Bob Rafelson

Bob Rafelson
Robert Rafelson
	; Bob Rafelson (2009)
Prawdziwe imię i nazwisko	Robert Jay Rafelson
Data i miejsce urodzenia	21 lutego 1933 ; Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	23 lipca 2022 ; Aspen
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Współmałżonek	Toby Carr Rafelson; (1955–1977; rozwód); Gabrielle Taurek Rafelson; (1999–2022; jego śmierć)
Lata aktywności	1959–2002

Robert Jay „Bob” Rafelson (ur. 21 lutego 1933 w Nowym Jorku, zm. 23 lipca 2022 w Aspen^[1]) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.

Jest uważany za jedną z kluczowych postaci w tworzeniu ruchu Nowego Hollywood w latach 70., w których rozkwitali obrazoburczy filmowcy, tacy jak Robert Altman, Martin Scorsese i Francis Ford Coppola^[2]. Nominowany do Oscara w dwóch kategoriach – najlepszy film i najlepszy scenariusz oryginalny filmu Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces, 1970)^[3] z Jackiem Nicholsonem.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się na nowojorskim Manhattanie^[4] w rodzinie żydowskiej^[5]^[4] jako syn Marjorie (Blumenfeld) i Sydneya Rafelsona^[6]. Miał starszego brata Donalda^[7]. Jego ojciec był producentem kapeluszy^[8], który spodziewał się, że jego synowie w przyszłości zajmą się rodzinnym biznesem^[9]. Jego matka była alkoholiczką^[10]. Uczęszczał do Trinity-Pawling School w Pawling^[11]. W wieku 15 lat jeździł na rodeo w Arizonie, dwa lata później został majtkiem oceanicznym, a rok później perkusistą w zespole jazzowym w Acapulco^[12]. Po ukończeniu studiów filozoficznych na Dartmouth College^[11], został powołany do United States Army i stacjonował w Japonii. Tam pracował jako DJ w stacji radiowej, tłumacz japońskich filmów i doradzał w Shōchiku, jakie filmy odniosłyby sukces finansowy w Stanach Zjednoczonych.

Kariera

Jako scenarzysta, pisał do wielu nowojorskich programów telewizyjnych, a następnie podróżował na zachód, by spróbować szczęścia w Hollywood. Jego przewiewny, patchworkowy styl pisania idealnie pasował do sitcomu NBC The Monkees (1966-67) z The Monkees, gdzie pracował jako scenarzysta, reżyser i współproducent^[13]. W 1967 został uhonorowany nagrodą Emmy dla najlepszego serialu komediowego^[14].

Wspólnie z Jackiem Nicholsonem napisał scenariusz do surrealistycznej komedii muzycznej Głowa (Head, 1968), którą również wyreżyserował. Film był odpowiednim bodźcem dla wyższych sfer z Columbia Pictures, aby sfinansować kolejną współpracę Rafaelson-Nicholson. Pięć łatwych utworów (1970) było intensywnie osobistym i nieco autobiograficznym studium młodego mężczyzny (Nicholson), którego wyobcowanie ze status quo powoduje, że porzuca bezpieczeństwo swojej muzycznej kariery i bogatej rodziny na rzecz dryfującego życia^[15]. Film przyniósł mu dwie nominacje do Oscara oraz dwie nominacje do Złotego Globu dla najlepszego reżysera i najlepszy scenariusz^[14]. Zrealizował teledysk do piosenki Lionela Richiego „All Night Long” (1983).

W 1996 zdobył nominację do Złotej Muszli na festiwalu filmowym w San Sebastián^[14] za dramat kryminalny Krew i wino (1996). W 2002 był nominowany do nagrody Złotego Świętego Jerzego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie^[14] za dreszczowiec Zakładnik (No Good Deed, 2002) z Samuelem L. Jacksonem.

Życie prywatne

W listopadzie 1955 ożenił się z Toby Carr, scenografką jego wczesnych filmów. Mieli syna Petera (ur. 30 października 1960)^[7] i córkę Julie (ur. 1962)^[7], która zmarła w sierpniu 1973 w wieku 10 lat, po wybuchu pieca na propan w jego domu w Aspen^[10]. W czerwcu 1977 małżeństwo zakończyło się rozwodem. W 1999 poślubił Gabrielle Taurek. Mieli dwóch synów – Ethana „E.O.” i Harpera^[16].

Śmierć

Zmarł 23 lipca 2022 w Aspen w Kolorado w wieku 89 lat^[17].

Filmografia

Rok	Tytuł	Scenarzysta
1968	Głowa (Head)	z Jackiem Nicholsonem
1969	Swobodny jeździec (Easy Rider)
1970	Pięć łatwych utworów (Five Easy Pieces)	z Carole Eastman
1971	Ostatni seans filmowy (The Last Picture Show)
1972	Król Marvin Gardens (The King of Marvin Gardens)	z Jacobem Brackmanem
1974	Hearts and Minds (dokumentalny)
1976	Niedosyt (Stay Hungry)	z Charlesem Gainesem
1981	Listonosz zawsze dzwoni dwa razy
1981	Modesty (krótkometrażowy)
1987	Czarna wdowa
1990	Góry Księżycowe	z Williamem Harrisonem
1992	Kłopoty z facetami
1995	Wet (krótkometrażowy)
1995	Picture Windows odc. Armed Response
1996	Krew i wino
1998	Zbrodnia doskonała (Poodle Springs, TV)
2002	Zakładnik (No Good Deed)
2002	Porn.com (krótkometrażowy)

Przypisy

↑ Bruce Haring: Bob Rafelson Dies: Oscar-Nominated Director Of ‘Five Easy Pieces’, Cocreator Of ‘The Monkees’ Was 89. Deadline, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ Bob Rafelson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-07-24] (ang.).
↑ Bob Rafelson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ ^a ^b Robert Rafelson. Jewish Virtual Library. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
↑ David Thomson: Have You Seen...?. Knopf Doubleday Publishing Group, 2008. ISBN 978-0-307-27052-8.
↑ Nathan Abrams: Bob Rafelson. PressReader, 2022-11-18. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Biographical Summaries of Notable People: Robert Rafelson. MyHeritage. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
↑ Bob Rafelson Biography (1933–2022). Film Reference. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ Dennis Lim: Bob Rafelson, Director of 'Five Easy Pieces,' Dies at 89. „The New York Times”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Rick Schultz, J. Kim Murphy: Bob Rafelson, ‘Five Easy Pieces’ Director and ‘The Monkees’ Co-Creator, Dies at 89. „Variety”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
↑ ^a ^b Bob Rafelson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ Hal Erickson: Bob Rafelson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ Bob Rafelson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bob Rafelson Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
↑ Josh Karp: Bob Rafelson Emerges to Reflect on His Feud-and-Brawl-Filled Career. „Esquire”, 2019-04-02. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).
↑ Associated Press: Bob Rafelson, Monkees co-creator and key Hollywood new wave director, dies aged 89. „The Guardian”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).
↑ Chris Koseluk: Bob Rafelson, Director of ‘Five Easy Pieces’ and Co-Creator of ‘The Monkees,’ Dies at 89. „The Hollywood Reporter”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Bob Rafelson w bazie IMDb (ang.)
Bob Rafelson w bazie Filmweb
Bob Rafelson w bazie Notable Names Database (ang.)
Bob Rafelson w bazie Discogs.com (ang.)

[deadline-1] Bruce Haring: Bob Rafelson Dies: Oscar-Nominated Director Of ‘Five Easy Pieces’, Cocreator Of ‘The Monkees’ Was 89. Deadline, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[ency-2] Bob Rafelson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-07-24] (ang.).

[award-3] Bob Rafelson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[jewish-4] Robert Rafelson. Jewish Virtual Library. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).

[5] David Thomson: Have You Seen...?. Knopf Doubleday Publishing Group, 2008. ISBN 978-0-307-27052-8.

[press-6] Nathan Abrams: Bob Rafelson. PressReader, 2022-11-18. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).

[heritage-7] Biographical Summaries of Notable People: Robert Rafelson. MyHeritage. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).

[8] Bob Rafelson Biography (1933–2022). Film Reference. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[nytimes-9] Dennis Lim: Bob Rafelson, Director of 'Five Easy Pieces,' Dies at 89. „The New York Times”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).

[variety-10] Rick Schultz, J. Kim Murphy: Bob Rafelson, ‘Five Easy Pieces’ Director and ‘The Monkees’ Co-Creator, Dies at 89. „Variety”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).

[fanpix.famousfix-11] Bob Rafelson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[allmovie-12] Hal Erickson: Bob Rafelson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[13] Bob Rafelson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[awards-14] Bob Rafelson Awards. FamousFix.com. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[esquire-15] Josh Karp: Bob Rafelson Emerges to Reflect on His Feud-and-Brawl-Filled Career. „Esquire”, 2019-04-02. [dostęp 2023-01-01]. (ang.).

[16] Associated Press: Bob Rafelson, Monkees co-creator and key Hollywood new wave director, dies aged 89. „The Guardian”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-25]. (ang.).

[17] Chris Koseluk: Bob Rafelson, Director of ‘Five Easy Pieces’ and Co-Creator of ‘The Monkees,’ Dies at 89. „The Hollywood Reporter”, 2022-07-24. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

1960-69	Głowa (1968)
1970-79	Pięć łatwych utworów (1970) Król Marvin Gardens (1972) Niedosyt (1976)
1980-89	Listonosz zawsze dzwoni dwa razy (1981) Czarna wdowa (1987)
1990-99	Góry Księżycowe (1990) Kłopoty z facetami (1992) Wet (1995) Krew i wino (1996) Zbrodnia doskonała (1998)
2000-09	Zakładnik (2002)