Firma

	Informacje w projektach siostrzanych
	Cytaty w Wikicytatach
	Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Firma – nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową^[1]. Nie jest ona składnikiem przedsiębiorstwa. Prawo do firmy jest prawem podmiotowym przysługującym każdemu przedsiębiorcy^[2].

Etymologia i znaczenie potoczne

Słowo to prawdopodobnie przyjęło się w języku polskim za pośrednictwem francuskiego firme, wywodzącego się od włoskiego firma, pierwotnie oznaczającego potwierdzenie umowy podpisem^[3].

W języku potocznym pojęcie firma utożsamiane jest z pojęciem przedsiębiorstwo^[4], jak też przedsiębiorca lub zakład pracy^[a]^[5]. Z prawnego punktu widzenia takie utożsamienie jest błędne^[6].

W ujęciu prawnym

Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie cywilnym^[7] firmą jest imię i nazwisko osoby fizycznej oraz nazwa osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.

Kodeks cywilny w art. 43²–43¹⁰ zawiera podstawowe informacje dotyczące firm. Wyrażają się one w kilku zasadach:

Działanie pod firmą

Przedsiębiorca musi działać pod firmą – np. na umowach, innych dokumentach lub w jakichkolwiek innych formach komunikacji podmiotu z otoczeniem (np. w ofertach, reklamach, ogłoszeniach itp.), powinna widnieć pełna firma. Kodeks cywilny pozwala, aby to był skrót firmy i oznaczenie formy prawnej – również skrótowe.

Zasady prawa firmowego

Firmę przedsiębiorcy ujawnia się we właściwym rejestrze – oznacza to, że firma jest jawna, tzn. każdy może ją poznać. Dzięki temu osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą i przedsiębiorstwa nie są anonimowe. W Polsce funkcjonują dwa rejestry: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej – dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz Krajowy Rejestr Sądowy – dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

Na tym samym rynku (w ujęciu przedmiotu obrotu i obszaru działalności – np. rynku sklepików spożywczych w określonym mieście czy rynku usług poczty elektronicznej) nie mogą istnieć dwie podobne firmy. Przykładem potwierdzającym to, jak ważne jest odróżnianie firm, może być odmowa zarejestrowania w Niemczech marki Gmail należącej do spółki Google, ponieważ dwa lata wcześniej nazwę G-mail w dobrej wierze zarejestrował już inny niemiecki przedsiębiorca^[8].

Firma, pod którą przedsiębiorca działa, nie może zawierać informacji (zwrotów, słów, skrótów itp.), które mogłyby wprowadzić w błąd (w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu i miejsca jego działalności czy źródeł zaopatrzenia). Zatem pod firmą Dolnośląska Fabryka Instrumentów Lutniczych Defil w Lubinie nie powinien działać np. warsztat samochodowy zlokalizowany w Łodzi.

Firma nie może być zbyta, jednakże przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania z jego firmy (jedynie gdy nie wprowadza to w błąd osób trzecich).

Z punktu widzenia prawa prywatnego międzynarodowego firma podlega prawu siedziby przedsiębiorstwa należącego do danego przedsiębiorcy^[9].

Ochrona prawa do firmy

Firma podlega ochronie za pomocą następujących środków ochrony:

roszczenia o zaniechanie naruszeń (art. 43¹⁰ KC)
ochrony dóbr osobistych osoby fizycznej (art. 23 i 24 KC)
ochrony dóbr osobistych osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej (art. 23 i 24 w zw. z art. 43 KC)
ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
przepisy prawa karnego.

Firma w spółkach

Firma spółki zawiera oznaczenie formy prawnej (w obrocie dopuszczalne jest stosowanie skrótów) oraz dodatkowo^[10]:

w spółce cywilnej powinna zawierać imiona i nazwiska wszystkich wspólników, co najmniej pierwszą literę imienia oraz niezmienioną wersję nazwiska,
w spółce jawnej powinna zawierać nazwisko lub nazwę przynajmniej jednego wspólnika,
w spółce partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego z partnerów^[11],
w spółce komandytowej oraz spółce komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy,
w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej może mieć dowolną formę.

Nazwy zastrzeżone

Niektóre wyrażenia mogą (a niekiedy muszą) używać w swoich firmach wyłącznie podmioty prowadzące ściśle określoną działalność. Przykładami są:

„bank” lub „kasa”^[12];
„biuro informacji gospodarczej”^[13];
„towarzystwo funduszy inwestycyjnych”^[14].

Zobacz też

Firmanctwo

Uwagi

↑ Jednakże ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500) używa pojęcia „firma inwestycyjna”, natomiast ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1035) – pojęcia „firma audytorska”.

Przypisy

↑ firma. gazetaprawna.pl. [dostęp 2014-06-30].
↑ Kidyba 2013 ↓, s. 102–103.
↑ Witamy W Poradni Językowej.
↑ Miedziński i Biczyński 1991 ↓, s. 43.
↑ Wojciech Rost: Prawna ochrona firmy jako oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, s. 31.
↑ Co to jest firma przedsiębiorcy?. Lege Artis.
↑ Art. 43⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360).
↑ Paweł Cebula: Problemy Google z nazwą „Gmail”. vbeta.pl, 2008-03-19. [dostęp 2008-11-01].
↑ Pazdan 2007 ↓, s. 110.
↑ Nazwa dla spółki.
↑ Jan Kufel, Wojciech Siuda Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Poznań 2001, ISBN 83-902775-3-0, s. 44–45.
↑ Art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439).
↑ Art. 8 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. z 2025 r. poz. 85).
↑ Art. 41 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 681).

Bibliografia

Andrzej Kidyba: Prawo handlowe. Warszawa: C.H. Beck, 2013. ISBN 978-83-255-5419-4.
Firma. W: red. Bogdan Miedziński, Stefan Biczyński: Słownik ekonomiki i organizacji przedsiębiorstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1991. ISBN 83-208-0845-6.
M. Pazdan: Prawo prywatne międzynarodowe. Wyd. 10. Warszawa: 2007.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

[5] Jednakże ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500) używa pojęcia „firma inwestycyjna”, natomiast ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1035) – pojęcia „firma audytorska”.

[1] rma. gazetaprawna.pl. [dostęp 2014-06-30].

[CITEREFKidyba2013102–103-2] Kidyba 2013 ↓, s. 102–103.

[3] Witamy W Poradni Językowej.

[CITEREFMiedzińskiBiczyński199143-4] Miedziński i Biczyński 1991 ↓, s. 43.

[6] Wojciech Rost: Prawna ochrona firmy jako oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, s. 31.

[7] Co to jest firma przedsiębiorcy?. Lege Artis.

[8] Art. 43⁴ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360).

[9] Paweł Cebula: Problemy Google z nazwą „Gmail”. vbeta.pl, 2008-03-19. [dostęp 2008-11-01].

[CITEREFPazdan2007110-10] Pazdan 2007 ↓, s. 110.

[11] Nazwa dla spółki.

[12] Jan Kufel, Wojciech Siuda Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Poznań 2001, ISBN 83-902775-3-0, s. 44–45.

[13] Art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439).

[14] Art. 8 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. z 2025 r. poz. 85).

[15] Art. 41 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 681).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]