, Saint-Christophe en Sarre.

By de gemêente ôorn ôok nog de wykn/gehuchtn (frazioni) Arpuilles, Beauregard, Bibian, Bioulaz, Borgnalle, Brenloz, Busseyaz, Cache, La Combe, Les Capucins, Chabloz, Champailler, Collignon, Cossan, Cotreau, Duvet, Entrebin, Excenex, Les Fourches, Laravoire, Montfleury, Movisod, Pallin, Papet, Pléod, Porossan, La Riondaz, La Rochère, Roppoz, Saraillon, Saumont, Seyssinod, Signayes, Talapé, Tsanté, Tzamberlet en Vignole.

Beziensweirdigeedn

Deur oar goe liggienge in d'Aosta-valleye en oar rykke geschiedenisse kun je in Aosta teffrente schôone dingn ziene.

Romeynsche oovrbluufseln

Aosta es achter Rome 't stee mè de mêeste nog zichtboare oovrbluufseln van de Romein'n en vo dadde wierd ze oltemets ôok "'t Rome van d'Alpn" genoemd.

De triomfbooge van Augustus
De Porta Praetoria en nog wa and're Romeynsche stadspôortn
't Romeynsch theoater
't Amfitheoater
De meurn van d'oumwallienge mè nog êenigte torrn die in d'n loatern wierdn angepast of erbouwd
't Verdookn portoal van't forum van Aosta
De Romeynsche brugge oovr den Buthier
De Villa romana della Consolata
De begroafplekke buutn an de Porta Decumana

De triomfbooge van Augustus
De Porta Praetoria
't Romeynsch theoater
De Romeynsche stadsmeurn

And're gebouwn

De katheedroale van Aosta, geweyd an Ouze-Lieve-Vrouwe-ter-Emelipneemienge en Sint-Jan-den-Dôopr (cattedrale di Santa Maria Assunta e San Giovanni Battista). Ôosprounkelyk gebouwd in 1025 in Romoanschn styl, oloewel datter ier êerder ol ee kerke uut de vierde êeuwe eit gestoan. In de vuuftiende en zestiende êeuwe wierd ze angepast in mêer renaissance-styl. D'uudige façoade es gebouwd tusschn 1846 en 1848 in neoclassicistischn styl.
De Sant'Orso-kerke (collegiata dei Santi Pietro e Orso) gebouwd tusschn d'elfde en de vuuftiende êeuwe in Romoans-gotischn styl
De Santa Croce-kerke uut de zeevntiende êeuwe
De Santo Stefano-kerke ofte de Sent-Étiennekerke in't Frans) uut d'acttiende êeuwe
't Kruus van Calvino
De Piazza Émile Chanoux es de grand place van Aosta woar da ôok 't staduus ligt
De brugge van Grand Arvou, e middelêeuwsche boogbrugge en aquaduct in de plekke Porossan
't Kastêel Jocteau in de plekke Beauregard gebouwd in de joarn 1906-1907 in eclectischn styl