Sejm Litwy Środkowej
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Rok założenia |
1 lutego 1922 |
| Kierownictwo | |
| Marszałek Sejmu | |
| Wicemarszałkowie Sejmu |
Zygmunt Fedorowicz (ZSiUN), Bronisław Krzyżanowski, (PSLZW), Józef Małowieski (RL) |
| Struktura | |
| |
| Liczba członków |
106 |
| Ostatnie wybory | |
| Siedziba | |
| |
| Teatr na Pohulance w Wilnie - miejsce obrad Sejmu Litwy Środkowej[1] | |
Sejm Litwy Środkowej (także Sejm Wileński, Sejm Orzekający) – sejm wybrany w wyborach 8 stycznia 1922 roku, obradował od 1 lutego do 1 marca. Składał się z 106 członków[2].
Wybory do Sejmu
[edytuj | edytuj kod]
Posłowie
[edytuj | edytuj kod]Prezydium
[edytuj | edytuj kod]- Karol Hryniewiecki (ZSiUN) 1 lutego 1922
- Jan Marcin Falewicz (ZSiUN) 3 lutego 1922
Kluby i ich przewodniczący
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Stronnictw i Ugrupowań Narodowych – 43 mandaty (Witold Bańkowski)
- Rady Ludowe – 27 (Józef Małowieski)
- Polskie Stronnictwo Ludowe Ziemi Wileńskiej – 13 (Bronisław Krzyżanowski)
- Związek Ludowy „Odrodzenie-Wyzwolenie” – 6 (Ludwik Chomiński)
- Stronnictwo Demokratyczne – 4 (Witold Abramowicz)
- Związek Ludowy Odrodzenie – 3 (Stefan Mickiewicz)
- Polska Partia Socjalistyczna Litwy i Białorusi – 3 (Aleksander Zasztowt)
- Grupa Włościańska – 7 (Adam Uziembło), wyodrębniła się w trakcie trwania kadencji z Klubu Rad Ludowych
Prace Sejmu
[edytuj | edytuj kod]Sejm rozpoczął swoje prace 1 lutego 1922 roku. Obradom przewodził początkowo bp. Karol Hryniewiecki jako marszałek senior, 3 lutego zastąpił go w tej roli Jan Marcin Falewicz z Zespołu Stronnictw i Ugrupowań Narodowych.
Na pierwszym posiedzeniu uchwalono regulamin sejmowy, który regulował m.in. stosunki władzy ustawodawczej z Tymczasową Komisją Rządzącą.
Ostatecznie marszałkiem izby wybrano Antoniego Łokuciewskiego z Klubu Rad Ludowych, jego zastępcami zostali Zygmunt Fedorowicz z ZSiUN, Bronisław Krzyżanowski z PSLZW oraz Józef Małowieski z Rad Ludowych.
Wybrano również sześciu sekretarzy: Mieczysława Engiela (ZSiUN), Aleksandra Marcinkowskiego (RL), Antoniego Hałko (ZL „O-W”), Janusza Ostrowskiego (RL), Romualda Świerkowskiego (ZSiUN) i Antoniego Przybytko (SD).
Powołano komisje: regulaminową, weryfikacyjną, polityczną i interpelacyjną.
Dekretem z 30 stycznia 1922 roku posłom zapewniono nietykalność, powołano straż marszałkowską, na czele której stanął Józef Bohdanowicz.
Przy sejmie funkcjonowało Biuro Prasowe (od 1 lutego do 1 kwietnia 1922), które wydało w ciągu miesiąca działalności izby 808 komunikatów.
Ogółem sejm zebrał się 15 razy, ostatnie posiedzenie odbyło się 1 marca 1922 roku.
Na swoim 10 posiedzeniu w dniu 20 lutego 1922 Sejm przyjął tzw. Uchwałę w przedmiocie przynależności państwowej Ziemi Wileńskiej. Ostatecznie za wnioskiem o przyłączenie regionu do Polski głosowało 96 posłów, 6 reprezentujących PPS wstrzymało się od głosu. 10 wstrzymało się od głosu[3]. W trakcie głosowań przepadły wnioski o nadanie obszarowi autonomii politycznej i kulturalnej.
W pkt. 4 uchwały zapisano: "Ziemia Wileńska stanowi bez warunków i zastrzeżeń nierozerwalną część Rzeczypospolitej Polskiej".
2 marca 1922 do Warszawy przybyła delegacja Sejmu Wileńskiego składająca się z 20 posłów (wybranych proporcjonalnie do pozycji politycznej klubów). Brak zgody tej delegacji na wprowadzenie zmian do uchwały o włączeniu Wilna do Polski, gdzie rząd chciał wprowadzić na Wileńszczyźnie autonomię, taką jak na Śląsku, doprowadził do kryzysu politycznego zakończonego 5 marca dymisją rządu premiera Ponikowskiego[4].
25 marca 1922 roku marszałek Łokuciewski dokonał rozwiązania sejmu wileńskiego, przekazując jego kompetencje Sejmowi RP w Warszawie. Aż do listopada 1922 roku Wileńszczyzna była reprezentowana przez 20 posłów wybranych z grona byłych członków sejmu Litwy Środkowej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ferdynand Ruszczyc, Dziennik: W Wilnie, 1919-1932, Secesja, 1994, s. 164, ISBN 978-83-903106-3-3 [dostęp 2022-08-07] (pol.).
- ↑ Wincenty Witos, Dzieła wybrane, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1988, s. 542, ISBN 978-83-205-3497-9 [dostęp 2022-08-07] (pol.).
- ↑ Olgierd Terlecki, Z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, s. 157, ISBN 978-83-03-00054-5 [dostęp 2022-08-07] (pol.).
- ↑ A. Srebrakowski, Sejm Wileński 1922 roku. Idea i jej realizacja, Wrocław 1993; A. Uziembło, Delegacja wileńska w Warszawie. Tragiczna noc sprawy wileńskiej w Warszawie, Warszawa 1922
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sejm Wileński 1922 : przebieg posiedzeń według sprawozdań stenograficznych w opracowaniu kancelarji sejmowej Wilno 1922
- Stosunek mniejszości narodowych Litwy Środkowej wobec wyborów do Sejmu Wileńskiego. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)].
- Koncepcje przynależności Wileńszczyzny i kultura dyskusji na forum obrad Sejmu Wileńskiego od 4 lutego do 1 marca 1922 r.
- Międzynarodowe uwarunkowania Litwy Środkowej (9 X 1920 – 6 IV 1922)
- Srebrakowski A., Sejm Wileński 1922 roku. Idea i jej realizacja, Wrocław 1993.