Serbowie
 św. Sawa, Stefan Dušan, Karađorđe, Vuk Karadžić Nikola Tesla, Mihajlo Pupin, Nadežda Petrović, Milutin Milanković | |
| Populacja |
12,5 – 13,5 miliona[1] |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania |
Serbia 5 988 150[2] |
| Język | |
| Religia | |
| Pokrewne | |
Serbowie (Srbi / Срби) – naród południowosłowiański mieszkający głównie w Serbii, Bośni, Chorwacji, Czarnogórze, a także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, USA, Kanadzie i Australii. Jest ich ogółem około 12 mln. Mówią w swoim języku narodowym serbskim. W większości są wyznawcami prawosławia.
Serbowie dzielą się na grupy regionalne: Šumadinci, Ere, Vojvođani, Bačvani, Banaćani, Bokelji, Sremci, Semberci, Krajišnici, Hercegovci, Torlaci, Šopi i inni, ale są to określenia regionalne, które obejmują wszystkie mniejszości narodowe w tych regionach. Czarnogórcy aż do 1945 byli uważani za Serbów.
Serbołużyczanie lub Serbowie łużyccy przypuszczalnie mają wspólne pochodzenie z Serbami (Biała Serbia), ale obecnie nic poza wspólną narodowością słowiańską i poza nazwą ich nie łączy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według źródeł bizantyjskich przodkowie Serbów osiedlili się na obszarze obecnych południowej Serbii, Kosowa, Dalmacji, Bośni i Czarnogóry pod koniec VI wieku lub w latach 20. VII wieku[15], ulegając następnie wymieszaniu z miejscową (częściowo zromanizowaną) ludnością tubylczą. Cesarz bizantyjski Herakliusz[16] najprawdopodobniej pozwolił im na osiedlenie się w środkowej części Ilirii zwanej Zagorje.
Dopiero setki lat później, na skutek powtarzających się napaści Imperium Osmańskiego, Serbowie zaczęli zasiedlać tereny północne: Wojwodinę, Slawonię i Węgry. Pod rządami Stefana Duszana Serbia była najpotężniejszym mocarstwem na Bałkanach, z terytorium rozciągającym się od Adriatyku po morze Egejskie[17]. Bitwa na Kosowym Polu w 1389 zakończyła okres świetności średniowiecznego państwa serbskiego i rozpoczął się okres tureckiej dominacji nad Serbami. Serbowie zamieszkiwali tereny na styku Imperium osmańskiego i Królestwa Węgier, co powodowało wzmożoną migrację między tymi państwami oraz wewnątrz swoich terytoriów, migrowali też do carskiej Rosji. Do podobnej wewnętrznej migracji doszło też później w Jugosławii, dlatego Serbowie stanowili mniejszość etniczną we wszystkich byłych republikach tego państwa, np. 2 do 3% ludności ich stolic (najwięcej w Podgoricy, 26%). Wielu Serbów osiedliło się w ciągu XIX w. i XX w. w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej (najwięcej Serbów poza byłą Jugosławią mieszka w Wiedniu, Chicago i Toronto). Po II wojnie światowej niemalże wszyscy Serbowie z Czarnogóry zadeklarowali narodowość czarnogórską, dlatego Czarnogórcy mają wspólny rodowód z Serbami tak jak większość Boszniaków, których przodkami byli Serbowie.
Kultura Serbów ukształtowała się pod wpływem Bizancjum i Cerkwi prawosławnej, jednak ich zachodni i północny obszar osiedlenia uległ znacznym wpływom katolicyzmu i kultury zachodnioeuropejskiej. W XIX w. nastąpił wzrost świadomości narodowej (początkowo w Wojwodinie, później w całej Serbii).
Mapy
[edytuj | edytuj kod]-
-
-
Rozmieszczenie Serbów
w 1981 -
Serbowie w b. Jugosławii (1991-95) -
Granice w 1998 -
Granice w 2010
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ministarstvo vanjskih poslova Srbije / Ministry of Foreign Affairs of Serbia. [dostęp 2013-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-30)].
- ↑ CIA – The World Factbook – Serbia
- ↑ CIA – The World Factbook – Bosnia and Herzegovina. [dostęp 2009-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-15)].
- ↑ Über uns | Zentralrat der Serben in Deutschland
- ↑ Serben-Demo eskaliert in Wien
- ↑ CEDEM November 2008
- ↑ Erstmals über eine Million Einwanderer aus EU und Efta | NZZ [online], www.nzz.ch [dostęp 2017-11-26] (niem.).
- ↑ Présentation de la République de Serbie. [dostęp 2009-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
- ↑ Australian Bureau of Statistics
- ↑ Statistiche demografiche ISTAT
- ↑ The Serbian Council of Great Britain
- ↑ http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages/langmin/euromosaic/slov4_de.html
- ↑ kniga 13 (PDF)
- ↑ Informatii utile | Agentia Nationala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii. [dostęp 2009-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-13)].
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 493. ISBN 83-7425-368-1.
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 494. ISBN 83-7425-368-1.
- ↑ Barbara Jelavich, Historia Bałkanów wiek XVIII i XIX, str. 31