Jerevan

Jerevan
Երևան
Lidnanznam;	Flag;
Valdkund	Armenii
Eläjiden lugu (2021)	1,092,800 ristitud
Pind	223,28 km²
Pämez'	Tigran Avinän; (reduku 2023—,; Տիգրան Ավինյան)
Telefonkod	+374−10
Aigvö	UTC+4

Jerevan (armen.: Երևան [jɛɾɛˈvɑn]) om Armenijan pälidn da kaikiš suremb lidn. Se om valdkundan ižandusen, politikan da opendusen keskuz, eriline region.

Istorii

Eländpunktan aluz om pandud Urartun Argišti I-caril vl 782 edel m.e. kuti Erebuni-lidnuz. Lidn da sen ümbrišt oliba sodoiden predmetaks paksus. Vn 1679 kezakus luja manrehkaiduz (6,4 vai 8 magnitudanke) mureni lidnan i sen ümbärdajiden žiloiden äjid pertid, letihe tošti erasid-se sauvusid 1690-nzile vozile. Vl 1828 mülütihe lidnad Venäman imperijha. Vl 1902 raudte ühtenzoiti lidnad Tiflisanke, vl 1908 — Persijanke. Vn 1918 semendkuspäi Erivan' šingotaškanzihe teravas Armenijan Tazovaldkundan pälidnaks. Vspäi 1936 lidnan oficialine nimi om nügüdläižikš.

Valdkundan kogosüdäiproduktan kaks' videndest tegese pälidnas. Jerevan šingotase kaikenvuiččel sömtegimištol (leib- i maidproduktad, konditerižed tegesed, mineraližiden veziden pakuitez, vinan, konjakan i oluden eksportižed tegimed, kaks' tabakfabrikad), kivivoinümbriradmižel, alüminijantegimel, teraztegesiden pästandal, räzinan i plastmassan tehmižel, sauvondmaterialiden pästandal (kiven ümbriradmine, putegesed i furnitur), tekstil'tegimištol (sobad, ekipiruind, kourad), juvelirtegesiden edheotandoil i časuiden tegimel. Lidn om Armenijan bankkeskuz, birž radab vspäi 2001 (Armenia Securities Exchange, AMX).

Geografijan andmused

Lidn sijadase valdkundan päivlaskmas, Razdan-jogen randoil (armen.: Հրազդան Hrazdan, Kuran oigedpol'ne bassein), 865..1390 m korktusil valdmeren pindan päl.

Klimat om kontinentaline pol'letetazangišton kuivahk. Se om päivoikaz kezaaigan, pil'vekaz tal'vel. Voden keskmäine lämuz om +12,6 C°, kezakun-elokun +23,1..+26,8 C°, tal'vkun-uhokun 0..−3,5 C°. Ekstremumad oma −28,2 C° (tal'vku) i +43,7 C° (heinku). Kezaaigan minimum om +3,7 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +20 C° (tal'vku). Ei olele haloid sügüz'kus. Paneb sadegid 363 mm vodes, enamba keväz'kus-semendkus (47..60 mm kus) i redukus (51 mm), vähemba elokus-sügüz'kus (10 mm kus). Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 41..46 % röunoiš kezakus-sügüz'kus, 68..77 % kül'mkus-uhokus.

Tobmuz

Jerevan jagase 12 nimitadud administrativižeks rajonaks.

Edeližed lidnan pämehed oma Gračja Sarkisän (Հրաչյա Սարգսյան, tal'vku 2021 — keväz'ku 2023), Aik Marutän (Հայկ Մարության, reduku 2018 — tal'vku 2021), Taron Margarän (kül'mku 2011 — heinku 2018).

Eläjad

Vodele 1979 lidnan ristitišt ületi millionad i oli 1 030 969 eläjad. Vn 2011 Armenijan rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 121 900 ristitud, Armenijan kaks' videndest. Kaik 1 075 100 eläjad oli lidnas vl 2017. Läz 1,4 mln eläjid om ezilidnoidenke (2001).

Eläjiden enamba 95 % oma armenijalaižed i hristanuskojad.

Kaik 18 üläopendusen aluzkundad ratas lidnas. Znamasine om Jerevanan valdkundaline universitet^[1] (armen.: Երևանի պետական համալսարան Jerevani petakan hamalsaran, alusenpanend 1919, 19,5 tuh. üläopenikoid 19 fakul'tetal).

Transport

Avtobusad, trolleibusad, metropoliten (vspäi 1981, üks'jäine jono, 10 stancijad, 12 km raudted) i taksid oma kundaližeks transportaks lidnas. Lidnelektrojonused ühtenzoittas ezilidnoidenke Jerevan-, Kanaker- (pohjoižes) i Masis- (ezilidnas) stancijoiden kal't. Vspäi 2004 tramvaiverk i funikulör oma sauptud.

Rahvahidenkeskeine civiline Zvartnoc-lendimport^[2] (EVN / UDYZ, 3,6 mln passažiroid vl 2022) sijadase 12 km päivlaskmha lidnan keskusespäi ani sen röunan taga. Tehtas reisid Evropan, Venäman i Lähižen Päivnouzmman lidnoihe. Toine soda- da civiline Erebuni-lendimport (armen.: Էրեբունի, UDYE) om saudud seičemes kilometras suvhe Jerevanan keskusespäi, Armenijan armijan palakundad i Venäman aviabaz oma levitadud siš, mugažo tehtas čarterreisid punolendimil.

Tetabad sündnuded

Garik Martirosän (sünd. 1974) — Venäman i Armenijan TV-vedai da prodüser, jumorist.

Homaičendad

↑ Jerevanan valdkundaližen universitetan sait (ysu.am). (arm.) (ven.) (angl.)
↑ Rahvahidenkeskeižen Zvartnoc-lendimportan sait (zvartnots.aero). (arm.) (ven.) (angl.)

Irdkosketused

Lidnan tobmuden oficialine sait (yerevan.am). (arm.) (ven.) (angl.)

Jerevan Vikiaitas

	Evropan pälidnad
	Afinad \| Amsterdam \| Andorr la Vel'j \| Baku \| Belgrad \| Berlin \| Bern \| Bratislav \| Brüssel' \| Budapešt \| Buharest \| Dublin \| Hel'sinki \| Jerevan \| Kijev \| Kišinöv \| Kopenhagen \| Lissabon \| London \| Lüblän \| Lüksemburg-lidn \| Madrid \| Minsk \| Monako-lidn \| Moskv \| Nikosii \| Oslo \| Pariž \| Podgoric \| Prag \| Reikjavik \| Rig \| Rim \| San Marino-lidn \| Sarajevo \| Skopje \| Sofii \| Stokhol'm \| Zagreb \| Tallidn \| Tbilis \| Tiran-lidn \| Vaduc \| Vallett \| Varšav \| Vatikan \| Ven \| Vil'nüs

	Azijan pälidnad
	Abu Dabi \| Amman \| Ankar \| Astan \| Ašhabad \| Bagdad \| Baku \| Bandar Seri Begavan \| Bankok \| Beirut \| Biškek \| Dakk \| Damask \| Dili \| Doh \| Džakart \| Dušanbe \| El' Kuveit \| Hanoi \| Islamabad \| Jerevan \| Jerusalim \| Kabul \| Katmandu \| Kuala Lumpur \| Male \| Manam \| Manil \| Maskat \| Naip'jido \| Nikosii \| Pekin \| Phen'jan \| Pnompen' \| Rijad \| Sanaa \| Seul \| Singapur \| Šri Džajavardenepura Kotte \| Taškent \| Tbilis \| Tehran \| Thimphu \| Tokio \| Ulanbatar \| Uz' Deli \| V'jent'jan

[1] Jerevanan valdkundaližen universitetan sait (ysu.am). (arm.) (ven.) (angl.)

[2] Rahvahidenkeskeižen Zvartnoc-lendimportan sait (zvartnots.aero). (arm.) (ven.) (angl.)

[1]

[2]