Süper Kupa
 | |
| Düzenleyen | Türkiye Futbol Federasyonu |
|---|---|
| İlk sezon | 1966 |
| Bölge |  Türkiye |
| Takım sayısı | 2 (2024 yılına kadar) 4 (2025–) |
| İlgili turnuvalar | Süper Lig Türkiye Kupası |
| Son şampiyon | Beşiktaş (10. kez) |
| En başarılı takım | Galatasaray (17 kez) |
| Yayıncı kuruluş | Kanal D (1998) Show TV (2006-2007) TRT 1 (2008) FOX (2009) atv, a Spor (2010-) |
| Resmî site | TFF Resmi Sitesi |
 2024 Süper Kupa | |
Süper Kupa ya da sponsorluk anlaşmaları gereğince Turkcell Süper Kupa, Türkiye'de yeni sezon başlamadan önce Süper Lig şampiyonu ile Türkiye Kupası şampiyonu takımların arasında oynanan futbol organizasyonu.
1966 yılında Cumhurbaşkanlığı Kupası ismiyle oynanmaya başlanan organizasyon, 1998 yılında ara verilene kadar kesintisiz olarak her yıl düzenlendi. 15 Mayıs 1998 tarihinde son oynanan Galatasaray - Beşiktaş finalinden sonra kaldırıldıktan sonra 2006 yılından itibaren Türkiye Süper Kupası ismiyle tekrar organize edilmeye başlandı. Süper Kupa, yeniden düzenlenmeye başlandıktan sonra ilk olarak 2006 yılında oynandı.
Galatasaray 26 kere mücadele ettiği organizasyonda elde ettiği 17 şampiyonluk ile en başarılı takım konumundadır.[1]
Statü
[değiştir | kaynağı değiştir]2024 Süper Kupa'ya kadar Süper Lig şampiyonu ile Türkiye Kupası şampiyonu arasında oynanan organizasyon, iki kupayı da aynı takımın kazanması durumunda Süper Lig şampiyonu takım ile Türkiye Kupasını kaybeden finalist takım arasında oynanıyordu. Bunun örnekleri 2009, 2015 ve 2021 süper kupa finallerinde yaşandı.
Sonraki sezonlardan itibaren ise Süper Kupa yeni formatıyla oynanacak. Yeni formata göre Süper Kupa, Süper Lig şampiyonu ile Süper Lig İkincisi ve Türkiye Kupası şampiyonu ile Türkiye Kupası finalisti 'nin katılacağı dörtlü final şeklinde oynanacaktır.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de lig şampiyonu ile kupa şampiyonunu karşı karşıya getiren bir organizasyon ilk kez 1965-66 sezonunda organize edildi. Cumhurbaşkanlığı Kupası ismi ile 1966 yılında, 1965-66 Türkiye 1. Futbol Ligi şampiyonu Beşiktaş ile 1965-66 Türkiye Kupası şampiyonu Galatasaray arasında oynanan maçla birlikte organizasyon başlamış oldu. Galatasaray 2-0'lık galibiyetle birlikte kupayı kazanan ilk takım oldu.[3][4] Cumhurbaşkanlığı Kupası, 12 Eylül Darbesinin yapıldığı dönemde 1981 ve 1982 yıllarında iki defa Devlet Başkanlığı Kupası ismiyle olmak üzere 1998 yılına kadar 33 defa organize edildi. Galatasaray, 1998 yılına kadar düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Kupası'nı 10 defayla en çok kazanan takım oldu.[4]
Cumhurbaşkanlığı Kupası, son kez 1998 yılında düzenlendikten sonra kaldırıldı. 9 yıl aranın ardından Süper Kupa ismini alarak Türkiye Futbol Federasyonu tarafından tekrar lig şampiyonu ile kupa şampiyonu arasında oynatılmaya başlandı. Daha önceki düzenlenen organizasyonlar genellikle Mayıs ile Haziran tarihlerinde oynanırken, Süper Kupa Ağustos ayında yeni sezonun başlamasından kısa bir süre önce organize edilmeye başlandı. Cumhurbaşkanlığı Kupası her yıl Ankara sınırları içerisinde oynanırken, Süper Kupa hem yurt dışında hem de Türkiye'nin farklı illerinde düzenlendi.[5]
Türkiye Süper Kupası organizasyonu 2006'da Beşiktaş, 2007'de Fenerbahçe, 2008'de Galatasaray, 2009'da Fenerbahçe ve 2010'da da Trabzonspor kazandı. 2011 yılındaki karşılaşma şike davası sebebiyle yapılmadı. 2012 ile 2013 yıllarında Galatasaray organizasyonu üst üste 2 kez kazandı. Organizasyon bugüne kadar 3 kez Almanya'da, 2 kez İstanbul'da, birer kez de Ankara, Erzurum, Manisa ve Kayseri'de düzenlendi. 2014'te Fenerbahçe, Galatasaray'ı penaltılarda mağlup etti. 2015 ve 2016 yıllarında Galatasaray kupayı üst üste 2 kez yeniden kazandı.
Organizasyonda elde edilen en farklı skor beşer kez ile 3-0 olurken, 8 kez ile en fazla görülen skor ise 1-0 oldu. 2015 yılında Bursaspor ile Galatasaray'ın arasında oynanan Türkiye Süper Kupası maçı 1-0'lık Galatasaray galibiyeti ile sonuçlandı. 16.10.2015 tarihinde Turkcell ile isim sponsorluğu konusunda anlaşma sağlanmış ve organizasyon Turkcell Süper Kupası ismini almıştır.
2016 yılında Beşiktaş ile Galatasaray'ın arasında oynanan son Turkcell Süper Kupa maçının normal süresi 0-0, uzatmalarda 1-1 sona erdi. Galatasaray, Beşiktaş'ı penaltılarda 3-0 mağlup etti ve kupayı üst üste 2 kez yeniden kazandı ve toplamda 15. kez kupayı müzesine götürdü. 2017'de Konyaspor ve 2018'de Akhisar Belediyespor'un kupayı kazanması ile kupa yıllar sonra üst üste Anadolu ekiplerine gitmiş oldu. 2018 yılında organizasyon tekrar TFF Süper Kupa adı altında oynanmaya başlandı.
2019 yılında ise hem ligi hem de kupayı aynı sezon kazanan Galatasaray, kupa finalisti Akhisar Belediyespor ile oynadığı karşılaşmayı 1-0'lık skor ile kazanarak kupanın 16. kez sahibi oldu. 2020 Türkiye Süper Kupası ya da TFF Süper Kupa 2020, 2019-20 Süper Lig şampiyonu Medipol Başakşehir ile 2019-20 Türkiye Kupası şampiyonu Trabzonspor arasında oynanmış 47. Süper Kupa maçıdır. Maç, İstanbul'un İkitelli semtinde bulunan Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda 27 Ocak 2021 tarihinde, saat 20.45'te oynandı ve Trabzonspor rakibini 2-1 mağlup ederek 9. kupasına ulaşmış oldu. 2021 Türkiye Süper Kupası ya da sponsorluk anlaşması gereği 2021 Turkcell Süper Kupa 2020-21 Süper Lig ve 2020-21 Türkiye Kupası şampiyonu Beşiktaş ile 2020-21 Türkiye Kupası finalisti Antalyaspor arasında 5 Ocak 2022 Çarşamba günü saat 20.45'te Katar'ın başkenti Doha'da oynanan 48. Süper Kupa maçıdır. Normal ve uzatma süreleri 1-1 biten maçta penaltı atışları sonucu rakibine 4-2'lik üstünlük kuran Beşiktaş kupayı 9. kez müzesine götürme başarısı elde etmiştir. 2022 Türkiye Süper Kupası ya da sponsorluk anlaşması gereği 2022 Turkcell Süper Kupa, 2021-22 Süper Lig şampiyonu Trabzonspor ile 2021-22 Türkiye Kupası şampiyonu Sivasspor arasında oynanmış 49. Süper Kupa maçıdır. Maç, İstanbul'un İkitelli semtinde bulunan Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda 30 Temmuz 2022 tarihinde, saat 20.45'te oynandı ve Trabzonspor rakibini 4-0 mağlup ederek 10. kupasına ulaşmış oldu.
29 Aralık 2023'te Galatasaray ve Fenerbahçe arasında Riyad'ta oynanması planlanan Süper Kupa 2023 finali ileri bir tarihe ertelendi. Türkiye Futbol Federasyonu, Galatasaray ve Fenerbahçe'nin yaptığı ortak açıklamada ertelemenin "organizasyondaki bazı aksaklıklar nedeniyle" gerçekleştiği bildirildi.[6] 7 Nisan 2024 tarihinde iki takım 11 Nisan Stadyumu'nda karşı karşıya geldi. Fenerbahçe, maçın yeniden ertelenmesi talebinin kabul edilmemesine tepki olarak maça U19 takımıyla çıktı. Mauro Icardi'nin 1. dakikada attığı golle Galatasaray öne geçti, golden sonra Fenerbahçe Başkanı Ali Koç'un Süper Lig maçlarında olan olayları, Türkiye Futbol Federasyonu ve hakem kararlarını protesto etmek için kurduğu plan üzerine sahayı terk etti ve soyunma odasına gitti. Fenerbahçe çekildikten sonra, Galatasaray oyuncuları, kendi aralarında çift kale maç yaptı. Tüm bu olaylardan sonra; maçın hakemi Volkan Bayarslan maçı tatil etti ve maçla ilgili kararı Türkiye Futbol Federasyonu'nun vereceği açıklandı.[7] PFDK'nın kararına göre Fenerbahçe'nin sahadan çekilmesi nedeniyle Süper Kupa mücadelesinde 3-0 hükmen mağlup sayılmasına ve 4 milyon TL para cezasına çarptırılmasına karar verildi.[8][9]
Şampiyon ve finalistler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Kulüp | Kazandığı | Kaybettiği | % Kazanma | Şampiyonluk yılları |
|---|---|---|---|---|
| Galatasaray | 17 | 10 | %63 | 1966, 1969, 1972, 1982, 1987, 1988, 1991, 1993, 1996, 1997, 2008, 2012, 2013, 2015, 2016, 2019, 2023 |
| Beşiktaş | 10 | 12 | %45 | 1967, 1974, 1986, 1989, 1992, 1994, 1998, 2006, 2021, 2024 |
| Trabzonspor | 10 | 3 | %77 | 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1983, 1995, 2010, 2020, 2022 |
| Fenerbahçe | 9 | 10 | %47 | 1968, 1973, 1975, 1984, 1985, 1990, 2007, 2009, 2014 |
| Göztepe | 1 | 1 | %50 | 1970 |
| Akhisar Belediyespor | 1 | 1 | %50 | 2018 |
| MKE Ankaragücü | 1 | 1 | %50 | 1981 |
| Eskişehirspor | 1 | 0 | %100 | 1971 |
| Konyaspor | 1 | 0 | %100 | 2017 |
| Bursaspor | 0 | 3 | %0 | |
| Altay | 0 | 2 | %0 | |
| Antalyaspor | 0 | 1 | %0 | |
| Gençlerbirliği | 0 | 1 | %0 | |
| Kocaelispor | 0 | 1 | %0 | |
| Sakaryaspor | 0 | 1 | %0 | |
| Kayserispor | 0 | 1 | %0 | |
| İstanbul Başakşehir | 0 | 1 | %0 | |
| Sivasspor | 0 | 1 | %0 |
Not: Fenerbahçe ve Beşiktaş takımları arasında oynanması gereken 2011 Süper Kupa Finali TFF tarafından iptal edildi.
En çok karşılaşan takımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Maç sayısı | Takım | Takım | Karşılaştıkları finaller |
|---|---|---|---|
| 9 | Beşiktaş (4) | Galatasaray (5) | 1966, 1982, 1991, 1993, 1994, 1998, 2006, 2016, 2024 |
| 7 | Fenerbahçe (3) | Galatasaray (4) | 1973, 1985, 1996, 2012, 2013, 2014, 2023 |
| 6 | Beşiktaş (2) | Fenerbahçe (4) | 1974, 1975, 1989, 1990, 2007, 2009, |
| 4 | Fenerbahçe (1) | Trabzonspor (3) | 1978, 1979, 1983, 1984 |
| 3 | Beşiktaş (1) | Trabzonspor (2) | 1977, 1992, 1995 |
Rekorlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- En çok kazanan: 17 kez
- Galatasaray (1966, 1969, 1972, 1982, 1987, 1988, 1991, 1993, 1996, 1997, 2008, 2012, 2013, 2015, 2016, 2019, 2023)
- En çok katılan: 27 kez
- Galatasaray (1966, 1969, 1971, 1972, 1973, 1976, 1982, 1985, 1987, 1988, 1991, 1993, 1994, 1996, 1997, 1998, 2006, 2008, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2018, 2019, 2023, 2024)
- Üst üste en çok kazanan: 5 kez
- Trabzonspor (1976, 1977, 1978, 1979, 1980)
- Üst üste en çok katılan: 7 kez
- Beşiktaş (1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995)
- En çok kazanan futbolcular: 6 kez
- Fernando Muslera (Galatasaray) (2012, 2013, 2015, 2016, 2019, 2023)
- Selçuk İnan (Trabzonspor, Galatasaray) (2010, 2012, 2013, 2015, 2016, 2019)
- Güngör Şahinkaya (Trabzonspor) (1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1982)
- Şenol Güneş (Trabzonspor) (1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1982)
- Necati Özçağlayan (Trabzonspor) (1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1982)
- Turgay Semercioğlu (Trabzonspor) (1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1982)
- Ahmet Ceylan (Trabzonspor) (1975, 1976, 1977, 1978, 1979, 1982)
- En çok kazanan teknik direktör: 5 kez
- Fatih Terim (Galatasaray) (1996, 1997, 2012, 2013, 2019)
- En farklı galibiyet:
- Galatasaray 0-5 Beşiktaş (2024)
- En hızlı gol:
- Ciro Immobile 21. saniye (2024)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TFF Süper Kupa Tarihçesi". Tff.org. 3 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
- ^ "Türkiye Kupası yeni formatı ile oynanacak". www.tff.org. 13 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ "Cumhurbaşkanlığı Kupası". Galatasaray.org. 17 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
- ^ a b "Fenerbahçe, Süper Kupa'yı kazanıp Galatasaray'ı yakalamak istiyor". Zaman.com.tr. 1 Ağustos 2014. 1 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
- ^ "Dev filmin üçüncü versiyonu". Tam Saha, 117. Ağustos 2014. ss. 86. 87. 88. 89. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
- ^ "Kamuoyuna Duyurulur - Duyuru ve Kararlar Detay Sayfası TFF". www.tff.org. 2 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2024.
- ^ "Fenerbahçe sahadan çekildi, Süper Kupa maçı yarım kaldı". TRT Haber. 7 Nisan 2024. 8 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ "PFDK Kararları - 11.04.2024 - PFDK Kararları TFF". www.tff.org. 12 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.
- ^ "PFDK, Fenerbahçe'nin Süper Kupa cezasını açıkladı". NTV. 11 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024.