Noardeast-Fryslân

Lân	Nederlân
Provinsje	Fryslân
Haadplak	Dokkum
Oerflak	516,45 km²
• dêrfan lân	374,67 km²
• dêrfan wetter	140,78 km²
Ynwennertal	45.884 (1 jannewaris 2024)
Befolkingstichtens	121,8 / km²
	Sitferdieling gemeenteried
Boargemaster	Johannes Kramer (FNP)
Oprjochte	2019
oant 1851	Gemeente Dokkum ; Gritenij East-Dongeradiel; Gritenij Ferwerderadiel ; Gritenij Kollumerlân; Gritenij West-Dongeradiel ; Gritenij Dantumadiel (diel)
1851-1984	Gemeente Dokkum ; Gem. East-Dongeradiel ; Gem. Ferwerderadiel ; Gem. Kollumerlân ; Gem. West-Dongeradiel; Gem. Dantumadiel (diel)
1984-2019	Gem. Dongeradiel ; Gem. Ferwerderadiel ; Gem. Kollumerlân en Nijkrúslân
Ferkearsier(en)	N355, N356, N357, N358, N361
Netnûmer(s)	0511, 0518, 0519, 0594, 058
Postkoade(s)	9170–9199, 9291–9299, 9851–9853
	www.noardeast-fryslan.nl

Noardeast-Fryslân

De R.J. Cleveringslûzen, tusken de Waadsee en it Lauwersmar (2007).

Wapen fan Noardeast-Fryslân

Noardeast-Fryslân (Kollumerlânsk, Pompstersk en Nederlânsk: Noordoost-Friesland; Dokkumersk en Kollumersk: Noardoast-Frysland^[1]) is in gemeente yn it noardeasten fan Fryslân. Dizze gemeente ûntstie by in gemeentlike weryndieling op 1 jannewaris 2019 út 'e eardere gemeenten Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân.^[2] Op 1 jannewaris 2024 hie Noardeast-Fryslân 45.884 ynwenners (boarne: CBS).

Namme

De namme 'Noardeast-Fryslân' waard op 30 maart 2017 fêststeld troch de gemeenterieden fan Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân, nei't dêroer in referindum holden wie ûnder de ynwenners fan 'e trije gemeenten. By dy folksriedplachting waarden trije nammen oan it elektoraat foarlein; de oare beiden, dy't it ôfleine tsjin 'Noardeast-Fryslân', wiene 'Dokkumerlân' en 'Ie- en Lauwerslân'. De gemeente hat offisjeel gjin Nederlânske namme.

Skiednis

Oarspronklik wie it de bedoeling dat behalven Dongeradiel, Ferwerderadiel en Kollumerlân en Nijkrúslân ek de gemeente Dantumadiel opgean soe yn Noardeast-Fryslân. De neamde fjouwer gemeenten fúzjearren dêrta op amtlik nivo op 1 jannewaris 2017. Dantumadiel loek him lykwols letter werom út 'e plande bestjoerlike fúzje.^[3]

Sadwaande bleau Dantumadiel ek nei 1 jannewaris 2019, doe't Noardeast-Fryslân ûntstie, selsstannich, mar sûnder eigen amtlike organisaasje. De gemeente behold in gemeenteried, in eigen kolleezje fan boargemaster en wethâlders en in eigen gemeentesekretaris, mar makke fierders gebrûk fan 'e amtners fan Noardeast-Fryslân.^[4] Dat wie foar net ien fan beide gemeenten in befredigjende sitewaasje. Dantumadiel woe mear sels beslisse en Noardeast-Fryslân ûnderfûn de soarch foar Dantumadiel as in bongel oan 'e foet.^[4] Yn 2020 rûn de gearwurking troch argewaasje yn Dantumadiel hast op 'e non, mar it spul waard delbêde troch foar dy gemeente binnen it amtlik apparaat fan Noardeast-Fryslân in fêst team amtners gear te stallen.^[4]

Ynstee dat soks de gearwurking flot loek, smiet it nije swierrichheden op. Yn Dantumadiel befoel it dusdanich goed, dat men útwreiding fan it team hawwe woe. Yn Noardeast-Fryslân soarge it foar in wy-sy-tsjinstelling binnen de eigen amtnerij dêr't men net bliid mei wie.^[4] Der waard in ûnôfhinklik ûndersyk útfierd troch Advysburo Van de Laar út Eindhoven, dat konkludearre dat Dantumadiel de eigen groeiende ambysjes nei ûnderen bystelle moat en dat Noardeast-Fryslân fleksibeler omgean moat mei de gearwurking.^[4] Foar beide gemeenten wie dat in brêge te fier. Ynstee waard besletten in punt te setten efter de gearwurking: nei in twajierrige oergongsperioade hat Dantumadiel fan 1 jannewaris 2024 ôf wer in eigen amtnerij.^[4]

Plakken

De gemeente Noardeast-Fryslân bestiet út ien stêd (Dokkum) en 52 doarpen (offisjele wenkearnen). Dokkum is fierwei it grutste plak en fanwegen syn min ofte mear sintrale lizzing waard it ek it haadplak en bestjoerssintrum fan Noardeast-Fryslân.


Plaknamme	Buorskippen	Ynwenners
Dokkum	Betterwurd	12.675
Kollum	It Paradyske, Kollumerâldsyl, Leechlân, Ter Lune en Sânhuzen	5.645
Kollumersweach	Hanenburch en Sânbulten	2.970
Hallum	Hallumerhoeke en Fiifhuzen	2.665
Ferwert	De Ryp	1.790
Holwert	Kletterbuorren en Trijeboerehuzen	1.585
Marrum	Westernijtsjerk	1.400
Ternaard	Teyebuorren, Fiskbuorren, Fiifhuzen en ‘t Skoar	1.255
Burdaard		1.160
Eanjum	Teard, Iesumasyl, Stiem, Dykshoarne, De Skâns en Jewier	1.155
Easternijtsjerk	Bollingwier en Langgrou	945
Mitselwier	De Reidswâl en Ropta	915
Ie	Brânbuorren, Dykshoarne, Grut Midhuzen, Lyts Midhuzen, Ald Terp, It Stienfek en De Tibben	860
Blije	Boatebuorren, Farebuorren en Easterbeintum	855
Aldwâld	De Dellen, De Wurden, Hústernoard, Aldwâldmersyl en Ter Lune	830
Boerum	De Kegen en Skernehuzen	610
Westergeast	Beintemahûs, De Bûnte Hûn, Keatlingwier, Weardebuorren en Westerbuorren	605
Sweagerbosk		585
Ingwierrum	Dokkumer Nije Silen, Mûnebuorren en Nijlân	575
Muntsjesyl	De Skâns, De Kolk en Krabbuorren	490
De Pomp / Kollumerpomp		435
Hantum	Hantumerhoeke	400
Ljussens		375
Nes	Wie	365
Nijewier	Lytse Wier	365
De Trieme	De Bûnte Hûn	315
Wierum	‘t Skoar	310
Moarre	De Reidswâl	250
Brantgum	Fjildbuorren	240
Peazens		230
Moddergat		225
Hantumhuzen	Hantumerhoeke	220
Raard	Boarnwerterhoeke	220
Wânswert	Bartlehiem en Tergrêft	215
Warfstermûne	De Kolk, De Leechte en Healwei	205
Eastrum	Tilbuorren	185
Reitsum		130
Boarnwert	Betterwurd, Boarnwerthuzen en Boarnwerterhoeke	125
Ealsum	Tiltsjebuorren, Sibrandahûs en Swarte Mosk	120
Feankleaster		105
Ginnum		90
Lichtaard		90
Hegebeintum		85
Lytsewâld		80
Foudgum		75
De Lytse Jouwer	Lytse Leard	70
Hantumerútbuorren	Hantumerhoeke	65
Jislum		65
Wetsens	Lytse Wier	50
Jouswier	Grut Midhuzen	45
Waaksens		45
Jannum		35

Taal

Yn Noardeast-Fryslân wurde behalven Frysk en Nederlânsk ek twa Stedske dialekten (Dokkumersk en Kollumersk) sprutsen, mei dêropta twa Nedersaksyske dialekten, te witten: Kollumerlânsk en Pompstersk.

Op 10 septimber 2020 besleat de gemeenteried fan Noardeast-Fryslân op foarstel fan 'e FNP-fraksje unanym ta de ynfiering fan Frysktalige plaknammen yn 'e hiele gemeente. Foartiid wiene inkeld de offisjele plaknammen yn it âlde Ferwerderadiel Frysktalich, wylst yn it eardere Dongeradiel en Kollumerlân Nederlânsktalige plaknammen offisjeel wiene.^[5]

Polityk

Waarnimmend boargemaster fan Noardeast-Fryslân wie it earste jier Haijo Apotheker fan D66. Begjin jannewaris 2020 is er opfolge wurden troch de eardere FNP-deputearre Johannes Kramer.

De gemeenteried fan Noardeast-Fryslân bestiet út 29 sitten. Op 21 novimber 2018 fûnen der fanwegen it oprjochtsjen fan 'e nije gemeente (tuskentiidske) weryndielingsferkiezings plak foar de gemeenterie fan Noardeast-Fryslân. De útslach fan dy en lettere ferkiezings wie sa:

partij	ferkiezings 2018 ^[6]			ferkiezings 2022 ^[7]
partij	stimmen	%	sitten	stimmen	%	sitten
FNP	2.633	16,0%	5	4.643	23,5%	8
S!N ^[8]	2.188	13,3%	4	4.299	21,8%	7
CDA	3.763	22,9%	7	2.769	14,0%	4
KristenUny	2.062	12,6%	4	2.286	11,6%	4
BVNL ^[9]				1.660	8,4%	2
PvdA	1.570	9,6%	3	1.436	7,3%	2
GBNF ^[10]	1.068	6,5%	2	1.121	5,7%	1
VVD	1.931	11,8%	3	909	4,6%	1
Actief Lokaal				321	1,6%	0
Waddenpartij	257	1,6%	0	296	1,5%	0
ELP-NEF ^[11]	947	5,8%	1
ûnjildich & blanko	46	0,3%		57	0,3%
totaal	16.465		29	19.797		29
opkomstpersintaazje		46,4%			54,5%

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

↑ Duijff, Pieter, Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten, Ljouwert, 1998 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 17 18 600, s. 66, 114, 116.
↑ Noardeast-Fryslân nieuwe gemeentenaam, op de gemeentlike webside fan Kollumerlân.
↑ Kommerie, J., Inwoners Dantumadiel denken mee over nieuwe burgemeester, yn: de Dokkumer Krante, 19 april 2017.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fierant, Tim, Dokkum wijst Damwâld de deur, yn: de Ljouwerter Krante, 18 novimber 2021, s. 23.
↑ Fierant, Tim, Noardeast krijgt Friese plaatsnamen, yn: de Ljouwerter Krante, 11 septimber 2020, s. 24.
↑ Gemeenteraad 21 november 2018, Kiesraad
↑ Gemeenteraad 16 maart 2022, Kiesraad
↑ S!N = Sosjaal yn Noardeast-Fryslân
↑ BVNL = Belang van Nederland
↑ GBNF = Gemeentebelangen Noardeast-Fryslân
↑ ELP-NEF = Earste Lokale Partij Noardeast-Fryslân

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Noardeast-Fryslân fan Wikimedia Commons.

Provinsje Fryslân
hjoeddeistige gemeenten
Achtkarspelen • It Amelân • Dantumadiel • Eaststellingwerf • Flylân • De Fryske Marren • Harns • It Hearrenfean • Ljouwert • Noardeast-Fryslân • Opsterlân • Skiermûntseach • Skylge • Smellingerlân • Súdwest-Fryslân • Tytsjerksteradiel • De Waadhoeke • Weststellingwerf
eardere gemeenten
Aenjewier (1851–1934) • Baarderadiel (1851–1984) • Barradiel (1851–1984) • It Bilt (1851–2018) • Boalsert (1455–2011) • Boarnsterhim (1984–2014) • Doanjewerstâl (1851–1984) • Dokkum (1298–1984) • Dongeradiel (1984–2019) • Drylts (1268–1984) • East-Dongeradiel (1851–1984) • Ferwerderadiel (1851–2019) • Frjentsjer (1374–1984) • (âld) Frjentsjerteradiel (1851–1984) • (nij) Frjentsjerteradiel (1984–2018) • Gaasterlân (1851–1984) • Gaasterlân-Sleat (1984–2014) • Haskerlân (1851–1984) • Hylpen (1372–1984) • Himmelumer Aldefurd (1851–1984) • Hinnaarderadiel (1851–1984) • Idaerderadiel (1851–1984) • Kollumerlân (1851–2019) • Lemsterlân (1851–2014) • Littenseradiel (1984–2018) • Ljouwerteradiel (1851–2018) • Menameradiel (1851–2018) • Nijefurd (1984–2011) • Raerderhim (1851–1984) • Skarsterlân (1984–2014) • Skoatterlân (1851–1934) • Sleat (1426–1984) • Snits (1292–2011) • Starum (1061–1984) • Utingeradiel (1851–1984) • Warkum (1399–1984) • West-Dongeradiel (1851–1984) • (âld) Wymbritseradiel (1851–1984) • (nij) Wymbritseradiel (1984–2011) • Wûnseradiel (1851–1984)
· ·

	Noardeast-Fryslân
Stêd: Dokkum
Doarpen en útbuorrens: Aldwâld • Burdaard • Blije • Boarnwert • Boerum • Brantgum • Ealsum • Eanjum • Easternijtsjerk • Eastrum • Feankleaster • Ferwert • Foudgum • Ginnum • Hallum • Hantum • Hantumerútbuorren • Hantumhuzen • Hegebeintum • Holwert • Ie • Ingwierrum • Jannum • Jislum • Jouswier • Kollum • Kollumersweach • Lichtaard • Lytsewâld • De Lytse Jouwer • Ljussens • Marrum • Mitselwier • Moarre • Moddergat • Muntsjesyl • Nes • Nijewier • Peazens • De Pomp • Raard • Reitsum • De Skâns • Sweagerbosk • Ternaard • De Trieme • Waaksens • Wânswert • Warfstermûne • Westergeast • Wetsens • Wierum
Buorskippen: Ald Terp • Aldwâldmersyl • Bartlehiem (foar in part) • Beintemahûs • Betterwurd • Boarnwerterhoeke • Boarnwerthuzen • Boatebuorren • Bollingwier • Brânbuorren • Bûnte Hûn • De Dellen • Dykshoarne • Dokkumer Nije Silen • Easterbeintum • Farebuorren • Fiifhuzen (Hallum) • Fiifhuzen (Ternaard) • Fiskbuorren • Fjildbuorren • Grut Midhuzen • Hallumerhoeke • Hanenburch • Hantumerhoeke • Healwei • Hústernoard • Iesumasyl • Jewier • Keatlingwier • De Kegen • Kletterbuorren • Kollumer Aldsyl • De Kolk • Krabbuorren • Leechlân • De Leechte • Lyts Midhuzen • Lytse Leard • Lytse Wier • Meddert • Mûnebuorren • Nijlân • It Paradyske • De Reidswâl • De Ryp • Sânbulten • Sânhuzen • Sibrandahûs • De Skâns • Skernehuzen • 't Skoar • Stienharst • It Stienfek • Stiem • Teard • Teyebuorren • Tergrêft (foar in part) • Ter Lune • De Tibben • Tilbuorren • Tiltsjebuorren • Trijeboerehuzen • Weardebuorren • Westerbuorren • Westernijtsjerk • Wie • De Wygeast • De Wurden
· ·

[1] Duijff, Pieter, Wurdlisten fan 'e Fryske Stedsdialekten, Ljouwert, 1998 (Fryske Akademy), ISBN 9 06 17 18 600, s. 66, 114, 116.

[2] Noardeast-Fryslân nieuwe gemeentenaam, op de gemeentlike webside fan Kollumerlân.

[3] Kommerie, J., Inwoners Dantumadiel denken mee over nieuwe burgemeester, yn: de Dokkumer Krante, 19 april 2017.

[wijstdedeur-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Fierant, Tim, Dokkum wijst Damwâld de deur, yn: de Ljouwerter Krante, 18 novimber 2021, s. 23.

[5] Fierant, Tim, Noardeast krijgt Friese plaatsnamen, yn: de Ljouwerter Krante, 11 septimber 2020, s. 24.

[6] Gemeenteraad 21 november 2018, Kiesraad

[7] Gemeenteraad 16 maart 2022, Kiesraad

[8] S!N = Sosjaal yn Noardeast-Fryslân

[9] BVNL = Belang van Nederland

[10] GBNF = Gemeentebelangen Noardeast-Fryslân

[11] ELP-NEF = Earste Lokale Partij Noardeast-Fryslân

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]