Ü

Dä Artikel beschribt dr Buechstabe Ü. Witeri Bedütigen cha mä under Ü (Begriffsklärung) finde.

Üü

S Ü (chliigeschriibe ü) isch e Buechstabe vom latiinische Alfabet und bestoht us eme U und eme Trema oder Umlut. Das het sich us eme U mit eme chliigschribnige E drüber (Uͤ) entwicklet. Säll E isch mit dr Zit zu zwäi Pünkt stilisiert worde.

Im dütsche Alfabet gits s Ü. Es cha as e langs Ü wie in Füür (IPA: yː) und au as e churzes Ü wie in schütze (IPA: ʏ) usgsproche wärde. D Ussprooch as verchürzts Ü (IPA: y) chunnt im Hoochdütsche nume in Fremdwörter vor.

S Ü isch e typische Buechstabe vo de Turksprooche, dört chunnt er in braktisch alle Latinalfabet as äigene Buechstabe vor (so z. B. im Türkische) und stoht für e Lut /y/. S Ү isch d Entsprächig vom Ü in Turksprooche, wo mit em kyrillische Alfabet gschriibe wärde, in dr arabische Schrift brucht mä je noch Sprooch s ٷ, ﯗ oder ۈ.

In de chinesische Umschriften Pinyin und Wade-Giles stoht s Ü ebefalls für e Lut /y/, und chunnt z. B. in de Schriftzäiche 玉 (Jade) und 雨 (Rääge) vor. Im Pinyin schribt mä mäistens U, wil s äifacher isch, usser, wenn s chönnt Verwäggslige gee. In däm Fall brucht mä Ü. In dr Wade-Giles Umschrift brucht mä immer Ü. Wil s uf chinesische Tastature käi Taste Ü git, schribt mä mäistens V, wo im Pinyin nit brucht wird.

Im Bortugiisische het mä früehner s Ü brucht, wenn mä e U, wo sust stumm gsi weer, hätt sölle uspräche - so spricht mä z. B. d Buechstabekombination gue as /ge/ us, aber güe as /gue/. S Gliiche gältet au hüte no für s Katalanische und Spanische. Im Franzöösische chunnt s Ü nume in e baar Äigenäme wie Vogüé vor.

Im estnische Alfabet bezäichnet dr Vokal ü e churzes ü (IPA: y), üü hingege e langs (IPA: yˑ) oder überlangs (IPA: yː) ü.

Darstellig uf em Kompiuter

Unicode brucht für s Ü dr Kood U+00DC für e Groossbuechstab und U+00FC für e Chliibuechstab. Die gliiche Kood chömme au im ISO 8859-1 vor.

In TeX cha mä s Ü im Textsatz mit de Befähl \"U und \"u und im grafischen Satz mit \ddot U und \ddot u iifüege. Mit em Paket german.sty oder mit em Paket babel isch d Iigoob vo de dütsche Umlut äifacher: "a, "o und "u. Wemm mä s Paket inputenc entsprächend konfiguriert, cha mä d Umlut im Textmodus diräkt iigee.

In HTML brucht mä Ü für s groosse Ü und ü für s chliine.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Ü“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.