Żywica
Żywica – substancja wytwarzana w niektórych roślinach, najczęściej w drzewach, szczególnie iglastych. Znajduje się w specjalnych przestrzeniach międzykomórkowych lub przewodach żywicznych, a wytwarzana jest przez otaczające je komórki wydzielnicze (żywicorodne). U sosny przewody żywiczne są liczne, długie, biegną wzdłuż pnia i konarów, ponadto połączone są przewodami poprzecznymi, wskutek czego z miejsca uszkodzonego wypływają duże ilości żywicy przez długi czas. Żywica służy do zabezpieczania miejsc będących ranami drzewa. Barwa żywicy zależna jest od gatunku drzewa, z którego została pozyskana (od białej, przezroczystej do szarej)[1].
Skład żywic
[edytuj | edytuj kod]Żywice są nierozpuszczalnymi w wodzie, bezpostaciowymi lub częściowo krystalicznymi mieszaninami nielotnych związków organicznych, głównie terpenoidów (kwasy żywiczne i ich pochodne) oraz związków fenolowych (kwasów fenolowych, fenoli)[2].
Rodzaje żywic
[edytuj | edytuj kod]Niektóre rodzaje żywic:
- balata – z roślin z rodziny sączyńcowatych,
- bursztyn bałtycki (jantar) – kopalna żywica drzew iglastych[3],
- damara – z drzew rodzaju damarzyk Shorea,
- gutaperka – z roślin z rodziny sączyńcowatych[3],
- haszysz – wysuszona żywica z kwiatostanów konopi indyjskich[3],
- ladanum – z czystka[4],
- laka – z drzew lakowych,
- mirra – z balsamowca mirry,
- olibanum – z kadzidli,
- sandarak – z drzew rodziny cyprysowatych,
- żywica sosny – z sosny, najczęściej sosny zwyczajnej[3].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Żywicę pozyskuje się z żywych drzew przez tzw. żywicowanie lub ze ściętych drzew, konarów i igliwia. Otrzymana tym drugim sposobem jest jednak gorszej jakości[5].
Żywice w zależności od rodzaju znajdują bardzo różnorodne zastosowanie. Niektóre wykorzystywane są w farmakologii jako lekarstwa lub składniki do produkcji lekarstw[3], z niektórych produkuje się naturalną kalafonię, szelak i terpentynę (stosowane m.in. do wyrobu farb i lakierów)[2]. W Chinach już 3 tysiące lat temu z żywic wytwarzano lak[2]. Poza tym żywice to surowiec do produkcji narkotyków, kosmetyków, tworzyw sztucznych i wielu innych produktów (np. izolacji podwodnych przewodów elektrycznych).
Na Syberii żywicę tamtejszych gatunków modrzewia (syberyjskiego i dahurskiego) pozyskuje się w celu żucia (сера байкальская, жевательная смолка) i według producentów ma ona własności oczyszczające i dezynfekujące jamę ustną[6][7][8].
Kopalna żywica – bursztyn – ma szerokie zastosowanie w jubilerstwie[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- żywice syntetyczne
- żywice epoksydowe
- żywice polimerowe
- żywica poliestrowa
- żywice silikonowe
- żywice fenolowo-formaldehydowe
- żywice mocznikowo-formaldehydowe
- żywice jonowymienne
- żywice alkidowe
- żywicowanie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Edmund Malinowski: Anatomia roślin. Warszawa: PWN, 1966.
- ↑ a b c d Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1057. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e Janusz Supniewski: Farmakologia. Warszawa: PZWL, 1966.
- ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ Resin. W: Non-wood forest products from conifers. Food and Agriculture Organization of the United Nations, 1998, seria: Non-Wood Forest Products – 12. ISBN 92-5-104212-8.
- ↑ Страница не найдена [online], klubrp.ru [dostęp 2017-12-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01] (ros.).
- ↑ Смолка байкальская из Сибири, сера лиственницы сибирской [online], xn----7sbejwba3deg2i.xn--p1ai [dostęp 2017-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-20] (ros.).
- ↑ Смолка Байкальская, сера, живица 3гр