Ilham Tohti
 Ilham Tohti w 2011 | |
| Data i miejsce urodzenia |
25 października 1969 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
ekonomista, obrońca praw człowieka |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
| PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write nagroda Martina Ennalsa Freedom Award Nagroda im. Václava Havla Nagroda Sacharowa | |
Ilham Tohti (ujg. ئىلھام توختى; chiń. 伊力哈木·土赫提; pinyin Yīlìhāmù Tǔhètí, ur. 25 października 1969) – ujgurski profesor ekonomii, obrońca praw człowieka i orędownik praw mniejszości urgujskiej w Chinach. Skazany na dożywocie w Chinach pod zarzutem separatyzmu. Laureat nagrody Martina Ennalsa, Nagrody im. Václava Havla i Nagrody Sacharowa.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 25 października 1969 roku w Artux (Atushi, chiń. 阿图什市; pinyin Ātúshí Shì) w regionie Kizilsu, w regionie autonomicznym Sinciang. Ukończył studia na Northeast Normal University (chiń. upr. 东北师范大学; chiń. trad. 東北師範大學; pinyin Dōngběi Shīfàn Dàxué) oraz Central Minzu University (chiń. upr. 中央民族大学; chiń. trad. 中央民族大學; pinyin Zhōngyāng Mínzú Dàxúe, wówczas Central Nationalities University) w Pekinie[1][2].
Otwarcie mówił o problemach Ujgrurów w Sinciangu. Od 1994 roku był za to poddany inwigilacji. W latach 1999–2003 miał zakaz nauczania. Od 1999 objęty jest zakazem publikowania[2].
Prowadził platformę internetową Uyghur Online, która działała od 2006 do 2008 roku, kiedy została zamknięta przez chińskie władze[3].
Podczas zamieszek w Siancingu w 2009 roku publikował informacje o Ujgurach, którzy zostali zabici, ranni lub zaginęli. Został za to aresztowany na kilka tygodni[1][2].
W styczniu 2014 został aresztowany[2]. We wrześniu 2014, po dwudniowym procesie, został skazany na dożywocie pod zarzutem separatyzmu[4][5][6].
Poglądy
[edytuj | edytuj kod]Tohti jest orędownikiem wdrożenia przepisów dotyczących autonomii regionów Chin. Niejednokrotnie krytykował wykluczenie Ujgurów z rozwoju kraju. Nawoływał do zwiększenia świadomości na temat ludności ujgurskiej. Głosi pojednanie i dialog między Ujgurami a Chińczykami Han oraz umiarkowanie w działaniu[6].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write (2014)[7]
- nagroda Martina Ennalsa (2016)[2]
- Freedom Award od Freedom House (2019)[8]
- Nagroda Praw Człowieka im. Václava Havla, wspólnie z Youth Initiative for Human Rights (2019)[9]
- Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli[5][10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Outspoken Economist Presumed Held [online], Radio Free Asia, 8 lipca 2009 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ a b c d e Ilham Tohti 2016 Laureate [online], Martin Ennals Award [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ Uyghur Scholar Calls for Jobs [online], Radio Free Asia, 6 marca 2009 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ China jails prominent Uighur academic Ilham Tohti for life [online], BBC, 23 września 2014 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ a b Ilham Tohti [online], Parlament Europejski [dostęp 2019-11-15] (pol.).
- ↑ a b Odsiaduje wyrok dożywocia. Ujgurski działacz z nagrodą Sacharowa [online], TNV24, 24 listopada 2019 [dostęp 2019-11-15] (pol.).
- ↑ Tohti to Receive PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award [online], Publishers Weekly, 31 marca 2014 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ Jailed Uyghur Scholar Ilham Tohti Receives Freedom House’s ‘Freedom Award’ [online], Radio Free Asia, 9 maja 2019 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ Vaclav Havel Human Rights Prize awarded to Ilham Tohti [online], dw.com, 30 września 2019 [dostęp 2019-11-15] (ang.).
- ↑ Ilham Tohti laureatem Nagrody Sacharowa [online], wyborcza.pl, 24 października 2019 [dostęp 2019-11-15] (pol.).