tegen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  tegen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈteɣə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /teːχən/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /teːɣən/

Woordafbreking

• te·gen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘in de andere richting, ten aanzien van’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1284.
• Middelnederlands tēghen, naast ouder tjēghen, samengetrokken uit te + jēghen, waarvoor zie jegens. Te diende daarin om aan te duiden in welke richting een handeling plaatsvond; vgl. Oudnederlands angegin, ingegen ‘tegemoet, in strijd met’. Evenzo gevormd zijn Nederduits tegen ‘tegen’ en Duits zugegen ‘aanwezig’; met genitiefuitgang Oudfries tōjēnis(t) en Oudengels tōgēanes.

Voorzetsel

tegen

1. zijdelings aanleunend

   • De fiets staat tegen de deur. 

2. oneens met, ter bestrijding van

   • Er is geen middel tegen deze ziekte. 
   • Het raadslid stemde tegen het voorstel. 

3. voor of omstreeks een bepaalde tijd

   • We gingen tegen de ochtend naar huis. 
   • Het liep tegen zevenen toen hij binnenkwam. 
   • Tegen de tijd dat hij het doorkreeg, was alles al verloren. 

4. de ontvangende persoon van een boodschap: aan

   • Ik heb het tegen je gezegd. 

5. voor de prijs van

   • Ik ruilde met de buurjongen tien knikkers tegen een bal. 

Synoniemen

• anti, contra
• omstreeks, rond
• aan (datief)
• voor

Antoniemen

• voor

Verwante begrippen

• jegens

Hyponiemen

• bezwaar hebben tegen, daarentegen, daartegen, ertegen, hiertegen, waartegen

Afgeleide begrippen

   

man-tegen-mangevecht tegen het hart tegenaan tegenaanval tegenactie tegenargument tegenbeeld tegenbericht tegenbetoger tegenbeweging tegenbewijs tegenbezoek tegenbod tegenbrassen tegencoup tegendeel tegendemonstrant tegendemonstratie tegendraads tegendruk tegeneen tegeneis tegeneten tegengaan tegengas tegengif tegengift tegengoal tegengunst tegenhanger tegenheid tegenhouden tegenin tegenkandidaat tegenkant tegenkanting tegenkomen tegenkoppeling tegenkracht tegenlachen tegenlicht tegenligger tegenmaatregel tegennatuurlijk tegenoffensief tegenonderzoek tegenop tegenover tegenoverstellen tegenpartij tegenpaus tegenpool tegenprestatie tegenpunt tegenslag tegenspartelen tegenspel tegenspelen tegenspeler tegenspoed tegenspraak tegenspreken tegensprekend tegensputteren tegenstaan tegenstand tegensteken tegenstel tegenstellen tegenstellend tegenstelling tegenstem tegenstemmen tegenstoot tegenstreven tegenstrever tegenstribbelen tegenstribbelend tegenstrijdigheden tegenstroom tegentij tegentreffer tegenvaar tegenvallen tegenvoeter tegenvoorbeeld tegenvoorstel tegenvraag tegenwaarde tegenweer tegenwerken tegenwerkend tegenwerpen tegenwicht tegenwind tegenwoordig tegenzet tegenzij tegenzin tegenzitten

Uitdrukkingen en gezegden

   

[2] vechten tegen de bierkaai tegen de borst stuiten ergens zwaar moeite mee hebben tegen de draad ingaan het er niet er mee eens zijn en er tegen in gaan tegen de klippen op gaan aan een stuk doorgaan (met liegen) tegen de lamp lopen betrapt/gesnapt worden tegen de maan blaffen iets doen wat totaal niet helpt tegen de stroom oproeien tegen de meerderheid ingaan tegen de verdrukking in groeien ondanks zware omstandigheden toch vooruit komen [2] tegen het hart tegen heug en meug met tegenzin doen tegen wil en dank (doen/zijn) met tegenzin de kont tegen de krib gooien Zich verzetten de verzenen tegen de prikkels slaan zich verzetten tegen iets wat niet tegen te gaan is ergens geen kruid tegen gewassen zijn ongeneeslijk hard tegen hard gaan niemand die wil toevoegen en er beide voor gaan om te winnen iemand tegen zich in het harnas jagen iemand door de eigen toedoen boos maken iets tegen het licht houden. met de rug tegen de muur staan geen kant op kunnen, hooguit een laatste uitweg met het hoofd tegen de muur lopen mislopen zijn kont tegen de krib gooien

Vertalingen

    1. zijdelings aanleunend   

Deens: imod (da) Duits: gegen (de) Engels: against (en) Frans: contre (fr) Fries: tsjin (fy), jin (fy) Hongaars: ellen (hu) Italiaans: contro (it)

Nederduits: gegen (nds), tegen (nds), kegen (nds) Noors: mot (no) Oekraïens: проти (uk) Papiaments: kontra Portugees: contra (pt) Spaans: contra (es) Zweeds: mot (sv)

    2. oneens met, ter bestrijding van   

Afrikaans: teen (af) Engels: against (en) Pools: przeciw (pl)

		vnw. bijw.
voorzetselbijwoord		tegen
persoonlijk		ertegen
aanwijz.	nabij	hiertegen
	veraf	daartegen
vragend/betrekk.		waartegen

Bijwoord

tegen

1. (predicatief) oneens, negatief

   • Bent u voor of tegen? 

2. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord

   tegenspreken: Hij sprak deze bewering tegen.

3. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord

   daartegen:Daar is een goed middel tegen.

Afgeleide begrippen

• voorzetsels/bijwoorden

  tegenaan, tegenover, tegenop, tegenin

• samengestelde werkwoorden:

  tegengaan, tegenkomen, tegenspreken, tegenvallen, tegenzitten

• zelfstandig naamwoorden:

  tegendeel, tegengas, tegengif

• bijvoeglijk naamwoorden:

  tegendraads

Spreekwoorden

• Daar is geen kruid tegen gewassen.

  Dat is hopeloos; daar bestaat geen middel tegen.

Verwante begrippen

• togen

Anagrammen

• engte, genet

Gangbaarheid

• Het woord tegen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "tegen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.