Biotopo

Biotopoa (grezieratik βίος - bios: bizia eta τόπoς - topos: tokia) ingurumen-baldintza uniformeak dituen eremua da, biozenosi bat duena ^[1]. Espezie biologiko desberdinek bizitzeko duten toki fisikoa da biotopoa.

Biotopoak eta habitatek antzeko esanahia dute, baina ez dira berdinak: biotopo batean biozenosi bat bizi den bitartean, habitat batean espezie bat bizi da.

Biotopo baten neurria oso aldakorra izan daiteke. Esate baterako, ozeano bat, laku bat edo ur-putzu bat, hirurak, biotopoak izan daitezke. Ingurune baldintza uniformeak eta biozenosi bat edukitzea ezinbestekoak dira, baina, biotopo bat izan ahal izateko (bizidunik gabeko ur-putzua, horrenbestez, ez litzateke biotopoa izango).

Era berean, biotopo handiak biotopo txikiagoetan zatitu daitezke: adibidez, ozeano batean biotopo bat hondoko eremua edo eremu abisala izango da, eta beste bat itsas azaletik gertuen dagoen eremua.

Biotopo baten eragile fisiko-kimiko nagusiak honako hauek dira: tenperatura, argia, lur zoruaren ezaugarriak, presioa eta oxigenoaren kontzentrazioa (uretako biotopoetan), etab.

Biotopoak, bertan bizi den biozenosiarekin batera, maila altuagoko beste kontzeptu ekologikoa osatzen du: ekosistema ^[2].

Ekosistema = Biotopo + Biozenosi

Esan liteke biotopoa ekosistema baten ingurune fisikoa dela

Ernst Haeckel (1839-1919) zoologo alemaniarra lehena izan zen biotopoaren kontzeptua erabiltzen.

Ezaugarriak

Biotopo baten ezaugarri nagusiak honako hauek dira:

Mikroeskala

Biotopo bat, eskuarki, ez da eskala-handiko fenomeno bat bezala hartzen. Adibidez, biotopo bat ondoko parke bat izan daiteke, atzeko lorategi bat, baita landare ontziratuak edo atari bateko arrain-depositua ere. Hau da, biotopoa ez da makroskopikoa, ekosistema eta aniztasun biologikoa kontserbatzeko ikuspegi mikroskopikoa baizik. Beraz, biotopoak pertsona arrunten eguneroko jardueretara eta bizitzetara egokitzen dira, jende gehiago gai delarik biotopoen sorkuntzan eta etengabeko kudeaketan parte hartzeko.

Biotopo-sareak

Biotopoak ez direla isolatu behar azpimarratu ohi da. Biotopoek elkarrekin eta inguruko beste bizitza batzuekin lotura horiek gabe animalia eta landareen forma bizidunekin lotu beharrean egon beharrean, biotopoek ez lukete modu eraginkorrean funtzionatuko organismo ezberdinak bizi diren leku gisa. Beraz, biotopoak birsortzeko estrategiarik eraginkorrenetako bat biotopo-sare bat planifikatzea da, ez bakarrik animaliak eta landareak nora joaten diren. (Horrelako trafiko organikoari igarobide ekologiko deitzen zaio). Luzetarako metodoan, sarearen erdigunea lur-zerrenda berde handiak izango ziren: basoa edo parke naturala. Ibai ondoan gerriko berde bat, herri-parke txikiak, lorategiak edo bide-ertzeko zuhaitzak bezalako eremu biotopo txikiagoekin lotuz, biotopoak sare batean egon daitezke. Hau da, biotopo bat sistema ireki bat da, ez itxi bat, eta estrategia praktiko bat da.

Gizakien egunerokoan

"Biotopo" terminoa ez zaie biosfera erreserbei aplikatzen, gizakiengandik erabat bereizita baitaude eta giza miresmenaren objektu bihurtzen baitira. Horren ordez, giza bizitzaren zati aktiboa da. Adibidez, lore-ohe apaingarri bat biotopotzat har daiteke (nahiz eta txikia izan) eguneroko bizitzako esperientzia hobetzen baitu. Funtzio asko dituen zonaldea, hala nola giza espazio biziduna, eta beste izaki bizidun batzuen, landarediaren nahiz animaliaren bizileku dena, biosfera erreserbatzat har daiteke.

Biotopoak eta elementu artifizialak

Gai artifizialak biotopo multzo batean sartzen direnean, haien diseinua eta antolamendua oso garrantzitsua da biotopo birsorkuntzarako. Haziak eta intsektu txikiak hazten dituzten landareetan azalerak sortzen dira. Zuntz naturalez egindako mantxa edo sarea pixkanaka biodegradatzen joango da, eguraldiaren eraginpean dagoen heinean. Ez dago, beraz, biotopo batean naturala eta artifiziala denaren arteko aurkakotasun binomialik. Aitzitik, material artifiziala oso erabilia da.

EAEko biotopo babestuak

Euskal Autonomia Erkidegoan zazpi biotopo babestuta daude gaur egun (2020an):

Araban

Guardiako Biotopo babestua ^[3]

Bizkaian

Hiru daude ^[4]:

Itxina (Gorbeian)
Gaztelugatxeko San Juan
Meatzaldea

Gipuzkoan

Beste hiru daude ^[5]:

Iñurritza (Zarautz)
Deba-Zumaia kostaldea
Leitzaran

Erreferentziak

↑ Dualde, V.: Biología COU, Ed. ECIR (1987) 566-567 orr. ISBN: 84-7065-128-5
↑ Berasategi, J., Muñoa, R., Murua, J., Terés, J.: Natur Zientziak DBH-2, Elkar Ikastolen Elkartea (2004), 17 orr. ISBN: 84-9783-132-4
↑ Nekatur Guardiako biotopo babestua
↑ Bizkaiko Foru Aldundia Biotopo babestuak
↑ Gipuzkoako Foru Aldundia mendiak eta babestutako eremu naturalak

Kanpo estekak

Datuak: Q175208
Multimedia: Biotopes / Q175208

[1] Dualde, V.: Biología COU, Ed. ECIR (1987) 566-567 orr. ISBN: 84-7065-128-5

[2] Berasategi, J., Muñoa, R., Murua, J., Terés, J.: Natur Zientziak DBH-2, Elkar Ikastolen Elkartea (2004), 17 orr. ISBN: 84-9783-132-4

[3] Nekatur Guardiako biotopo babestua

[4] Bizkaiko Foru Aldundia Biotopo babestuak

[5] Gipuzkoako Foru Aldundia mendiak eta babestutako eremu naturalak

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]