Epistemologieth
Epistemologieth (a'n Grek ἐπιστήμη, epistēmē 'godhvos') yw skorren filosofieth yn kever godhvos. Epistemologydhyon a studh an gnas, dallathvos ha finyow a wodhvos, avowans epistemek, resonekter kryjyans, hag erel. Epistemologieth yw isran chyf a filosofieth, gans isrannow chyf erel kepar hag ewnhynsegieth, lojyk ha metafisek.
Yma dadhlow yn epistemologieth yn peswar leurnedh chyf:
- Dielvennans filosofek a'n gnas a wodhvos ha'n studh res rag kryjyans dhe vos godhvos, kepar ha gwiryonedh hag avowans.
- Penfentennow possybyl a wodhvos ha kryjyans avowys, kepar ha percepcyon, reson, kov ha dustuni.
- An kesweyth a gorf a wodhvos po kryjyans avowys, yn y vysk mars yw edhom a gryjyansow avowys oll dhe vos devedhys a gryjyansow avowys ha selvenek po mar nag yw res saw sett a gryjyansow kesklenus rag avowans.
- Diskryjyans filosofek hag a wra govyn an possybylta a wodhvos ha kudynnow kelmys, kepar ha mars yw diskryjyans godros dhe wodhvos normal ha mars yw possybyl dhe nagha argyansow diskryjyek.
Y'n dadhlow ma, hag erel, epistemologieth a assay gorthebi govynnow kepar ha "Pandr'a wodhon?", "Pandr'a styr ni dhe leverel y hwodhon neppyth?", "Pandr'a wra kryjyansow avowys dhe vos avowys?", ha "Fatel wodhon ni dhe wodhvos?".