Herakles
Herakles (Ἡρακλῆς / Hêraklễs e gregach), pe Herkules[1], pe Herkul (Daveoù a vank) diwar e anv latin Hercules, a oa mab da Zeus ha da Alkmene, ur vaouez a-douez an dud a oa bet an doue o kousket ganti un nozvezh[2].
Unan eus harozed veur Hellaz kozh eo Herakles. Hervez ar mojennoù e reas beajoù bras ha troioù-kaer, en-dro d'ar Mor Kreizdouarel ha betek toull-dor an Ifernioù.
Daouzek trevell a zo lakaet war e gont, met pell muioc'h a droioù a reas c'hoazh.
E anv
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Alkides a oa e anv kentañ, met lakaet e voe "Herakles" gant e dud goude ur pennad, evit klask distanañ konnar an doueez Hera, gwreg Zeus, a oa droug enni outañ.
Kounnar Hera
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Herakles a oa ur bugel hag en devoa sachet kasoni an doueez Hera warnañ. Gwarizi e-leizh a oa enni abalamour ma oa bet he fried, an doue Zeus, o fougeal dirak an doueed all en devoa lakaet ur vaouez varvel da zougen e vab, ar c'hreñvañ haroz bet biskoazh. Hera a gave dezhi ne oa ket bet kavet mat a-walc'h, ha hi doueez, da c'henel an haroz.
En desped da c'hourdrouz Hera e tremen ar bloavezhioù hep trubuilh na reuz. Kreskiñ ha deskiñ a ra Herakles, mab Zeus. Kelennerien eus ar re wellañ zo bet roet dezhañ gant e dud. Gant e dad mager Amfitryon e tesk kas ur c'harrad kezeg. Gant an den-marc'h C'heiron e studi steredoniezh ha medisinerezh. Gant e vestr Radamanthys e tesk gwaregañ, ha buan eo dreist an diskibl d'e vestr. Gwech ebet, gant gwareg pe gant goaf, ne c’hwit war e daol.
Un deiz avat, setu Hera o lakaat ur barrad kounnar dall da gregiñ en Herakles, ma lazhas e wreg Megara hag o mibien.
Pa zeuas e skiant en-dro dezhañ ez eas an haroz da welout ar Pythia, da c'houzout penaos reiñ an dic'haou eus e dorfed. Hag ar velegez da ober Herakles anezhañ (Alkides e oa e anv a-raok) da lavarout dezhañ labourat evit Eurystheüs, e enebour a-gozh, ha d'ober ar pezh a c'hourc'hemennje.
Da gentañ ne oa nemet dek trevell da gas da benn, met Eurystheüs a lavaras ne gonte ket lazhañ naer-zour Lerna peogwir e oa bet sikouret gant Iolaos. Goude-se, war-lerc'h tro marchosioù Augeias e lavaras heñvel, war-zigarez m'en devoa Herakles goulennet arc'hant digant ar roue.
Daouzek trevell Herakles
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Marv an haroz
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Goude e timezas Herakles gant Deianeira, merc'h da Oineüs. P'edo dirak ar stêr Euenos a oa dinaozet gant ar glaveier e welas ne vije ket diaes dezhañ treuziñ, nemet n'hallfe ket dougen e wreg neuze. Neuze e tegouezhas un den-marc'h anvet Nessos, a ginnigas sikour Deianeira da dreizhañ, tra ma vije Herakles o neuial war o lerc'h. Pa zegouezhas Herakles avat e welas edo Nessos o klask mont war-benn e wreg. Neuze e tapas ur saezh a oa bet labezet a bistri naer-zour Lerna, ha gant e wareg en he bannas e chouk Nessos. P'edo Nessos war e dalaroù e lavaras da z-Deianeira kemer e roched d'he glebiañ en e wad hag he c'hinnig da Herakles, evel prouenn eus he fealded e-keñver he gwaz.
Diwezhatoc'h e voe roet ar roched gant Deianeira, aon ganti a goll he fried, aet sot gant ar garantez ouzh Iole, merc'h ar roue Eurytos. Roet e voe ganti Lic'has, hag hennezh da zerc'hel war Herakles ken e wiskas anezhi.
Herakles a oa krog neuze da santout an tan war e groc'hen. Klask a reas diwiskañ, met peg e oa e groc'hen ouzh e gein, ha pa glaske tennañ an eil e tenne egile war un dro. Kompren a reas neuze e oa bet kontammet gwad Nessos gant binim naer-zour Lerna, lazhet e oa bet an den-varc'h gantañ, ha bremañ e oa mab Zeus o vervel gant ar gwad kontammet ivez. Lakaat a reas an tan en ur bern koad hag en em daolas er flammoù e-keit ma'z eas Deianira d'en em grougañ.
Zeus ne reas mann, pe n'hallas ober mann d'e saveteiñ, nemet kinnig a reas dezhañ ul lec'h en Olympos e-touesk an doueed arall, tost ouzh e enebourez kozh Hera.
Ar merc'hed a garas
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E wragez:
E serc'hed:
Ar baotred a garas
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Lestr etrusk eus ar IVe kantved kt JK.
Meur a baotr a garas Herakles. Hervez Ploutarc'hos, en e Eroticos, e oant diniver. E-touez ar re-se emañ dreist-holl e niz Iolaos.
Oberennoù awenet gantañ
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Lennegezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Hercule mourant, trajedienn c'hallek gant Jean de Rotrou e 1632.
Livouriezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Liamm diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ E Geriadur Hemon-Huon, 1993.
- ↑ Tost heñvel eo ar vojenn-se ouzh hini Danae, pe hini ar Werc'hez Vari.