Cariye
Cariye ya da halayık, savaşta esir edilmiş veya başka bir şekilde köle konumuna düşmüş, her konuda efendisinin isteklerine bağlı bulunan[1] kadınları ifade eder.[2][3] Savaşta esir edilen kadınlar için karavaş ismi de kullanılır.[4]
Cariyelerin efendilerinden oğulları Yahudi ve Arap toplumu gibi bazı toplumlarda genellikle köle kabul edilmemişlerdir. İslam öncesi Araplarda yaygın olan cariyelik sistemi Arapların Müslüman olmasından sonra da devam etmiş ancak Kur'an cariyelerin hak ve hukuku ile ilgili bazı durumları düzenlemiştir. İslam Devleti ve Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyıl ortalarına kadar var olan bir sistemdi.
Köleliğin insani ve ahlaki bir kurum olmadığı ilk olarak Aydınlanma Çağı'nda seslendirilmeye başlanmıştır. İlk kanunlar İngiltere'de ve ABD'de 19. yüzyılın ilk çeyreğinde, 1807 yılında çıkarılmış, daha sonra diğer Avrupa devletleri onları izlemişti. Avrupa'da İngiltere ve Fransa, köleliği kaldıran ilk ülkelerdir. Osmanlı Devleti, İslami nedenlerden ötürü Avrupa'da köleliği terk eden en son ülke olmuştur. Osmanlı'da kölelik sistemi, batıdan etkilenerek liberal görüşler edinen Sultan Abdülmecid döneminde 1847'de bir fermanla şeklen kaldırılmıştır. Fakat gerçekte Osmanlı vilayetlerinde 19. yüzyılın sonuna kadar köle kullanılmaya devam edilmiştir.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "cariye". Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ H. Tahsin Fendoğlu (1996). Berna Moran'a Armagan: Kamu Hukuku Açısından Mukayeseli Bir İnceleme. Beyan. ISBN 978-975-473-145-3.
- ^ İsmet Bozdağ (2008). Tarih yarındır. Truva Yayınları. ISBN 978-9944-212-57-1.
- ^ "karavaş."[ölü/kırık bağlantı] TDK Büyük Türkçe Sözlük. Erişim: 26 Nisan 2009
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2022.
- ^ Junius P. Rodriguez:Slavery in the Modern World: A History of Political, Social, and Economic 22 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.