Υποτελές κράτος

Με τον όρο υποτελή κράτη (ή και εξαρτημένα κράτη) ή αντίστοιχα εδάφη, (Subject States), χαρακτηρίζονται γενικά πολιτειακές οργανώσεις που εξαρτώνται από άλλο κράτος ή συνομοσπονδία κρατών, (επικυρίαρχου ή επικυρίαρχων κρατών), υπέρ του οποίου ή των οποίων στερούνται εκείνες τις αρμοδιότητες που αφορούν στις διεθνείς σχέσεις, όπως π.χ. διπλωματική αντιπροσώπευση, ελεύθερη ανάπτυξη συμμαχιών, ελεύθερου εμπορίου κ.λπ.

Έτσι το έδαφος του υποτελούς κράτους αποτελεί στην πραγματικότητα τμήμα του επικυρίαρχου κράτους και οι υπήκοοί του διατηρούν την ιθαγένεια του επικυρίαρχου κράτους.

Παραδείγματα τέτοιων υποτελών κρατών αποτέλεσαν ορισμένα χριστιανικά και οθωμανικά κράτη σε σχέση με την άλλοτε Οθωμανική Αυτοκρατορία που ήταν:

• Η Ρουμανία, η οποία από το 1815 ήταν φόρου υποτελής της τότε Τουρκίας. Απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1877 και αναγνωρίσθηκε διεθνώς με τη Συνθήκη του Βερολίνου (1878)
• Η Βουλγαρία, που έγινε φόρου υποτελής της Τουρκίας με την παραπάνω συνθήκη. Διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1908.
• Η Σάμος, που περιήλθε στην Τουρκία το 1502. Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830) έγινε "υποτελής χώρα" της Τουρκίας υπό την προστασία Αγγλίας Γαλλίας και Ρωσίας. Το 1913 με τη Συνθήκη Λονδίνου συνδέθηκε με την Ελλάδα.
• Η Κρήτη, τη διοίκηση της οποίας είχαν αναλάβει το 1897 οι Μεγάλες Δυνάμεις, όρισαν αυτονομιακό καθεστώς το 1898, με Ύπατο Αρμοστή τον Πρίγκιπα Γεώργιο. Προσαρτήθηκε στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1913.
• Η Αίγυπτος
• Η Τυνησία
• Η Παλαιστίνη κ.ά.

Σήμερα συνεχίζουν να υφίστανται πολλά παρόμοια κράτη.

Σημειώσεις

• Σημειώνεται ότι το υποτελές κράτος ή εξαρτημένο διαφέρει από το Προτεκτοράτο το οποίο αντίθετα διατηρεί τη διεθνή του προσωπικότητα.
• Αντίθετος όρος του υποτελούς ή εξαρτημένου κράτους είναι Ανεξάρτητο κράτος ή Κυρίαρχο κράτος.

Πηγές

• Α. Ζιμπουλάκη "Διεθνές Δίκαιο" Αθήνα 1979 σ.53-54.