Mosaïc roman

Mosaïc dels dotze trabalhs d'Ercules venent de Llíria, Camp de Túria

Los mosaïcs romans èran fachas amb de pichons tròces, las tessèlas, per aquò tanben se nomenan opus tessellatum. Las tessèlas son de pèças de forma cubica, de pèira calcària o de veire o de ceramica, fòrça trabalhadas e elaboradas e de talhas diferentas. L'artista las dispausava sus la superfícia, com un copacap, dessenhant segon la color e la forma e aglomerats amb de mortièr.

Lo mosaïc roman es considerada coma una pintura de pèira. Es un art que, dins los tèrmes, se referís a la pintura. Los tèmas d'un mosaïc an pas d'identitat pròpria, son los meteisses qu'aqueles de la pintura, mas se diferéncia d'aquela perque la perspectiva es modificada. L'inspiracion ven dels dessenhs dels tapisses dels teissuts e de l'òbra pictoriala.

Los mosaïcs romans son de bon descobrir pels arqueològs fins ara, mas presentan una granda dificultat de conservacion. Lo melhor luòc sembla d'èsser los musèus ont son reparadas, netejadas, amb temperatura, umiditat, etc., adequadas e contrarotladas, mas lo problèma es l'espaci necessari per las emmagazinar d'un biais avantatjós.

Istòria del mosaïc a la Roma antica

Quand l'art del mosaïc comencèt de se desvolopar a Roma, se fasiá subretot per decorar los plafons e parets e pauc sovent pels sòls perque se sabiá pas las far per que resistiguèsson al trepejar. Mas mai tard, quand l'art arribèt a la perfeccion, comencèt lo vam de far de malonatges de luxe.

Quand los romans conquereguèron al sègle II abC las regions de Grècia e de l'Asia Menora, lo trabalh de mosaïc èra ja comun dins tot lo monde grèc. L'art del mosaïc passèt facilament al monde roman ne fasent atal un genre artisticoindustrial, que venguèt una vertadièra especialitat. Fins que se pòt dire que i aviá pas de vilà romana sens mosaïcs.

Lo mosaïc èra pels romans un element decoratiu de l'espaci arquitectonic. Venguèt tan presada e difusada que al sègle III l'emperador Dioclecian promulguèt un decret ont establiguèt lo prètz que los artistas podián donar a sas òbras, segon lo gra qu'èran qualificats. Quand en 330 l'emperador Constantí cambièt la capitala de l'Emperi Roman d'Orient a Constantinòple. l'anciana Bizanci, autregèt fòrça facilitats e favoriguèt l'exòde dels mèstres grècs e romans fabricants de mosaïcs. Aquí l'art del mosaïc se jonguèt a la tradicion orientala e donèt luòc a una evolucion que se distinguís subretot per l'utilizacion fòrça generalizada de grandas quantitats d'aur.

Tipes de mosaïcs

Dependon de la grandor de las tessèlas, dels dessenhs e del luòc de destinacion del mosaïc, los romans donavan un nom diferent a aquel trabalh:

• Opus vermiculatum, èra imaginari d'Egipte e se fasiá amb de pèiras fòrça pichonas. Amb elas l'artista podiá dessenhar amb fòrça facilitat de corbas, las siloetas e tota mena d'objèctes que podián aver fòrça precision. Se pausavan las tessèlas en reng continú que seguisson las linhas del contorn e del dintorn (limit de las principalas partidas intèrnas) dels dessenhs desirats. Lo nom ven del diminutiu latin vermiculus (de vermis-is, vèrm), perque las linhas del dessenhs remembravan las sinuositats del vèrm.
• Opus musivum, que se fasiá pels murs. Comencèt d'èsser utilizada al fin del sègle III.
• Opus sectile, los dessenhs èran faches amb de pèira mas grandas e de talhas diferentas. La tecnica consistissiá a talhar de placas de marbre de diferentas colors per compausar de figuras geometricas, d'animals o umanas. Los melhors exemples d'aquel trabalh se tròban al Palatin de Roma e venon de la Domus Flavia, de la còla Palatina.
• Opus signinum, de Signia (l'anciana region de Laci). Ala i aviá de teulariás, amb los descaisses d'aquelas s'obteniá una polvera colorada que en la mesclant amb de calç donava un ciment vermilhon fòrça dur e impermeable. Aquel produch foguèt emplegat gaireben per tota Itàlia e en Occident per far los sòls e coma revestiment de piscinas (restanca de peisses), cubas de salatge, cistèrna, etc. De còps qu'i a, per li donar mai de consisténcia s'apondiá de còdols e graveta.

Lo mosaïc coma malonatge

Los romans distinguissián entre lo trabalh de musivum (mosaïc) e aquel de lithostrotum (λιθoστρωτoν), "malonatge de pèira" en sens general. Aquò èra lo caladat d'una via o camin, d'una plaça dubèrta o d'un forum, o al del sòl de qualques edificis (com el del Panteon d'Agripa de Roma, fach de porfir). Aquel trabalh se nomenava lithostrotum quan los materials èran de pèiras naturalas de formacion volcanica (selze) e marbres de diferentas colors. Los blòts per la construccion èran poligonals.

Per fabricar un sòl de mosaïc aguèt una seria d'estapas que amb el temps venguèron mai perfèita. Lo luòc de fabricacion èra un talhièr especial. Alà en primièr se fasiá lo dessenh del quadre e aquel trabalh se nomenava embalem, venent del grèc que vòl dire "una cosa que s'incrusta". aprèp lo dessenh del quadre se fasiá una division en acòrdi amb lo colori. Se fasiá un modèl sus papirus o sus tela de caduna d'aquelas partidas sus aquel modèl se pausavan las tessèlas qu'èran estadas causidas de per abans. Las tessèlas se pausavan al revèrs, es a dire lo bon costat èra pegat sul modèl. Quand aquel trabalh èra acabat, los expèrts lo transportavan in situ per que l'artista acabèsse alà l'òbra.

Abans de pausar las tessèlas caliá preparar ben lo sòl per lo recebre. Èra una tasca fòrça importanta que demandava una experiéncia e abilitat. En primièr s'aplanava fins que foguèsse orizontal mas amb una enclinason leugièra e calculada que facilite l'escorriment de l'aiga cap als regòlas. Lo sòl deviá èsser fèrm e estable, perque un leugièr trencament d'una sola tessèla podiá conduire a degradar de tota l'òbra. Los sabents e arqueològs trobèron un exemple clar del biais que se podiá capitar aquel tipe construccion dins lo famós mosaïc d'Alexandre lo Grand trobada a l'Òstal del Faune a Pompeia (Nàpols, Itàlia). Lo sòl preparat per recebre finalament las tessèlas èra atal constituit (de bas al naut):

• Sòl natural preparat
• Mortièr mesclat amb polvera de teule e carbons
• Fragments de teule
• Sisa de mortièr
• Tessèlas dels mosaïcs

Bibliografia

• (fr) Dictionnaire des Antiquités romaines et grecques . Librairie de Firmin-Didot et Compagnie. París 1883
• (ca) Art romà . Antonio García Bellido. Enciclopèdia clàssica C.S.I.C. Madrid 1979. ISBN 84-00-04381-2

Vejatz tanben

• Article principal sus lo mosaïc
• Mosaïc ellenistic

Ligams extèrnes

• (es)Mosaïcs en Navarra