Hók-gióng
Chăng-kō̤ Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ Háng-cê gì bēng-buōng. / 參考閩東語漢字其版本。
| Hók-gióng-sēng 福建省 |
|
| — Sēng — | |
| Miàng-cê diōng-siā | |
| - Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄ | Hók-gióng |
|---|---|
| - Mìng-nàng-ngṳ̄ | Hok-kiàn |
| - Buò-siĕng-ngṳ̄ | Ho̤h-ge̤̍ng |
| - Mìng-báe̤k-ngṳ̄ | Hŭ-gṳ̿ing |
| - Káh-gă-ngṳ̄ | Fuk-kian |
| - Pū-tŭng-uâ | Fújiàn |
| - Ngù-ngṳ̄ | Foh-ji |
| Biék-chĭng diōng-siā | |
| - Gāng-chĭng | Mìng (閩) |
 |
|
| Cô̤-biĕu: 25°54′N 118°18′E / 25.9°N 118.3°E | |
| Siū-hū | Hók-ciŭ |
| Chê | 9 ciáh dê-ngék-chê, 85[1] ciáh gâing, 1107[1] ciáh déng |
| Céng-hū | |
| - Sēng-ūi cṳ̆-gé | Ṳ̀ Ūi-guók |
| - Sēng-diōng | Dòng Dĕng-giĕk |
| Miêng-cék [2] | |
| - Dŭ-liāng | 121,400 km2 |
| Hāi-băk (có̤i gèng) | 2,158 m |
| Ìng-kēu (2017)[3] | |
| - Dŭ-liāng | 38,565,000 nè̤ng |
| - Mĭk-dô | 317.7/km2 |
| Ìng-kēu tūng-gié | |
| - Mìng-cŭk | Háng-cŭk – 98% Siă-cŭk – 1% Huòi-cŭk – 0.3% |
| - Ngṳ̄-ngiòng | Mìng-ngṳ̄, Pū-tŭng-uâ, Káh-gă-ngṳ̄ |
| GDP (2018) | CN¥3.58 trillion US$540.78 billion[4] (10th) |
| • per capita | CN¥92,830 US$14,022 (dâ̤ 6 miàng) |
| • growth | |
| HDI (2014) | 0.758[5] (high) (dâ̤ 11 miàng) |
| Uōng-câng | www |
Hók-gióng (福建; Mìng-nàng-ngṳ̄: Hok-kiàn; Ĭng-ngṳ̄: Fujian, Fuchien hĕ̤k Fukien), gāng-chĭng Mìng (閩), sê Dṳ̆ng-guók dĕ̤ng-nàng iòng-hāi gì sēng. Hók-gióng báe̤k-buô sê Ciék-gŏng, să̤-buô sê Gŏng-să̤, nàng-buô sê Guōng-dĕ̤ng. Dài-uăng găk dĕ̤ng-buô gì Dài-uăng Hāi-hiĕk dó̤i-méng. "Hók-gióng" ciā mìng-chĭng (名稱) sê téng Hók-gióng gì lâng bĭk siàng-chê Hók-ciŭ (福州) gâe̤ng Gióng-ĕu (建甌) lì gì.
Hók-gióng duâi-buô-hông dê-kṳ̆ sê Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók guāng-hăk. Bók-guó, iâ ô siŏh piĕ dō̤-sê̤ṳ, Gĭng-muòng (金門) gâe̤ng Mā-cū (馬祖) sê Dṳ̆ng-huà Mìng-guók (Dài-uăng) gì liāng-tū. Gó-chṳ̄, sĭk-cié ô lâng bĭk dè̤ng miàng gì sēng hô̤ lō̤ „Hók-gióng“. Lâng ciáh céng-hū sāi-ê̤ṳng mâ̤ siŏh-iông gì Guók-ngṳ̄ Lò̤-mā-cê lì siā „Hók-gióng“, Dṳ̆ng-guók Dâi-lṳ̆k siā „Fujian“, Dài-uăng siā „Fuchien“.
Còng-câi lâng bĭk Hók-gióng-sēng gì nguòng-ĭng sê Guók-gê̤ṳng Nô̤i-ciéng. 1949 nièng, Dṳ̆ng-huà Mìng-guók céng-hū páh dâung Dṳ̆ng-guók Dâi-lṳ̆k (bău-guák duâi-buô-hông Hók-gióng), cāu gáu Dài-uăng, dáng-sê ĭng-nguòng iéng lā̤ Hók-gióng hāi-gièng gì siŏh piĕ dō̤-sê̤ṳ. Téng hiā sèng-âu kī, Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók gâe̤ng Dṳ̆ng-huà Mìng-guók cêu kăi-sṳ̄ hŭng-biék lī-dê Hók-gióng.
Hók-ciŭ sê Dṳ̆ng-guók Dâi-lṳ̆k gì Hók-gióng gì sēng-huôi. Dài-uăng tūng-dê gì Hók-gióng céng-hū dê-cī găk Gĭng-muòng gì Gĭng-siàng-déng (金城鎮).
Lĭk-sṳ̄
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]Ciō dèu-mĕ̤k: Hók-gióng lĭk-sṳ̄
Dê-lī
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]
Hók-gióng duâi-buô-hông dê-kṳ̆ sê săng. Hók-gióng să̤-báe̤k-buô gâe̤ng Gŏng-să̤ siŏng kiâng gì dê-huŏng cêu sê Ū-ì-săng (武夷山), sê ciòng sēng hāi-băk dék gèng gì sū-câi.
Hók-gióng dĕ̤ng-buô sê Dĕ̤ng-hāi, nàng-buô sê Nàng-hāi. Hāi-ngiâng-siáng mâ̤ bàng-dĭk, ô iā sâ̤ hāi-uăng gâe̤ng dō̤-sê̤ṳ.
Mìng-gĕ̤ng (閩江) gâe̤ng ĭ ciĕ-làu ô làu guó Hók-gióng báe̤k-buô gâe̤ng dṳ̆ng-buô duâi-buô-hông dê-kṳ̆. Gì-tă ciō-iéu gì ò̤ gó ô Céng-gŏng (晉江) gâe̤ng Gāu-lṳ̀ng-gŏng (九龍江).
Hók-gióng gâe̤ng Dài-uăng dài-dŏng gì Dài-uăng Hāi-hiĕk ô 180 km kuák. Dài-uăng Hāi-hiĕk gà̤-dēng gì siŏh piĕ dō̤-sê̤ṳ iâ sê Hók-gióng-sēng gì siŏh buô-hông, dṳ̀ lā̤ Gĭng-muòng gâe̤ng Mā-cū sê iù Dài-uăng lī-dê.
Hók-gióng sṳ̆k ā-iĕk-dái ké-hâiu, dĕ̤ng-tiĕng tiĕng iâ hēng nōng. Ék-nguŏk sèng-âu hāi-gièng ŭng-dô bìng-gĭng 7-10 °C, săng-kṳ̆ ŭng-dô 6-8 °C. Hâ-tiĕng tiĕng-ké iā iĕk, gó sêu diŏh téng Tái-bìng-iòng chuŏi lì gì hŭng-tăi gì ŭi-hiĕk. Nièng bìng-gĭng gáung-ṳ̄-liông ô 1400-2000 mm.
Hèng-céng dăng-ôi
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]Dṳ̆ng-huà Ìng-mìng Gê̤ṳng-huò-guók tūng-dê gì Hók-gióng buŏng có̤ 9 bĭk dê-ngék-chê, gé diŏh â-dā̤:
- Hók-ciŭ (福州)
- Â-muòng (廈門)
- Ciŏng-ciŭ (漳州)
- Ciòng-ciŭ (泉州)
- Nìng-dáik (寧德)
- Lṳ̀ng-ngàng (龍岩)
- Nàng-bìng (南平)
- Buò-dièng (莆田)
- Săng-mìng (三明)
Dṳ̀ lā̤ Lṳ̀ng-ngàng, Nàng-bìng gâe̤ng Săng-mìng, sū-iū siàng-chê dŭ găk ièng-hāi.
Gĭng-muòng buōng-dā̤ sê sṳ̆k Ciòng-ciŭ guāng-hăk, Mā-cū buōng-dā̤ sê sṳ̆k Hók-ciŭ guāng-hăk, dáng cī lâng bĭk gâing sĭk-cié iù Dài-uăng tūng-dê.
Gĭng-cá̤
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]
Ìng-kēu
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]Hók-gióng ciō-iéu ìng-kēu sṳ̆k Háng-cŭk (bău-guák să̤-nàng-buô gì Káh-gă-nè̤ng). Siă-cŭk sê Hók-gióng dék nê duâi gì mìng-cŭk, hŭng-buó diŏh dĕ̤ng-buô gâe̤ng báe̤k-buô gì săng-gău-lău. Gŏng-gé̤ṳ gĭ-ĭng ngiēng-géu, Hók-gióng Háng-cŭk gì háik-tūng ciō-iéu sê téng gū-cā gì Mìng-uŏk-cŭk lì gì.
Sié-gái Huà-ìng, dĕk-biék sê Dĕ̤ng-nàng-ā (Mā-lài-să̤-ā, Hĭ-lĭk-pĭng, Sĭng-gă-pŏ̤ gâe̤ng Éng-dô̤-nà̤-să̤-ā) gì Huà-ìng, ô cêng sâ̤ dŭ sê téng Hók-gióng lì gì. Dài-uăng gì Háng-ìng, iâ ciō-iéu sê lài-cê̤ṳ Hók-gióng Mìng-nàng dê-kṳ̆. Ĕu-Mī guók-gă gâe̤ng dê-kṳ̆ iâ ô cêng sâ̤ Hók-gióng-nè̤ng (dĕk-biék sê Hók-ciŭ-nè̤ng).
Ùng-huá
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]Ĭng-ôi lĭk-sṳ̄ gâe̤ng dê-lī gì nguòng-ĭng, Hók-gióng gì ngṳ̄-ngiòng sê Dṳ̆ng-guók gáuk ôi-ché̤ṳ dék hók-căk gì. Ék-buăng gōng, Hók-gióng huŏng-ngiòng dŭ sṳ̆k diŏh Mìng-ngṳ̄ (bău-guák Mìng-báe̤k-ngṳ̄, Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄, Mìng-dṳ̆ng-ngṳ̄, Mìng-nàng-ngṳ̄ gâe̤ng Buò-siĕng-ngṳ̄ cī ngô cṳ̄ng). Găk Lṳ̀ng-ngàng duâi buô-hông nè̤ng gōng Káh-gă-ngṳ̄, lêng-nguôi siŏh cṳ̄ng Háng-ngṳ̄ huŏng-ngiòng. Bók-guó, chiông Dṳ̆ng-guók gì-tă dê-kṳ̆ siŏh-iông, Hók-gióng gì guăng-huŏng ngṳ̄-ngiòng nâ ô Pū-tŭng-uâ.
Hók-gióng iâ ô cê-gă gì dê-huŏng hié-kiŏk, chiông Hók-ciŭ gì Mìng-kiŏk, Ciòng-ciŭ gì Gŏ̤-gák-hié gâe̤ng Nàng-ĭng, Ciŏng-ciŭ gì Siŏng-kiŏk, Buò-dièng gì Hĭng-huá-hié, dēng-dēng.
Mìng-chái sê Dṳ̆ng-guók báik duâi chái-hié cĭ-ék. Mìng-chái ê mâ̤ lăk, iā ciāng, ī hāi-chiĕng dék chók-miàng.
Hók-gióng iâ sĕng-sāng dà, chiông ŭ-lṳ̀ng-dà, mĕ̤k-lê-huă-dà, tiék-guăng-ĭng-dà dēng-dēng. Găk Mìng-nàng dê-kṳ̆, gŭng-hŭ-dà sê cĭng dê̤ṳng-iéu gì siŏh cṳ̄ng lā̤-ciék ùng-huá. Ĭng-ngṳ̄ diē-sié gì "tea" cêu sê téng Mìng-nàng-ngṳ̄ gì "tê" lì gì.
Chăng-kō̤
[Siŭ-gāi | Gāi nguòng-mā]- ↑ 1.0 1.1 These are the official PRC numbers from 2009 Fujian Statistic Bureau. Quemoy is included as a county and Matsu as a township.
- ↑ Doing Business in China - Survey. Ministry Of Commerce - People's Republic Of China. [5 August 2013]. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh August 5, 2013). 已經忽略未知參數
|df=(幫助) - ↑ Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census [1 (No. 2)]. National Bureau of Statistics of China. 29 April 2011 [4 August 2013]. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh July 27, 2013). 已經忽略未知參數
|df=(幫助) - ↑ [Statistical Communiqué of Fujian on the 2017 National Economic and Social Development] sāi
|trans-title=diŏh ô|title=(幫助). Fujian Bureau of Statistics. 2018-02-22 [2018-06-22] (中文). 已經忽略未知參數|script-title=(幫助) - ↑ China National Human Development Report 2016 (PDF). United Nations Development Programme. 146. [2017-12-05]. (nguòng-sṳ̄ nô̤i-ṳ̀ng còng-dŏng diŏh 2017-01-07).
| Wikimedia Commons diē-sié ô gâe̤ng Hók-gióng ô-găng-guó gì nô̤i-ṳ̀ng. |
Hók-gióng-sēng gì Hèng-céng-kṳ̆ | ||
|---|---|---|
| Hók-ciŭ |  | |
| Â-muòng | ||
| Buò-dièng | ||
| Săng-mìng | ||
| Ciòng-ciŭ | Hŭng-dĕk-kṳ̆ · Lī-siàng-kṳ̆ · Lŏk-gŏng-kṳ̆ · Ciòng-gē̤ng-kṳ̆ · Siŏh-săi-chê · Céng-gŏng-chê · Nàng-ăng-chê · Hiê-ăng-gâing · Ăng-kă̤-gâing · Īng-chŭng-gâing · Dáik-huá-gâing · Gĭng-muòng-gâing (hṳ̆-siék, sĭk-cié mò̤ kóng-cié)1 | |
| Ciŏng-ciŭ | ||
| Nàng-bìng | ||
| Lṳ̀ng-ngàng | ||
| Nìng-dáik | ||
1: cŭ-uái kī-dâe̤ng nṳ̄ ché̤ṳ Dài-uăng ông-tà̤, Hók-gióng-sēng (Dṳ̆ng-huà Mìng-guók) gâe̤ng Dṳ̆ng-huà Mìng-guók. | ||
| Dĭk-hăk-chê |  | |
|---|---|---|
| Sēng | Ăng-hŭi · Ciék-gŏng · Chĭng-hāi · Găng-sé̤ṳk · Gék-lìng · Gói-ciŭ · Gŏng-să̤ · Gŏng-sŭ · Guōng-dĕ̤ng · Hāi-nàng · Háik-lṳ̀ng-gĕ̤ng · Hók-gióng · Hù-báe̤k · Hù-nàng · Hùng-nàng · Lièu-nìng · Ò̤-báe̤k · Ò̤-nàng · Săng-dĕ̤ng · Săng-să̤ · Sé̤ṳ-chiŏng · Siēng-să̤ · Dài-uăng (hṳ̆-siék, sĭk-cié mò̤ kóng-cié)1
| |
| Cê̤ṳ-dê-kṳ̆ | ||
| Dĕk-biék Hèng-céng-kṳ̆ | ||
1: cŭ-uái kī-dâe̤ng nṳ̄ ché̤ṳ Dài-uàng ông-tà̤ gâe̤ng Dṳ̆ng-huà Mìng-guók. | ||
