Баскхэм я Къэрал

Баскхэм я Къэрал исп-бз. País Vasco баск-бз. Euskadi
Нып	Дэмыгъэ
Къэрал	Исбухьэн
Къэрал уэрэд:	Eusko Abendaren Ereserkia
Статус	автоном зэгуэт
Хиубыдэр	3 провинции
Къалэнэхъышъхьэ	Витория
ПэмыкӀ къалэшхуэхэр	Бильбао, Витория, Сан-Себастьян
Президент	Инйиго Уркулю
Нэхъышъхьэбзэхэр	Баскыбзэ, Исбухьэныбзэ
Джылэр (2007)	2 141.86 (7-рей пӀэ)
Ӏувагъыр	295 цӀыху/км²
Инагъыр	7,234 км² (14-рей пӀэ)
Кодыр ISO 3166-2	PV
Официал сайтыр

Баскэм я Къэрал (исп-бз. País Vasco, баск-бз.: Euskadi)

Баскей — пэсырей хэкужъ икӀи автоном зэгуэт Исбухьэнм и ишъхъэрэ лъэныкъуэм хэту.

Къалэ нэхъышъхьэр — Виториэ-Гастейс. Регионыр пэсырей хэкужь шӀыпӀэм щыщ, абы пэмыкӀыу иджыри Фрэнджым и ипшъэ лъэныкъуэр хиубыду.

Тхыдэр

I ди лъэхъэнэм и пэм къыщыкӀэдзауэ V ди лъэхъэнэм нэс шӀыпӀэ баскхэр здисар Урым Къэралым хиубыдэт. Вестготхэмрэ хьэрыпхэмрэ Переней хы тӀыгуныкъуэр яубыдауэ щаӀыгъам Баскейм и шӀыпӀэм и нэхъыбэр хуиту абыхэм яхэмыхьу щытт, Реконкистэр къызхэкӀам и шӀыналъу.

11 — 15 лъэхънэхм Баскхэм я Къэралым Наваррамрэ Кастиджэмрэ я ӀэнатӀэр телъ.

XV лъэхъэнэм и кӀэм XVI лъэхъэнэм и пэм Исбухьэн къэрал зэгуэхьам хохьэх, 1876 гъэм нэс автоном пӀалъэ гуэрэхэр иӀу.

1936 гъэм джылэ зауэм яуж автоном куей мэхъу, Баскхэм я Къэрал траӀуауэ. 1939 гъэм, республикэр хэкӀуэда яуж Баскхэм я Къэралым ӀэнатӀу иӀэуэ хъуар траха.

1978 гъм конституциэм теухуауэ Баскхэм я Къэралым япэ щыкӀэ автономиэ кӀэх ират, яужым 1980 гъэм автоном поуэ мхъур.

Баскхэм я Къралыр къуэкӀэ-бгыкӀыу зэрщытым шъхьэкӀэ пэсырейм урымхэр провинциэ Алавэм нэхъ ихьэфахэкъым. Ар Баскхэм я Къэралым куэду къышъхьэпа я бхэмрэ я хабзэмрэ зэрщыту зэрахьэным. Провинциищ иджырей Баскхэм я къэралым хиубыдэр щызгуэхьхэр XIX лъэхъэнэм, джылэ зауэхэр щекӀуэкӀам.

Демографиэр

Джылу дэсыр — 2.141.86 мин цӀыху (7-нэ пӀэр еубыд; 2007 гъэмкӀэ къызэригъэлъагъуэм)

Хэкумэтх

Баскхэм я Къэралым Кантабрий Ӏуашъхьэхэм метрэ 1000—1500 хуэдиз я лъэгагъу, я къуэкӀыпӀэ лъэныкъуэр еубыд. Хым идежькӀэ нэхъ гъунэгъу хъухукӀэ нэхъ лъахъчу йоххэр, джабэ зэхэту хы Ӏуфэр яшъу, хыжэ бжыгъэхэр иӀу.

Псыхэр кӀыхьу щытхэкъым ауэ куухэ.

Мэсхэм жыг къэкӀхэр: пхъэмыфей, жыгдэгу, бжей пэмыкӀхэр джоуэ.

Бзэхэр

Баскхэм я Къэралым ИсбухьэныбзэкӀэ зэрыпсалъэм хуэду баскыбзэми иропсалъэхэ джылэ дэсыр. Баскыбзэр къэралым и анэдэлъхубзэ, Исбухьэнм и пэмыкӀ бзэхэм елъытамэ баскыбзэр роман бзэхэм хиубыдэкъым икӀи индоеуропэ бзэхэми хэхьэкъым. 2001 гъэмкӀэ джылэ бжыгъэ ирагъэкӀуэкӀам къызэрхэкӀыр 32 % Баскхэм я Къэралым щыщхэр кагуроӀуэ икӀи иропсалъэ бзитӀымкӀэ, 49,6 % ИсбухьэныбзэмкӀэ нэхъ псалъэкъым, 18,2 % баскыбзэр ящӀэ ауэ зэрыпсалъэхэр Исбухьэныбзэ.

АдминистрациэмкӀэ зэрзэхэт

Автоном зэгуэт Баскхэм я Къэралым хэт провинциэхэр:

• Алава, къалэ нэхъышъхьэр Виториэ-Гастейс
• Бискаей, къалэ нэхъышъхьэр Билбао
• Гипускоа, калэ нэхъышъхьэр Сан-Себастиан

ТхыдэмкӀэ Баскхэм я Къэралым иджыри хэхьэр Наварра (автоном зэгуэт), и къалэ нэхъышъхьэр Памплона

Къалэ нэхъ инхэр:

къалэр	джылу дэсыр
Билбао	354.145
Виториэ-Гастейс	227.568
Сан-Себастиан	183.308
Баракалдо	95.640
Гечо	82.327
Ирун	60.261
Португалете	49.118
Сантурсе	47.320
Басаури	45,085
Рентериэ	37.853

Сурэтылъэ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•