Toccata
Toccata (od wł. toccare = uderzać) – forma muzyczna powstała w XVI wieku, szczególnie popularna w okresie baroku. Zazwyczaj ma charakter improwizacyjny i jest przeznaczona na instrument klawiszowy (organy, klawesyn, fortepian lub klawikord), utrzymana jest w szybkim tempie i wymaga dużej wirtuozerii wykonawczej. Często pełni funkcję wstępu do fugi[1][2].
Pierwszymi twórcami toccat byli Andrea Gabrieli i Claudio Merulo. W okresie baroku przedstawicielem tej formy muzycznej był Girolamo Frescobaldi, który związał ją z liturgią (tzw. toccata avanti l'elevazione). Jego następcy, Bernardo Pasquini i Alessandro Scarlatti, doprowadzili do przekształcenia toccaty z formy krótkiego preludium do postaci utworu popisowego o charakterze wirtuozowskim. W późnym baroku toccata polifoniczna rozwinęła się w Niemczech w twórczości Dietricha Buxtehudego i Jana Sebastiana Bacha[1][2].
W XIX i XX wieku rola toccaty zmalała, czasem pojawiała się w utworach cyklicznych (np. u Siergieja Prokofjewa).
Najbardziej popularnym przykładem jest Toccata i fuga d-moll (BWV 565) J.S. Bacha.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Habela 1968 ↓, s. 199-200.
- ↑ a b Chodkowski 1995 ↓, s. 903.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- Mała encyklopedia muzyki'. Stefan Śledziński (red.). Wyd. III. Warszawa: PWN, 1981. ISBN 83-01-00958-6. (pol.).