Chlorek amonu
Chlorek amonu, pot. salmiak (z łac. sal ammoniac[8][9]), NH
4Cl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i amoniaku. Występuje naturalnie jako rzadki minerał salmiak rodzimy.
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
NH | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
53,49 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub prawie biały krystaliczny proszek albo bezbarwne kryształy[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Minerały | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Inne kationy | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Otrzymywanie
edytujMożna go otrzymać w reakcji kwasu solnego i amoniaku[10]:
- HCl + NH
3 → NH
4Cl
Reakcja zachodzi również między gazowymi chlorowodorem i amoniakiem, jednak wymaga obecności choćby niewielkiej ilości pary wodnej[10].
Chlorek amonu jest produktem ubocznym otrzymywania sody metodą Solvaya[10]. Inną metodą otrzymywania chlorku amonu jest reakcja siarczanu amonu z chlorkiem sodu[11]:
- (NH
4)
2SO
4 + 2NaCl → 2NH
4Cl + Na
2SO
4
Właściwości
edytujDobrze rozpuszcza się w wodzie, jego roztwory mają lekko kwasowy odczyn wskutek hydrolizy (pH ok. 5). Krystalizuje w układzie regularnym o sieci przestrzennej typu chlorku cezu, która powyżej ok. 185 °C przechodzi w sieć typu chlorku sodu. Pod wpływem ogrzewania sublimuje, a jego pary ulegają rozkładowi do amoniaku i chlorowodoru (w temperaturze ok. 345 °C dysocjacja ta jest całkowita). W atmosferze zawierającej parę wodną reakcja ta jest odwracalna, nie zachodzi jednak w atmosferze suchej[10].
- Pary chlorku amonu powstające z chlorowodoru i amoniaku
-
-
Zastosowanie
edytujChlorek amonu jest najstarszą znaną solą amonową. Po raz pierwszy został otrzymany już w czasach starożytnych (por. historia amoniaku)[potrzebny przypis]. Jest używany jako elektrolit w suchych ogniwach galwanicznych[11] (ogniwach Leclanchégo). Zjawisko rozkładu termicznego chlorku amonu było wykorzystywane do oczyszczania grotów lutownic oraz do oczyszczania powierzchni metali[potrzebny przypis]. Stosowany jest również jako topnik przy lutowaniu, cynkowaniu i cynowaniu[12].
Stosuje się go również jako lek wykrztuśny (składnik kropli anyżowych)[13], dodatek do paszy dla bydła, składnik szamponów, jest stosowany w produktach spożywczych jako środek spulchniający i konserwujący (E510). Wykorzystuje się go także do wyrobu słonej lukrecji (z fiń. salmiakki) i tureckiego pieprzu[potrzebny przypis].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3.
- ↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
- ↑ a b c Ammonium chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001460 [dostęp 2020-03-09] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e Haynes 2016 ↓, s. 4-46.
- ↑ a b Haynes 2016 ↓, s. 6-91.
- ↑ ammonium chloride, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2020-03-09] (ang.).
- ↑ Chlorek amonu (nr 254134) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-03-09]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ John Emsley, The 13th Element, The Sordid Tale of Murder, Fire, and Phosphorus, Wiley, s. 18, ISBN 0-471-39455-6 (ang.).
- ↑ salmiak, [w:] Witold Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego PWN.
- ↑ a b c d Sole amonu, [w:] Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 853, ISBN 978-83-01-16282-5.
- ↑ a b chlorek amonowy, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 112, OCLC 864218327.
- ↑ Ammonium chloride, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 25517 [dostęp 2020-03-09] (ang.).
- ↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 5364, ISBN 978-83-63724-47-4.
Bibliografia
edytuj- CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
