Kantonen Bern

	Bern
	Berne, Berna
	kanton
	Symbol
	Symbol
	Forkorting: BE
Land	Sveits
Hovudstad	Bern
Høgaste punkt	Finsteraarhorn
• høgd	4 274 moh.
Areal	5 959 km²
Folketal	1 034 977 (31. desember 2018)
Kanton sidan	1353
	; Kantonen Bern; 46°50′N 7°36′E / 46.84°N 7.6°E
	Kart som viser Kantonen Bern. Kart som viser Kantonen Bern.
	Wikimedia Commons: Canton of Bern

Bern er ein kanton i det vestlege, sentrale Sveits. Kantonen har eit areal på 5 959 km², og hadde éin million innbyggarar i 2018. Kantonen er den nest største i Sveits, både kva gjeld flatevidd og folketal. Byen Bern er hovudstad i kantonen.

Geografi

Kantonen grensar i nord til kantonane Jura, Solothurn, i aust til Aargau, Luzern, Obwalden, Nidwalden og Uri, i sør til Valais, og i vest til Vaud, Fribourg og Neuchâtel.

Kantonen vert ofte delt etter landskap. I nord ligg sjølandet (Seeland) og Bern-Jura, deretter kjem Mittelland med byen Bern, medan Oberland i sør er prega av storfjell. 43,3% av kantonen er jordbruksareal, og 31,0% er skogdekt. Om lag 19,3% er fjell, brear og innsjøar. Dei fem høgste fjelltoppane i Oberland er over 4 000 meter over havet, med Finsteraarhorn som den høgste.

Språk og samfunn

12,5% av innbyggarane i kantonen er utanlandske statsborgarar. I kring 84 % av folket snakkar bernerttysk, ein variant av sveitsartysk, medan 7,6 % snakkar fransk, desse bur i vest og i nord i kantonen. Om lag 67 % av innbyggarane er protestantar, dei fleste av desse er medlem av Schweizer Reformierte Kirchen, som er statskyrkje (Landeskirche). 16 % soknar til den katolske kyrkja.

Distrikt og kommunar

Bern består sidan 2010 av 10 distrikt (Verwaltungskreise), som er delt opp i til saman 396 kommunar. Dei ti distrikta er Bern-Mittelland, Biel/Bienne, Emmental, Frutigen-Niedersimmental, Interlaken-Oberhasli, Bern-Jura, Oberaargau, Obersimmental-Saanen, Seeland og Thun.

Historie

Bern slutta seg til det sveitsiske eidsforbundet i 1353. På den tid bestod kantonen Bern einast av nokre mindre område i nærleiken av byen. Dei neste 200 åra voks kantonen mykje, dels gjennom oppkjøp og dels gjennom erobringar. Mellom anna kom Aargau under kantonen i 1415, medan det meste av Vaud sitt landområde vart erobra i 1536.

Ved danninga av republikken Helvetia i 1798 vart den dåverande kantonen delt i to, ein i sørvest med Lausanne til hovudstad og ein annan, kalla Oberland, med Thun til hovudstad. Då den sveitsiske føderasjonen vart restaurert i 1815, fekk kantonen Bern tilført land som hadde lege under bispedømmet i Basel, mellom anna Bern-Jura. Den utskilde kantonen i vest, derimot, vart til kantonen Vaud.

I tida 1815-1979 var Bern den største kantonen i Sveits. Etter Bern-Jura braut ut og vart eigen kanton i 1979, vart Graubünden den kantonen i landet med størst flatevidd.

Kjelder

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach Kanton, definitive Jahresergebnisse, 2018». Henta 28. august 2019.

Denne artikkelen bygger på «Kanton Bern» frå Wikipedia på tysk, den 11. august 2011.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Kantonen Bern

Offisiell nettstad

[wikidata-7bbc3496a26ec8ea0fbe751075f46616120f6563-v4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach Kanton, definitive Jahresergebnisse, 2018». Henta 28. august 2019.

[1]