Vai al contenuto

Arte

À prupositu di Wikipedia
Ditagliu di a Gioconda di Leunardu da Vinci

L'arte (o art), in u so significatu più ampiu, cumprende ogni attività umana - esercitata individualmente o cullittivamenti - chì cunduce à forme criativi d'esprissione estetica, basate annantu à mezi tecnichi, abilità innate è norme cumpurtamentale derivante da u studiu è da a sperienza. In a so accizione oghjinca, l'arte hè strittamente cunnessu à a capacità di trasmette emuzione è "missaghji" sugettivi. Eppuri ùn esiste micca un unicu linguaghju artisticu è neppuru un unicu codice d'interpretazione.

In u so significatu più sublimu, l'arte hè l'esprissione estetica di l'intiriurità umana. Rifletta l'upinione di l'artistu in u duminiu suciale, murale, culturale, eticu o riligiosu di u so periodu storicu. Parechji filosofi è autori di semantica, invece, sustenenu ch'ellu esiste un linguaghju ughjittivu chì, aldilà di l'ebbiche è di i stili, duvaria essa cudificatu par pudè esse capitu da tutti, ancu s'è i sforzi par dimustrà st'affirmazione sò stati insin' ad avà infruttuosi.

L'arte pò esse cunsideratu ancu una prufissione d'antica tradizione svolta in l'ussirvanza di parechji canoni cudificati in u tempu. In stu sensu, e prufissione artigianale - quelli vene à dì chì afferiscenu à l'artisgianatu - discendenu à spessu da u Medievu, quandu si svilupponu attività spicializate è ch'è l'arte è mistieri funi riuniti in e curpurazione. Ogni arte avia una propria tradizione, chì i so cuncetti fundamintali erani cuntenuti in a regula di l'arte, à a quale ogni artiere duvia cunfurmà si.

Evuluzione storica di u cuncettu d'arte

[mudificà | edità a fonte]

Analizendu a storia di u cuncettu d'arte si vede chì in u corsu di u tempu, subisce una trasfurmazione graduale ma radicale.

Antichità: Sanscritu Are (urdinà) Latinu: Ars, Grecu: Τέχνη significava dunque a capacità di fà calchì ughjettu. A capacità cunsistia in a cunniscenza di e regule, per via di e quale era pussibule di pruduce un ughjettu. L'arte inchjudia cusì ciò ch'è oghje chjamemu artisgianatu, è dinù una parte di e scenze (Astrunumia, Storia). Inoltre, i Grechi ùn si sirvianu micca di termini com'è: Musica, Architittura, arti visivi, per disignà una disciplina artistica; sti termini ùn esistianu micca oppuru aviani un significatu diffarente da quellu attuale. Si sirvianu invece di cuncetti di minore estinsione, com'è per esempiu: "mimica", "cummedia", "tragedia", cuncetti chì oghje sò inclusi in u duminiu di u Teatru, sempre siguendu l'asempiu. Da u cuncettu d'arte ni firmava fora a Puisia, chì sicondu elli era priva di e carattaristiche tipiche di l'arte: innanzi tuttu, da u mumentu ch'ella era per u più recitata è cantata, ùn era micca una pruduzzione materiale, è dunque ùn si basava micca annantu à regule specifiche ma annantu à l'invinzione individuale; in sicondu locu a puisia era vista com'è irraziunale, capace d'incantà, d'affascinà è di siduce i menti. Era quantunque cumpresa in u campu di u sapè. A puisia infine si cridia inspirata da e Muse, è per quessa era cunsiderata superiore.

In u periodu ellinisticu principionu e prime classificazione è l'arti funu divisi in cumuni è liberali, sicondu ch'elli dumandavanu un sforzu fisicu o intillettuale.

In u Medievu si cuminciò à rivalutà l'arti cumuni, chì sò chjamati tandu miccanichi, ma cuntinuarani à avè un rollu subalternu rispettu à l' arti liberali. Da l'arti "miccanichi" funu esclusi parechji di quelli chì no oghje chjamemu "belli arti", com'è a pittura è a scultura; l'arti liberali è miccanichi erani stati ridutti à u numaru di setti, è frà quelli chì dumandavanu u sforzu fisicu, s'includeranu sultantu l'arti chì migliuravanu a vita di l'omu, chì u nutriscìanu, u paravanu da l'intemperie, vale à dì quelli arti di i quali u puntu particulari era l'utilità quant'è a piacivulezza. Si cunnoscinu, di st'arti miccanichi mediivali, dui elenchi di rifirimentu: quelli di Ugu di San Vittore è Rodolfo di Longo Campu.

A puisia ùn rientra ancora in u duminiu cuncettuale di l'arte sin' ad avà indicatu, in quantu u pueta era cunsideratu un prufeta chì cumpunia i versi inspiratu da u Diu, o da e Muse in l'Antica Grecia. Ùn esistia micca tandu a regula in e cumpusizione puetiche, almenu per quantu riguarda u cuntenutu. À furnisce u cuntributu essenziale affinch'è a puisia fussi cunsiderata un'arte fù Bernardu Segni chì in u 1549 tradusse in vulgare a Puetica di Aristotele, opera in a quale u Stagirita dighjà includia a puisia trà l'altri arti.

A cundizione suciale di l'artisti, chì migliurò nutevulamente in u corsu di u Rinascimentu, cuntribuì à siparà li da i scentifichi è da l'artigiani.

In u 1735 Baumgarten inventò u termine estetica imprudendu lu per a prima volta in a so tesa di laurea. In u 1750 pubblicò un assaghju intitulatu Æsthetica.

Charles Batteux in u 1746 definisce, in u so libru I belli arti ridutti à un unicu principiu[1], u sistemu di i belli arti, disignendu cinqui arti in sensu propriu - a pittura, a scultura, a puisia, a musica, a danza - à i quali assuciava dui arti cunnessi - l'eluquenza è l'architittura - chì u so carattaru cumunu risidia in l'imitazione di a rialità per u fine di creà ughjetti belli.

Da a fine di u XVIII seculu cumincetinu e prime crise di u cuncettu di bellu è d'arte. Nascinu nove forme d'esprissione com'è a futugrafia, l'architittura industriale, l'ughjettistica par a casa, è bisugnava fà li rientrà in u cuncettu d'arte.
Per 'ssu mutivu in u XX seculu s'hè abbandunata l'idea di una difinizione unnicumprensiva d'arte è d' opera d'arte. U termine 'arte' diventa un cuncettu apertu, in u quale tutte e pussibule difinizione di l'arte cunfluiscenu.

U XX seculu si face portaboce di a crescita intimista purtata dopu da i pinsadori di u seculu pricidente, ma rinnova e nicissità più interiore di l'artistu è si face portaboce di l'innuvazione tecnica, di a quale i novi matiriali (u farru è l'elementi prefabbricati) sò l'elementi fundamintali.
A nova architittura deve essa u segnu di u rinnovu culturale è suciale, è per quessa si prucede à un'umugeneità di i carattari di a nova custruzzione architettonica, si stabilisce un carattaru novu, un "stile mudernu".

À l'internu di u "Mudernisimu" interagiscenu i currenti artistichi chì in e pricidente dui dicennie intarpriteghjanu è affiancanu u sforzu prugressivu di a civiltà industriale.

Quandu à l'entusiasmu par u prugressu industriale suvita a cuscenza di a trasfurmazioni chì opereghja in e strutture di a vita è di a sucità, intornu à u 1910, à l'internu di u "Mudernisimu", si formanu l' "avanguardie" artistiche incù l'obiettivu di mutà e mudalità è e finalità di l'arte.

Discipline artistiche

[mudificà | edità a fonte]

Una suddivisione pussibule di l'arti, bench'è ùn l'inchjude micca tutti, hè quella di i "novi arti". Cuncipita à l'origine in u 1923 da u pueta talianu Ricciotto Canudo, fù ampliata incù l'ultimi dui boce da u criticu francesu Claude Beylie in u 1964[2]:

  1. Architittura
  2. Pittura
  3. Scultura
  4. Musica
  5. Puisia
  6. Danza
  7. Cinemà
  8. Radiu-televisione
  9. Fumettu

Un'antra pussibule suddivisione di l'arti, basata annantu à i sensi umani, hè a siguente:

L'opere d'arte (in u sensu fisicu-matiriale) chì diriveghjanu da parechje catigurie artistiche pudarianu esse raggruppate di manera diffarente sicondu a so staticità o evuluzione rilativa in u tempu, per esempiu:

  • arti 'statichi'
    • Scultura
    • Pittura
    • Architittura
    • Prosa
    • Puisia
    • Futugrafia
    • Fumettu
    • Design
  • arti 'dinamichi'
    • Musica
    • Cantu
    • Dramaturgia
    • Danza
    • Cinematugrafia
    • Pirutecnica
  1. Les Beaux-Arts réduits à un même principe, 1746
  2. Chì hè u nuvesimu arte? Perchè si chjama cusì? in «Focus», (206), dicembre 2009, pp. 133.

Da vede dinù

[mudificà | edità a fonte]

Ligami esterni

[mudificà | edità a fonte]

'Ss'articulu pruvene in parte o in tutalità da l'articulu currispundente di a wikipedia in talianu.

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy