Chile

Chile(智利)

Chile(智利)

u hata nu Chile(智利)

Chile(智利) Chile kapulungan a kanatal (智利共和國) “Spain(西班牙) a kamu u República de Chile” ngangan tu Chile (智利), u nutimulan a Amilikan(南美洲) a kanatal.

(u kamu nu Hulam sa: Chile智利共和國（西班牙語：República de Chile），通稱智利，是位於南美洲的國家。)

Chile papo

u siwkay nu kanatal

u Chile sa i labu nu Congnanmeico, itiza i 30 00 S, 71 00 W

u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 756,102 km²

u ahebal nu lalaay sa izaw ku 743,812 km², u ahebal nu nanumay sa izaw ku 12,290 km²

hamin nu tademawan sa 17,650,114.

kakalukan umah sa 21.10%, kilakilangan umah sa 21.90%, zumaay henay umah sa 57%.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Santiago (聖地牙哥).

sapadateng nu kanatal demiad (國家紀念日)

sapadateng nu kanatal demiad sa 18 bulad 9 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

Chile

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Sebastián Piñera (Saypasetian．Piniyela 塞巴斯蒂安·皮涅拉), 12 bulad 1 demiad 1949 a mihca nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Chile ayza, micakat a demiad sa i 2018 a mihca 3 bulad 11 demiad.

u hata (國旗)

u kulit nu hata nu Chile sa, u semilaway, u salengacay atu sumanahay. si salengacay a bunac i pabaw nu hata.

Chile(智利) Chile kapulungan a kanatal (智利共和國) “Spain (西班牙) a kamu u República de Chile” ngangan tu Chile(智利), u nutimulan a Amilika (南美洲) a kanatal. satipan u Chile(智利) atu timulan micapi waliyu (太平洋) nuwamisan micapi tu Peru（祕魯）, nuwalian micapi tu Bolivia(玻利維亞)及Argentina(阿根廷). u nian a kanatal nutimulan a Amilikan (南美洲) a sakaput a kanatal, i nutimulan a Amilikan (南美洲) atu Argentina (阿根廷) atu Brazil(巴西) palecat “ABC icelayay a kanatal”, caay kunian dada’ , Chile(智利) atu Ecuador (厄瓜多爾) caay kahiza atu Brazil(巴西) madatulas tu nutimulan a Amilikan(南美洲) a kanatal.

(u sulit nu hulam: Chile智利共和國（西班牙語：República de Chile），通稱智利，是位於南美洲的國家。智利西部與南部瀕臨太平洋，北靠秘魯，東鄰玻利維亞及阿根廷。該國為南美洲國家聯盟的成員國，在南美洲與阿根廷及巴西並列為「ABC強國」。除此之外，智利與厄瓜多同為不與巴西相接的南美洲國家。)

Chile(智利) a kakitizaan i tini satimulan tu nu Amilikan a talu(美洲大陸) atu Nan-ciy-zuw(南極洲) uyza silaet dada’ tu De-ley-ke (德雷克) a bayuan masapauwan, i kitakit u sakatimulanay a kanatal, pakay tu nu Nan-ciy-zuw(南極洲) a sakuwan caay ka saasip kunilalabu ,satu Chile(智利) a tademaw hinasakamu tuni uzipay a kanatal, “ u sabataday nu hekal a kanatal” u tadamaw nu Chile(智利) pakala tu 1,800 mang, u nikasabinacadan u salengacay a tademaw katuud ku malamelay tu nu zumaay a binacadan, atu malecad tu zumaay Argentina (阿根廷) a kanatal, nayay ku nu Africa(非洲) a iluc a tademaw, u zuma u nianay tu yincumin atu cayay kakatuud a binacadan malecad tu kakatuud.

(u sulit nu hulam: 智利地處美洲大陸的最南端，與南極洲僅隔德雷克海峽相望，為全球最南端的國家（對南極洲的主權申索不計算在內），因此智利人經常稱自己的國家作「天涯之國」。智利人口約有1,800萬，種族以白人、混血族群居多，與另一國家阿根廷同樣，幾乎沒有非洲裔人口，其他則以本土原住民少數族群相對為多。)

Chile(智利) a cacudadan talakaw macakat kunipasubana’, atu pasubana’ tu ni tineng atu singmung atu macakatay a kanatal, palatatenga’ tuni u tineng atu mutesek tu tineng a kanatal, Chile(智利) i sakaku sanay a sinbung u ni kacakat u ni sasulitan kabuwah nu tedamaw, amin a kacakat, u ni pasilut tu ngangan, maala tu satalakaway atu nutimulan a Europe(南歐) a kanatal masapaseneng tu salunganay, i tini i sakayay Chile(智利) u macakatay ku cin-ci tu nuamisan a Amilikan (北美洲) atu Europe(歐洲) a kanatal, tuynian katuud ku mabulaway a iluiluc nu Asia(亞裔) miawas tu waliyu(太平洋) mabulaw mueneng i Chile(智利).

(u sulit nu hulam: 智利教育高度發達，其教育素質與水準在已開發國家獲普遍承認。智利在新聞自由、人類發展指數、民主發展等方面也取得很高的排名，與南歐國家相媲美。社會方面，智利約相當於經濟處於發達水平的北美洲及歐洲國家。近年來，有不少亞裔移民專程跨越太平洋移居智利。)

kamu nu cacudadan (語源學)

Si-ban-ya a dademaw Di-ke-de-luo-sa-lay-si a cudad izaw ku Chile a ngngan ,I tizaay a tademaw Indian a binacadan Ke-ciu-ya a kamu makay Incas a ngangan,  sakamu sa kuheni “Chi-le” u kasinenawan a ngangan. u ngangan nu Chile(智利) hakay namakay i  Yin-ciy-zen a tademaw, u imi sa, hadikuc nu Di-siw atu kanuma.

(u sulit nu hulam: 西班牙人迭戈·德·羅薩萊斯的著作里最先出現「Chile」這個名稱，是由當地印第安人土著的克丘亞語「奇里」演化而來的，「奇里」就是他們說的「寒冷」的意思。其他理論認為，智利的名字可能來自印加人單詞，意思是「地球的盡頭」或「海鷗」)

Chile(智利) yadah kuni u lalaculan tu Kang-can(礦產) buyubuyu’an u lalaculan atu mibutingay a lalaculan, Chile(智利) i kitakitan u Tung-kang(銅礦) a lalaculan u sayadahay nu kanatal, i kitakitan sayadahay nu kanatal ni patahekalan tu Tung(銅) si nganagn tu u kapahay a nganagn” Tung-kang(銅礦) a Hung-ti a kanatal”, u zumasatu i lalabuay nu kanatal A-ta-ka-ma-sa-mu(阿塔卡馬沙漠) u sakakeladay i kitakit, uyni satu Chile(智利) uyza aca I kitakit uyzayamin nu tahakay yamin a sanicaway a Siaw-se-cuang(硝石礦) a kanatal.

(u sulit nu hulam: 智利擁有非常豐富的礦產資源、森林資源，以及漁業資源。智利是世界上銅礦資源最豐富的國家，亦是世界上產銅和出口銅最多的國家，享有「銅礦王國」之美譽。其境內的阿塔卡馬沙漠是世界旱極。此外，智利也是世界上絕大多數天然硝石礦的生產國。

laylaay (歷史)

saazihan tu laylay nu Chile (智利)

nu amisan nu Chile(智利) i Spain (西班牙) mialaay katukuh I ayaw u tungusay nu In-ciy-di-ku(印加帝國),namakay kasumamadan tu 16 a mihcaan, mulakal ku Spain (西班牙) a tademaw malingatu miala tu Chile(智利) 1541 a mihcaan patizeng tu tuze ku Sen-ti-ya-ke(聖地牙哥), tumulay a Ma-pu-ciye(馬普切) a tademaw saicelang sa mipacuy tu Spain (西班牙) a tademaw nu micumuday i tini katukuh i kasasumamadan tu 19 a mihcaan, kya mala u tungusay tu nu Chile(智利) a kanatal.

(u kamu nu Hulam sa: 智利北部在西班牙征服者到達以前是印加帝國的一部分。自16世紀起西班牙人開始征服智利（1541年聖地牙哥建城）。南方的馬普切人頑強反抗西班牙人的入侵。這裡一直到19世紀中才成為智利的一部分。)

piazihan tulala’ nu hekal (地理)

Chile(智利) nu timulan nuwamisan a laet pakala tu 4,300 km, i tini An-di-se(安第斯) a buyu’an atu waliyu (太平洋) a bayuan, palalecal tu nu walian satipan a salaet 200 km dada’ “u saahebalay pakala tu 400 km dada’”, uynian a lala’ nu kanatal azihan samapepet, mala u i kitakitay yamin u masatanayaay a kanatal, satu izaw kungangan kan lamaymay sanay kunipangangan.

(u kamu nu Hulam sa: 智利南北距離4300多公里，位於安第斯山脈與太平洋之間，東西平均距離卻只有200公里（最寬處大約400公里左右），令國土看起來相當狹窄，幾乎成為全世界國土最狹長的國家之一，因此智利亦有「絲帶國」稱號。)

Chile(智利) malatulu a kenis 大致上智利可分三個區域：

nuwamisan yadah ku buyu’ yadah ku masaungcuyay buyu’ pakala tu 6,000 a beti’, i An-di-se-san-may(安第斯山脈) a buyu’an tusa ku masakululay a buyu’an u tabukan nu A-ta-ka-ma(阿他加馬沙漠) a likelikenan, kuyni u masaacakay a kakitizaan nu kitakit,。

(u kamu nu Hulam sa: 北部多山，許多山峰在6000米以上。在安第斯山脈的兩條山脊之間是阿他加馬沙漠。這是地球上最乾燥的地方，因副熱帶高壓壟罩，往往終年無雨。過去這裡有硝)

tepanay nu kanatal, u demiad mahiza u nu bayu’an a bali, uynian a kenis sidamek ku lala’, katuud ku tademaw u kahenulan a tuse Sen-di-ya-ke(聖地牙哥) ”pakala tu 650 a mang ku nuenengay a tademaw i tini satusa izaw henay Wa-le-pa-lay-suo(瓦爾帕萊索) ”i minatu nuenengay a tademaw pakala tu 280,000 ztu Kang-say-pa-si-weng(康塞普西翁) “ u tapang nu saupu nu kusi atu malukay akawaw i tiza nuengenay a tatemaw 50,000 u kahenulan a tusz.

(u kamu nu Hulam sa: 酸礦被開發，現在主要是銅礦。這個地區較大的城市是安托法加斯塔（219,000居民）及伊基克。

中部氣候地中海型氣候。這個區域土地非常肥沃，人口眾多。首都聖地牙哥（約650萬居民）就在這裡。除此之外還有瓦爾帕萊索（港口，280,000居民）和康塞普西翁（工農業中心，350,000居民）是重要城市。)

nutimulan satu caay kakatuud ku tademaw nikahina udad tabaki ku bali hina sawsawni makeleng, ayaw nu dadipasan yadah ku subal tu manganiway adihep.

(u kamu nuHulam sa: 南部人煙稀少，降雨極豐富，狂風雷暴非常頻密。海岸前有許多島嶼以及峽灣。大陸南方有火地島，智利和阿根廷各占一半。火地島前的一個島上的合恩角是智利和南美洲的最南點。本區的北冰原與南冰原，是極地以外由冰川冰所構成的最大區域之一。)

makay satipan pasayza i sawalian saayaway u ma likecu a dadipasan, satu u buyu’an, satusa usaahebalay a buyu’, I tepanay uyni u talakaway a buyu’, sidabek kapah apalumaan atu pahutinan Chile(智利) atu Bolivia (玻利維亞) atu Argentina (阿根廷) tu lilies nu kanatal u An-di-se-san-may(安第斯山脈) a buyu’an u nuwali kulul a buyu’.

(u kamu nu Hulam sa: 從西向東首先是一條狹窄的海岸，然後是山脈，然後是比較寬的高原。在中部這個高原很肥沃，可以被用作耕地和牧場。智利和玻利維亞和阿根廷的邊界線是安第斯山脈的東山脊。)

kanahatu i Tay-ping-yanh I tepan izaw ku Hu-an-biy-bil-nan-an-sung-daw atu bu-huo-cun-daw u nu Chile(智利)a subal.

cacay a bihcaan a cudad I Chile(智利) a nu amisan a An-tuo-pa-ciy-se-ta u 12.7 a haw-mi, i Sen-di-ya-ke 375 haw-mi, iI nutimulan Hu-di-daw 5,800 haw-mi.

(u kamu nu Hulam sa: 除此之外太平洋中的胡安·費爾南德斯群島和復活節島也屬智利。年平均降雨量在智利北部的安托法加斯塔為12.7毫米，在聖地牙哥為375毫米，在南部的火地島為5800毫米。)

從西向東首先是一條狹窄的海岸，然後是山脈，然後是比較寬的高原。在中部這個高原很肥沃，可以被用作耕地和牧場。智利和玻利維亞和阿根廷的邊界線是安第斯山脈的東山脊。除此之外太平洋中的胡安·費爾南德斯群島和復活節島也屬智利。

年平均降雨量在智利北部的安托法加斯塔為12.7毫米，在聖地牙哥為375毫米，在南部的火地島為5800毫米。從西向東首先是一條狹窄的海岸，然後是山脈，然後是比較寬的高原。在中部這個高原很肥沃，可以被用作耕地和牧場。智利和玻利維亞和阿根廷的邊界線是安第斯山脈的東山脊。除此之外太平洋中的胡安·費爾南德斯群島和復活節島也屬智利。年平均降雨量在智利北部的安托法加斯塔為12.7毫米，在聖地牙哥為375毫米，在南部的火地島為5800毫米。

makaysatipan pasayza katukuh i walian saayaway u tanaya’ay u likecuay a dadipasan, satu u buyubuyu’ay, satu u ahebalay a buyubuyu’an. i tepan u talakaway u sakapahay a lala’,taneng maluk atu u pahutinan. Chile(智利) atu Bu-li-wey-ya atu Argentina i lilies nu A-ti-se-san-may nu walian a buyu’. kanahatu i Tay-ping-yanh I tepan izaw ku Hu-an-biy-bil-nan-an-sung-daw atu bu-huo-cun-daw u nu Chile(智利)a subal.

cacay a bihcaan a cudad I Chile(智利) a nu amisan a An-tuo-pa-ciy-se-ta u 12.7 a haw-mi, i Sen-di-ya-ke 375 haw-mi, iI nutimulan Hu-di-daw 5,800 haw-mi.

pisupet tu lalangawan (文化)

Chile(智利) pisupet tu lalangawan mala nu Europe(歐洲) mabulaway nu a tademaw nu babalaki pulung tu lisin nu Ing-ti-an(印第安) a tademaw, misulup tu nuwamisan a Amilikan (北美) a liain, satu Chile(智利) alalangawan caay kalecat nu tu kasakitakit a lalangawan nikamisengisengi aca.

(u kamu nu Hulam sa: 智利文化集成歐洲移民傳統，融合印第安人風俗，吸收北美潮流，因此智利文化既有別於世界各文化，又有相似。)

demiad (氣候)

maawas ku 38 wiy-du ku lala’, icay icuwacuwaay a kakitizaan a caay kalecad kudemiad

uyni a kanatal mibalat maawas tu 38 wiy-du, satu ku icuwacuwaay a kakitizaan caay kalecad ku lala’, Chile(智利) pasuyadah masazumaay a wayway nu bali, cay ku sasakamuan mahiniay a demiad nu Chile(智利) a kanadal.

(u kamu nu Hulam sa: 由於國土橫跨38個緯度，而且各地區地理條件不一，智利的氣候複雜多樣包括多種形態，很難用一句話總結智利全國的氣候狀況。按照柯本氣候分類法，在智利國境。)

tademaw (人口)

2012 a mihcaan Chile(智利) a tademaw izaw ku 16,341,929 a tademaw, uyzasa 1990 a mihcaan a zitayan a nilecuhan caay tu kakatuud, Chile(智利) a tademaw u nikacunus mahizatu caay kakatuud ku tademaw, paliayaw tu 2050 a mihcaanay a tademaw a tangasa tu 2,020  a bang,satusa a tahekal a tademaw caay tu kacunus ku tademaw.

(u kamu nu Hulam sa: 2012年智利人口普查16,341,929人。由於1990年代以來的出生率下降，智利人口增長率一直在下降，預計2050年前後人口會達到2,020萬，並且會出現人口負增長。)

Chile(智利) u katuuday a binacadan a siykay, patinaku tu mahiniay a kitakit kuuday a kitakitay a tademaw yadahay a kitakitay a micumutay a tademaw izaw ku印第安人 atu nu canacananan a malamelay a izang a nisakaputan.

(u kamu nu Hulam sa: 智利是一個多民族的社會，這意味著這個國家的人是由許多國家移民後裔以及印第安人、各種混血人組成的。)

u sulit nu zuma a kamu

u sulit nu Hulam: 智利

u sulit nu Lipun: チリ共和国

u sulit nu Amilika: Chile

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

• CIA
• 外交部palcabayay
• List of current heads of state and government
• 中文維基百科: 智利共和國:[1]