1948
1948 (MCMXLVIII) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'nen doonderdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 4 jannewarie - Birma weurt 'n oonaofhenkeleke rippubliek.
- 24 jannewarie - Opriechting vaan de Volkspartij veur Vrijheid en Democratie, de VVD.
- 30 jannewarie - Mahatma Gandhi weurt door Nathuram Godse, 'nen hindoe-extremis, vermaord.
- 4 fibberwarie - Ceylon weurt 'n oonaofhenkelek dominion.
- 17 fibberwarie - Yahya bin Muhammad, de keuning vaan Noord-Jeme, weurt in 'ne coup vermaord.
- 18 fibberwarie - Eamon de Valera treujt aaf es Taoiseach van Ierlandj.
- 25 fibberwarie - Nao 'ne staotsgreep weurt Tsjecho-Slowakije e communistisch land.
- 9 miert - In eine 148 inch groate cyclotron van de universiteit van Californië waere mesone gemaak.
- 12 miert - 24 aprèl - Börgeroorlog in Costa Rica.
- 17 miert - De Beneluxlen, Fraankriek en 't Vereineg Keuninkriek sleten 't Verdraag vaan Brussel, 'ne veurluiper vaan de NAVO.
- 23 miert - In Paries weurt de Citroën 2CV ('Lieleke Eend') aon de peers getuind.
- 31 miert - 't Amerikaans Congres käört 't Marshallplan good.
- 1 aprèl - De Faeröer kriege otonomie.
- 3 aprèl - De Amerikaanse president Harry S. Truman teikent 't Marshallplan.
- 7 aprèl - De Waereldgezóndheidsorganisatie (WHO) weurt opgeriech door de Vereinigde Naties.
- 14 mei - Israël verklaort ziech oonaofhenkelek vaan 't Vereineg Keuninkriek.
- 16 mei - Chaim Weizmann weurt gekoze tot de ièrsjte president van Israël.
- 26 mei - Bij verkezinge in Zuid-Afrika kump de Nasionale Party aon de mach. Heimèt begint 't apartheidsbeleid.
- 7 juni - Edvard Beneš trejt aof es president vaan Tsjecho-Slowakije.
- 12 juni - Beneuming van de Nederlander Leo Kierkels tot internuntius in India.
- 24 juni - De Crisis van Berlien: Naotot de Sovjettróppe 'n blokkaasj tege Wes-Berlien lègke, stèlle de westerse Geallieerde 'n lochbrögk in.
- 11 juli - Rizzelutie 239, genaomp "Vandenberg", weurt in de Vereinegde Staote (VS) aongenomme door de Rippeblikein Hoyt S. Vandenberg en d'n Democraat Tom Connally, wat de VS zou touwlaote verdrage in vreistied te teikene. Dit zou de VS oet hun isolationalisme haole en NAVO meugelek make.
- 29 juli - De ièrsjte Olympische Sjpele nao de Twiède Waereldoorlog were geëupend in Londe.
- 7 augustus - 't Kabinèt-Drees-Van Schaik weurt beëideg.
- 15 augustus - In de Amerikaanse zone vaan Korea weurt de Rippubliek Korea gestiech.
- 23 augustus - In Amsterdam weurt de Wereldraod vaan Kèrke opgeriech.
- 4 september - Keuningin Wilhelmina vaan de Nederlen deit nao 58 jaor keuningsjap, boevaan 50 es regerende voors, aofstand vaan d'n troen. Häör dochter Juliana volg häör op.
- 9 september - In de Sovjet-Russische zone vaan Korea weurt de Democratische Volksrippbuliek Korea gestiech.
- 8 november - In Paries weurt de Cobrabeweging opgeriech.
- 25 november - Oetvènjing van de kabeltelevisie, door Ed Parsons.
- 10 december - De Vereinegde Naties stèlle de Universeel Verklaoring vaan de Rechte vaan de Mins vas.
- 14 december - Thomas T. Goldsmith jr. en Estle Ray Mann kriege patent op 't kathodestraoltuub-amusemintsmesjien, 't ierste elektronisch speul oet de historie.
- 19 december - Begin van de tweëde Nederlandse politioneel actie in Indonesië.
- 23 december - De zeve ter doad veraordeilde van 't Proces van Tokio waere door ophanging ter doad gebrach in de gevangenis van Sugamo Prison in Ikebukuro.
- zoonder datum
- 't Sovjet-Russisch helikopterfebrik Kamov weurt opgeriech.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]- Natuurkunde: Patrick Blackett "um zien oontwikkeling vaan Wilson zie nevelvaat en zien oontdèkkinge daomèt op 't gebeed vaan kernfysica en kosmische straoling."
- Sjemie: Arne Tiselius "um zien oonderzeuk nao elektroforese en adsorptieanalyse, in 't bezunder um zien oontdèkkinge umtrint de compleze aard vaan serum-eiwitte."
- Geneeskunde: Paul Hermann Müller "um zien oontdèkking vaan de groete efficiëntie vaan DDT es e vergif tege diverse gelidpoetege."
- Literatuur: T.S. Eliot "um zien veurtrèffeleke pioneersbijdraoge aon de modern poëzie."
- Vrei: neet touwgekind, es stèlzwiegend ierbetuin aon de vermaorde Mahatma Gandhi
Harry S. Truman (twiede kier)
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 16 jannewarie - John Carpenter, Amerikaanse filmmeker
- 16 jannewarie - Giorgio Demetrio Gallaro, Italiaanse geistelike
- 19 jannewarie - Frits Spits (Frits Ritmeester), Nederlandse radio- en televisiepresentator
- 26 jannewarie - Boris Belkin, Russische violis
- 27 jannewarie - Sjef Hensgens, Nederlands-Limbörgse louper
- 4 fibberwarie - Alice Cooper, Amerikaanse heavy metal-muzikant
- 5 fibberwarie - Sven-Göran Eriksson, Zweedse voetballer en trainer
- 7 fibberwarie - Yvonne Habets, Nederlandse journaliste en tv-presentatrice (gesjtorve 2007)
- 11 fibberwarie - Al Johnson, Amerikaanse zenger-sjriever
- 19 fibberwarie - Pim Fortuyn, Nederlandse politicus (gestorve 2002)
- 20 fibberwarie - Mathieu Pustjens, Nederlands-Limbörgse fietsrenner
- 23 fibberwarie - Sugar Lee Hooper (Marja van der Toorn), Nederlandse zengeres (gestorve 2010)
- 2 miert - Rory Gallagher, Ierse gitaris (gesjtorve 1995)
- 4 miert - Shakin' Stevens, Britse zenger
- 5 miert - Jan van Beveren, Nederlandse voetbalkeeper
- 5 miert - Eddy Grant, Britse zenger
- 8 miert - Mel Galley, Britse gitaris (Whitesnake) (gesjtorve 2008)
- 9 miert - Jimmy Fadden, Amerikaanse muzikant
- 11 miert - George Kooymans, Nederlandse gitaris en zanger
- 16 miert - Irene Lardy, Nederlands-Limbörgse zengeres
- 22 miert - Andrew Lloyd Webber, Britse componis
- 4 aprèl - Abdullah Öcalan, Turkse rebelleleier
- 6 aprèl - Winnie Sorgdrager, Nederlandse juriste en politica
- 12 aprèl - Joschka Fischer, Duutsje politicus
- 14 aprèl - Claude Vivier, Canadese componis (gestorve 1983)
- 2 mei - Bert Diederen, Nederlands-Limburgse zenger
- 18 mei - Linda van Dyck, Nederlandse actrice
- 25 mei - Ger Harings, Nederlands-Limbörgse fietsrenner
- 12 juni - István Sándorfi, Hongaarse sjèlder (gestorve 2007)
- 15 juni - Paul Michiels, Belzje zenger
- 30 juni - Dag Fornæss, Noorse sjaatser
- 10 juli - Rik Felderhof, Nederlandse televisieprogrammameker
- 27 juli - Henny Vrienten, Nederlandse muzikant
- 4 augustus - Piet Knarren, Nederlands-Limbörgse trompöttis
- 8 oktober - Geert van Eijk, Nederlands-Limbörgsen hockeyer
- 8 oktober - Jack Spijkerman, Nederlandse cabaretier en presentator
- 9 oktober - Jackson Browne, Amerikaanse zenger en leedsjessjriever
- 20 oktober - Piet-Hein Donner, Nederlandse politicus
- 24 oktober - Merho, Belzje sjtripteikenaer
- 24 oktober - Barry Ryan, Britse zenger
- 4 november - Amadou Toumani Touré, Malinese militair en politicus
- 5 november - William Daniel Phillips, Amerikaanse natuurkundege (Nobelpries in de Natuurkunde 1997)
- 6 november - Guus Smeets, Nederlands-Limbörgse leedsjessjriever en zenger
- 7 november - Martin Šimek, Tsjechisch-Nederlandse tenniscoach, presentator, cartoonis en columnis
- 14 november - Prins Charles, Prins van Wales
- 16 november - Chi Coltrane, Amerikaanse zangeres en songwriter
- 16 november - Arie Haan, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer
- 20 november - Barbara Hendricks, Amerikaanse sopraan
- 2 december - Antonín Panenka, Tsjecho-Slowaakse voetballer
- 3 december - Ozzy Osbourne, Britse zenger
- 6 november - Glenn Frey, Amerikaanse zenger en gitarist
- 6 november - Robert Hübner, Duutsje sjaker
- 9 december - Jan Lenferink, Nederlandse televisiepresentator
- 13 december - Ted Nugent, Amerikaanse popmuzikant
- 14 december - Boudewijn Büch, Nederlandse sjriever en prizzentator (gestorve 2002)
- 27 december - Gérard Depardieu, Frans-Russischen acteur
- 28 december - Gerrard Verhage, Nederlandse regisseur (gesjtorve 2008)
- 29 december - Marijke Helwegen, Nederlandse mediafiguur
- datum oonbekind
- Piet Berghs, Nederlands-Limbörgse beeldhouwer
- Ger Bertholet, Nederlands-Limbörgsen dialekoteur
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 8 jannewarie - Kurt Schwitters, Duitsen diechter en beeldende kunsteneer (60)
- 8 jannewarie - Richard Tauber, Oosteriekse zenger (56)
- 21 jannewarie - Ermanno Wolf-Ferrari, Italiaanse componis (68)
- 26 jannewarie - Thomas Theodor Heine, Duutsje kunssjilder en teikenaer (80)
- 30 jannewarie - Mahatma Gandhi, Indiasen activis en vrijheidskaamper (78)
- 3 fibberwarie - Laura Wheeler Waring, Amerikaanse sjèlderes (60)
- 11 fibberwarie - Sergej Eisenstein, Sovjet-Russische rezjisseur (50)
- 17 fibberwarie - Jacques Hoogveld, Nederlandsen atleet (64)
- 17 fibberwarie - Yahya bin Muhammad, Jemenitischen edelmaan en geisteleke (78)
- 4 miert - Antonin Artaud, Franse buunsjriever en acteur (51)
- 10 miert - Jan Masaryk, Tsjecho-Slowaakse politicus (61)
- 15 aprèl - Manuel Roxas, Filipijnse politicus (56)
- 2 juni - Karl Brandt, Duitsen dokter en SS'er (44)
- 5 juli - Petrus Josephus Mattheus Aalberse, Nederlandse politicus (77)
- 23 juli - D.W. Griffith, Amerikaanse regisseur (73)
- 1 september - Janus Djurhuus, Faeröersen diechter (71)
- 6 september - Gerrit Hendrik Kersten, Nederlandsen theoloog en politicus (SGP; 66)
- 7 september - H.A. Poels, Nederlands-Limbörgse filantroop (80)
- 10 september - Keuning Ferdinand van Bulgarije (87)
- 22 oktober - August Hlond, Poolse geisteleke (67)
- 24 oktober - Franz Lehár, Oosterieks-Hongaarse componis (78)
- 31 oktober - Cissy van Marxveldt (Setske de Haan), Nederlandse kinderbokesjriefster (58)
- 12 november - Umberto Giordano, Italiaanse componis (81)
- 19 november - Mannes Francken, Nederlandse voetballer (60)
- 21 november - Béla Miklos, Hongaarse politicus en militair (58)
- 4 december - Frank Benford, Amerikaansen inzjenieur en informaticus (65)
- 13 december - Frans Drion, Nederlandse politicus (74)
- 23 december - Hideki Tojo, Japanse militair en politicus (63)