Pentastych

Pentastych (gr. pénte- ‘pięcio’ i stíchos ‘wers’), także pentyna, pięciowiersz – utwór albo strofa, których wyróżnikiem jest pięć wersów.

Wykorzystywany często w liryce, zwłaszcza w wierszach regularnych. Może występować w rozmaitych kombinacjach układów rymowych (aabba, aabbb, abbaa, ababb) oraz w wersach o różnej budowie. Uchodzi za typowy dla poezji ludowej. W poezji polskiej strofy pięciowersowe pojawiły się po raz pierwszy w średniowiecznej liryce religijnej. Strofę pięciowersową monorymową lub rymowaną aabbb z rymami żeńskimi wykorzystał w swojej Pieśni o Wiklefie Jędrzej Gałka z Dobczyna:

Lachowie, Niemcowie,

Wszyćcy językowie,

Wątpicie-li w mowie

I wszego pisma słowie -

Wiklef prawdę powie.

W niektórych pentastychach spotyka się zarówno żeńskie, jak i męskie współbrzmienia:

Ze światem, który w ciemność już zachodzi

Wraz z całą tęczą idealnych snów,

Prawdziwa mądrość niechaj was pogodzi -

I wasze gwiazdy, o zdobywcy młodzi,

W ciemnościach pogasną znów!

Adam Asnyk, Do młodych

Na ogół pięciowierszem pisane są także limeryki.

Zobacz też

• cinquain
• quintilla