KDS
Komitet Bezpieczeństwa Państwa (bułg. Комитет за държавна сигурност, KDS), określany potocznie jako Държавна сигурност (Bezpieczeństwo państwowe) – bułgarska policja polityczna, działająca w okresie rządów Todora Żiwkowa.
| KDS | |
 Odznaka KDS | |
| Państwo | |
|---|---|
| Historia | |
| Data sformowania |
1944 |
| Data rozformowania |
1990 |
| Pierwszy dowódca | |
| Dane podstawowe | |
| Podporządkowanie |
Dyrekcja Milicji Ludowej |
Historia
edytujPierwsze struktury odpowiedzialne za bezpieczeństwo państwa utworzono w Bułgarii już w 1925. Na bazie tych struktur w 1944 utworzono specjalny wydział bezpieczeństwa w ramach Dyrekcji Milicji Ludowej (Дирекция на Народната Милиция). Określano go skrótem DS (Държавна сигурност, Bezpieczeństwo państwowe). Kierował nim Dimo Diczew. Zadaniem funkcjonariuszy DS było zdobywanie informacji o charakterze politycznym, ochrona władz partyjno-państwowych i eliminacja tzw. elementów kontrrewolucyjnych. W ramach DS utworzono w 1964 specjalny oddział, pod dowództwem płk Petko Kowaczewa, który miał się zająć eliminacją bułgarskich dysydentów i dezinformacją, co do ich rzeczywistej działalności. Funkcjonariusze DS w latach 80. odegrali kluczową rolę w tzw. procesie odrodzeniowym (bułgaryzacji mniejszości tureckiej). Bułgarskiej policji politycznej przypisywano także zabójstwo pisarza Georgi Markowa niedaleko londyńskiego mostu Waterloo i udział w zamachu na papieża Jana Pawła II w 1981.
W 1990 DS została podzielona na trzy odrębne struktury, zajmujące się wywiadem, ochroną bezpieczeństwa państwa i ochroną przedstawicieli władz Bułgarii. W 1990, zgodnie z rozkazem nr ІV-68 gen. Atanasa Semerdżiewa, ówczesnego ministra spraw wewnętrznych, zniszczono ok. 40% dokumentów, wytworzonych przez DS.
Struktura
edytuj- Dyrektoriat 1: wywiad zagraniczny
- Dyrektoriat 2: Kontrwywiad
- Dyrektoriat 3: Kontrwywiad wojskowy
- Dyrektoriat 4: Inwigilacja
- Dyrektoriat 5: Ochrona władz państwowych
- Dyrektoriat 6: Policja polityczna
- wydział 1: kontrola środowisk inteligenckich i artystycznych
- wydział 2: kontrola środowisk uniwersyteckich
- wydział 3: kontrola duchowieństwa, Żydów, Ormian i „białych” Rosjan
- wydział 4: kontrola mniejszości tureckiej i macedońskiej
- wydział 5: kontrola środowisk politycznych (agraryści, socjaldemokraci)
- wydział 6: obserwacja działalności antypartyjnej, w tym środowisk maoistowskich
- wydział 7: analiza informacji
- Dyrektoriat 7: Praca informacyjna
Dowódcy KDS
edytuj| Imię i nazwisko | Okres pełnienia funkcji | |
|---|---|---|
| 1 | Dimo Diczew | 1944–1947 |
| 2 | Rusi Christozow | 1947–1949 |
| 3 | Iwan Rajkow | 1949–1951 |
| 4 | Georgi Kumbilijew | 1952–1960 |
| 5 | Angeł Sołakow | 1960–1969 |
| 6 | Mirczo Spasow | 1969–1973 |
| 7 | Grigor Szopow | 1973–1990 |
Pokłosie
edytujOcalałe dokumenty DS budzą do dziś poważne kontrowersje w Bułgarii. Stan zachowania dokumentów nie pozwala na przeprowadzenie pełnej procedury lustracji. W 2002 gen. Atanas Semerdżiew został uznany winnym zniszczenia 144 235 teczek osobowych, zgromadzonych w archiwach DS. Następnie orzeczenie to uchylono, a w 2006 wycofano zarzuty[1].
Przypisy
edytuj- ↑ Bulgaria’s Former Vice President Atanas Semerdzhiev Dies at 90. novinite.com, 8 maja 2015. [dostęp 2020-02-28]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Jordan Baev, Kostadin Grozev, Bulgaria, [w:] A Handbook of the Communist Security Apparatus, red. Krzysztof Persak i Łukasz Kamiński, Warszawa 2005
- Tadeusz Czekalski, Bułgaria, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2010, ISBN 978-83-7436-252-8, OCLC 751435356.
- Strona internetowa Komisji badającej archiwa byłej KDS