Otoczka jądrowa
1a – zewnętrzna otoczka jądrowa
1b – wewnętrzna otoczka jądrowa
Otoczka jądrowa[1][2], kariolemma, błona jądrowa[3] (caryotheca, caryolemma, nucleomembrana) – struktura komórkowa zbudowana z dwóch błon białkowo-lipidowych[4][5], odgraniczająca wnętrze jądra komórkowego od cytoplazmy.
W obrębie otoczki jądrowej wyróżnia się następujące elementy:
- wewnętrzna otoczka jądrowa
- zewnętrzna (cytoplazmatyczna) otoczka jądrowa
- przestrzeń okołojądrowa (perynuklearną), która znajduje się pomiędzy dwiema błonami;
- pory jądrowe – umożliwiają bierną i czynną wymianę makromolekuł z cytoplazmą. Z jądra do cytoplazmy przenikają, między innymi, kompleksy rybonukleoproteinowe mRNA oraz podjednostki rybosomów (składane w cytoplazmie w dojrzałe rybosomy). Do jądra wnikają, między innymi, białka syntetyzowane w cytoplazmie. Transport molekuł o masie atomowej powyżej ~60 kilodaltonów odbywa się aktywną drogą z zużyciem energii poprzez hydrolizę ATP. Cząsteczki mniejsze mogą przenikać do jądra drogą swobodnej dyfuzji.
- blaszka jądrowa (blaszka włóknista; lamina fibrosa) – ma grubość 80–300 nm[2], przylega do wewnętrznej otoczki jądrowej i składa się z sieci delikatnych włókienek białkowych, utworzonych przez białka klasy lamin. U ssaków wyróżnia się laminę A, B oraz C. Struktura i skład aminokwasowy lamin jest podobny do filamentów pośrednich. Blaszka jądrowa nadaje odpowiedni kształt jądru komórkowemu oraz uczestniczy w organizacji strukturalnej chromatyny – jest miejscem umocowania pętli chromatynowych. Laminy zaangażowane są również w proces fragmentacji i odbudowy otoczki w czasie podziału mitotycznego.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ otoczka jądrowa, [w:] Słownik terminów biologicznych [online], PWN [dostęp 2021-03-29].
- ↑ a b Andrzej Myśliwski, Podstawy cytofizjologii i histofizjologii, wyd. 8, popr. i uzup., Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007, s. 34–35, ISBN 978-83-60253-33-5, OCLC 948859562.
- ↑ błona jądrowa, [w:] Słownik terminów biologicznych [online], PWN [dostęp 2021-03-29].
- ↑ Jerzy Kawiak (red.), Podstawy cytofizjologii, Wydawnictwo naukowe PWN, 1994, ISBN 83-01-11829-6.
- ↑ Przemysław Wojtaszek i inni, Biologia komórki roślinnej. T. 1, Struktura, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, ISBN 978-83-01-14838-6, OCLC 749579717 [dostęp 2021-03-21].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Orkisz, Hieronim Bartel: Organizacja i funkcjonowanie jądra komórkowego. W: Seminaria z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii. pod redakcją Jerzego Kawiaka i Macieja Zabla. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban i Patrner, 2002. ISBN 83-87944-62-9.