Experience Seamless Full Ebook Downloads for Every Genre at ebookmeta.

com

Total Competition Brawn

https://ebookmeta.com/product/total-competition-brawn/

OR CLICK BUTTON

DOWNLOAD NOW

Explore and download more ebook at https://ebookmeta.com

To Jean Brawn and Emmanuelle Parr
 CONTENTS

Glossary of key names and terms

Some key moments in Formula One during the Brawn era
Introduction
PART I
Ross Brawn’s Career
PART II
Strategy in Formula One
Introduction
The Three Dimensions of Strategy
Total Competition
Strengths and Weaknesses
Human Nature
Intelligence
Operational Art
Rhythms and Routines
Personal Organization
People
Simplicity
Racing
Leadership
PART III
Observations
Observation 1. Strategy is a system.
Observation 2. Avoid unnecessary conflict.
Observation 3. Build trust consciously.
Observation 4. Know yourself and know the other.
Observation 5. Embrace humility.
Observation 6. Invest in people and culture.
Observation 7. Take the measure of time.
Observation 8. A complete process leads to a competitive product.
Observation 9. Develop and apply a set of rhythms and routines.
Observation 10. Just adopt!!
Observation 11. Define the line – and own it.
Observation 12. Strive for simplicity, manage complexity.
Observation 13. People innovate naturally.
Observation 14. There is a place for data – and intuition.
Observation 15. Strategy can be studied and applied.
List of Illustrations
Selected further reading
Acknowledgements
Picture credits
Index
GLOSSARY OF KEY NAMES AND TERMS

Bernie Chief Executive of the Commercial Rights

Ecclestone Holder since 1978.
Charlie Officially, FIA Race Director and Safety
Whiting Delegate since 1997; in effect, the Chief
Technical Officer of Formula One.
Christian Team Principal of the Red Bull F1 team.
Horner
Clarifications A process by which F1 teams seek confidential
guidance from the FIA concerning the legality
of a design under the Technical Regulations.
Colin Kolles Former Team Principal of the F1 team that
competed as Jordan, Midland, Spyker and
Force India from 2005 to 2008.
Commercial The owner of the commercial rights in Formula
Rights Holder One, variously known as the Formula One
Group, of which Bernie Ecclestone is Chief
Executive.
Concorde The name given to the three-way contracts
Agreements between the F1 teams, the Commercial Rights
Holder and the FIA. These agreements
determine how revenues are shared and rules
made. They also determine what components
of a car must be designed by each Constructor.
 Until the end of 2012, there was one
agreement signed by all the parties. The
current agreements began on 1 January 2013
and expire on 31 December 2020.
CVC The private equity group that acquired Formula
One in 2006 and remains the controlling
shareholder. The managing partner of CVC is
Donald Mackenzie.
Dietrich Co-founder and Chairman of Red Bull.
Mateschitz
Dieter Chairman of the Board of Directors of Daimler
Zetsche AG and Head of Mercedes-Benz Cars since
2006.
Downforce The force produced when an F1 car moves
through the air, forcing the car into the ground.
The opposite of lift produced by an aircraft.
The penalty of downforce is energy-sapping
drag so the holy grail of F1 aerodynamics is to
maximize downforce and minimize drag,
enabling the car to corner faster with high
straight line speed.
FIA The Fédération Internationale de l'Automobile,
owner and regulator of Formula One.
Flavio Team Principal of the Benetton and then
Briatore Renault F1 teams from 1994 until 2009.
FOTA The Formula One Teams Association, which
represented all the teams between 2009 and
its collapse in 2013.
Frank Founder and Team Principal of the Williams F1
Williams team.
Jean Todt President of the FIA since 2009. Formerly,
Team Principal of the Scuderia Ferrari from
1994 to 2006, and CEO of Ferrari from 2006 to
2009.
John Barnard F1 designer and technical director whose
career overlapped with Ross Brawn’s at
Benetton and then Ferrari. During his second
stint at Ferrari in the mid-1990s, Barnard’s
design office was located in Surrey, England.
Luca di President and then Chairman of Ferrari
Montezemolo between 1991 and 2014.
Martin Team Principal of the McLaren F1 team from
Whitmarsh 2009 to 2014, where he was Managing
Director from 1997.
Max Mosley President of the FIA between 1993 and 2009.
Nick Fry Chief executive of the Brackley-based F1 team
that went through several incarnations as BAR,
Honda, Brawn and Mercedes. Commercial
partner, and fellow shareholder, with Ross
Brawn of the Brawn GP team.
Niki Lauda Chairman of the Mercedes F1 team and former
F1 World Champion.
Pat Symonds Chief Technical Officer of the Williams F1 team.
Formerly Michael Schumacher’s race engineer
at the Benetton F1 team and then technical
director at Benetton, which became the
Renault F1, where Symonds served as Director
of Engineering until 2009.
Patrick Head Co-founder and Director of Engineering of the
Williams F1 Team.
Ron Dennis Shareholder, CEO and chairman of the McLaren
Technology Group which includes the F1 team
and McLaren roadcars.
Rory Byrne Chief Designer at Benetton between 1991 and
1996 and Ferrari between 1997 and 2006.
RRA The Resource Restriction Agreement, a cost
control measure introduced by FOTA in 2009
and which collapsed in 2013.
Sporting The FIA’s rules that govern the Grand Prix
Regulations events.
Technical The FIA’s technical rules that govern the
Regulations design of F1 cars.
Toto Wolff Head of Mercedes Motorsport since 2013.
Investor in Williams F1 2009 to 2013.
SOME KEY MOMENTS IN FORMULA ONE
DURING THE BRAWN ERA

The 1970s
• Formula One in the 1970s is a battle primarily between Ferrari and
the British garagiste teams: Lotus, Tyrrell, Brabham, McLaren and
later Williams. The multiple championship winning drivers of this
decade are Jackie Stewart, Emerson Fittipaldi and Niki Lauda.
• James Hunt, in a McLaren, defeats Ferrari’s Niki Lauda by one
point to win the politically charged and competitive 1976 season.
• In 1974, Bernie Ecclestone, owner of the Brabham team, sets up
the Formula One Constructors’ Association to represent and
negotiate on behalf of the Formula One teams. This entity will
become in due course the Commercial Rights Holder for Formula
One.
• In 1977, Max Mosley leaves the March team he has co-founded in
order to become FOCA’s legal advisor. Mosley and Ecclestone
would dominate the sport until 2009.
• Frank Williams sets up Williams Grand Prix Engineering in 1977.
Powered by a Cosworth DFV engine, Williams F1 wins its first race
at the British Grand Prix at Silverstone in the summer of 1979. At
the end of this era the significance of aerodynamically generated
downforce from the underside of the cars is discovered and
cornering speeds escalate.

The 1980s
• The 1980s start with the new Williams team winning with drivers
Alan Jones and Keke Rosberg. Then, after an appearance by
Ferrari and Brabham’s Nelson Piquet, there follows a period of
dominance for the McLaren team, with drivers Niki Lauda, Ayrton
Senna and Alain Prost taking titles.
• Concern about high cornering speeds means a regulatory flat
bottom to the cars is introduced for 1983, but the genie is out of
the lamp and the designers continue to find ways to recover
downforce from ground effect.
• Just before the start of the 1986 season, Frank Williams suffers
paraplegic injuries in a road accident in the South of France. The
Williams team goes on to win the Constructors’ titles in 1986 and
1987.
• During this era, turbocharged engines dominate and more
manufacturers enter the sport. Both McLaren and Williams are
powered by Honda turbo engines that produced some 1,300 hp in
qualifying trim. At this time, engines were replaced after
qualifying.
• The 1980s see some dramatic duels between team mates: Prost
against Senna in the McLaren, Nigel Mansell against Nelson Piquet
in the Williams.
• In August 1988, Enzo Ferrari dies at the age of 90 at Maranello,
the home of the Ferrari sports car and racing team – known as the
Scuderia – that he founded in 1939.
• The escalating cost and power of turbocharged engines causes a
ban from 1989 and a reversion to 3.5 litre normal aspirated
engines.

The 1990s
• On the track, the 1990s begin as the 1980s ended, with McLaren
out in front, and two championship titles for their driver Ayrton
Senna. For the rest of the decade it is Williams – who now have
the genius designer Adrian Newey on board – and Benetton who
have recruited the young Michael Schumacher. Again there are
some notable battles on track: Williams drivers Damon Hill and
 Jacques Villeneuve taking on Michael Schumacher at Benetton and
then Ferrari in 1994 and 1997 respectively. At the end of the
1990s McLaren recruit Newey and enjoy a resurgence with Mika
Hakkinen at the wheel – but come up against the powerful new
Ferrari organization which includes Michael Schumacher and a new
technical team led by Brawn.
• Off the track, the sport’s regulator undergoes a generational
change. In 1991, Mosley becomes president of the Fédération
Internationale du Sport Automobile (FISA), then an independent
commission of the FIA. In 1993, Mosley becomes president of the
FIA.
• In May 1994, at the San Marino Grand Prix at Imola, Roland
Ratzenberger and Ayrton Senna are killed in separate incidents
over the weekend.
• The FIA takes measures to improve safety in Formula One. There
are no fatal accidents in the sport until the death of Jules Bianchi
20 years later.
• The FIA also takes an active role in road car safety, ultimately
succeeding in launching the transformational Euro NCAP safety
assessment for new vehicles.
• ‘Active’ hydraulically controlled suspension, designed to optimise
the cars running heights, is banned for the 1994 season.
• The normally aspirated engines are reduced from 3.5 litres to 3
litres for 1995.

2000–2007
• Ferrari and Michael Schumacher dominate on the track for the first
five years of the new millennium. Renault and Fernando Alonso
then win in 2005 and 2006. In 2007, McLaren’s driver Lewis
Hamilton comes second in his rookie season, one point behind
Ferrari’s Kimi Raikkonen and on the same points as Fernando
Alonso, now his team mate at McLaren. McLaren is, however,
stripped of its position in the Constructors’ World Championship
and fined $100 million by the FIA for obtaining confidential
technical data about Ferrari’s car.
• The first years of the century see a rise in car manufacturers
racing in F1. By 2007, Renault, Honda, Toyota, BMW join Ferrari
with their own teams. From 2006, the Red Bull drinks company
also fields two teams. As these teams are funded from vast
marketing budgets, costs escalate.
• For 2006 the normally aspirated engines are reduced from 3 litres
to 2.4 litres and a compulsory V8 configuration. For 2007 their
specification is frozen, curtailing all engine development unless for
reliability or cost reduction.
• Off the track, the German Kirch media group takes a 75 per cent
stake in Formula One before going bankrupt in 2002. In 2005, the
private equity firm CVC Capital Partners acquires Kirch’s stake from
Kirch’s creditors led by the German Bayerische Landesbank. BLB’s
representative in Formula One is Gerhard Gribkowsky, who is jailed
in 2012 for tax evasion, breach of duty and accepting $44 million
in bribes in relation to this transaction.

2008–2013
• The 2008 season sees Lewis Hamilton win his first championship
title, taking it from Ferrari’s Felipe Massa at the last corner of the
last race in Brazil. By then, the Global Financial Crisis has set in.
The F1 teams establish the Formula One Teams Association
(FOTA) to negotiate for more revenues and to reduce costs. FOTA
is chaired first by Luca di Montezemolo of Ferrari and then by
Martin Whitmarsh of McLaren.
• In 2008, the teams and the FIA agreed to work together to
introduce a cap on costs. These efforts are side-tracked when the
English tabloid News of the World publishes an article and video
footage that illegally breaches the privacy of Max Mosley.
• At the Singapore Grand Prix in 2008, Nelson Piquet Jnr crashes in
circumstances that allow his Renault team-mate, Fernando Alonso,
to win the race – and raise suspicions about the incident. A year
later, an FIA investigation establishes that the crash was indeed
deliberate.
Random documents with unrelated
content Scribd suggests to you:
niets.… als wij dood zijn gaat het met ons als met een dood blad.…
wij worden verpulverd, zooals du de thym verpulverde en de
lavendel, die ook eens leefden.”

„De bloem heeft geen ziel.… maar wij menschen hebben wel een
ziel, die weder opstaat.”

„Ja.… zooals de bloem wederopstaat uit zijn zaad.… zoo de

mensch.… hij leeft voort in zijn geslacht.… Waar zou de ziel opstaan
van den vrekkigen Maresag? De ziel van den priester, die mijn
moeder deed verdrinken?”

„De slechte zielen komen in den donkeren speerstroom, waar zij

eeuwig zich wondden aan de punten,” zei Harimona kinderlijk
eenvoudig.

„Praatjes, mijn kind. Er is geen donkere stroom, er is geen licht

Walhalla.… er is niets, niets.…”

„Hoe weet di dat?” vroeg ze angstig, nieuwsgierig.

„Ik heb zeven jaar in een stroth gewoond, die door geesten heette
bewoond te zijn. Daar heb ik gezocht, dagen en nachten, en nooit
een geest ontmoet. Op ’t allerlaatst scheen er een kwelgeest te
huizen, die alles wat men riep of sprak herhaalde. Ik vond zijn hol,
dicht bij twee boomen, brandde de boomen aan den voet door tot zij
omvielen. Toen was ook de kwelgeest weg.… Ik heb er lang over
gedacht—tot ik gevonden heb, dat die kwelgeest de schal was van ’t
eigen geluid, dat terugsloeg tegen de twee boomen. Zeg mij eens.…
eerlijk.… heb di ooit een geest gezien?”

„Ja.… als ik droom.… dan zie ik Wotan en zijn oog.…”

Hij keek haar lang en doordringend aan. [31]

„Is dat waar?” vroeg hij ernstig.

„Waarom zou ik di beliegen.… ik heb di toch lief …”

„Hoe ziet hij er uit.…”

„Een lange, groote man in een bruine pij, met een groot hoofd, een
langen grijzen baard tot op zijn voeten afhangend. Midden in ’t
hoofd, boven den neuswortel is een groot, driehoekig, bruin oog, dat
straalt als een ster.”

„Kunt di hem mi toonen?”

„Nee.… hoe zou ik dat? Ik zie hem niet altijd en alleen in mijn
verrukking.…”

Sogol dacht even na. Zij bleef hem kalm beschouwen, wachtend op
zijn woord.

„Komen de voorspellingen uit, die du in dijn verrukking zegt?”

„Vaak.”

„Dus niet altijd?”

„Neen.… niet altijd.…”

„Dus vergist Wotan zich dan?”

Zij zweeg nu een oogenblik en dacht na.… Hij lette er niet op en

ging, zonder haar antwoord af te wachten, voort:

„Als de goden niet alles weten, weten zij niets.… Ik zal di zeggen,
waar dijn Wotan huist, hij en al de anderen.… Thius, Donar, Balder,
Rekwa, Freia, Volla, Snitgunts, Sunna, Auva, Nerthus, Nehalennia, de
Asen, de Nevelingen, de Walkuren, de Zwanemeiden, allen, allen, de
mannen en de vrouwen, de groote en de kleine geesten.… Zij huizen
in het hoofd van de menschen, hier achter.…”

Hij sloeg zich met zijn vuist tegen ’t voorhoofd, als wilde hij in toorn
uit zijn hoofd de verbeeldingen bannen … „Wij zijn allen lafaards.…
kloek in ’t gevecht van man tegen man met ’t zwaard, maar schichtig
als paarden, zoodra er iets is, dat wij niet kennen. Aan ’t domme vee
zijn wij gelijk.… neen erger.… want ’t vee graast en is tevreden en
vraagt niet verder. Maar wij, wij zelve [32]monsters, hebben onze
voorvaderen niet kinderen en maagden en jongelingen levend
verbrand ter eere van Thius? Zijn er niet ginds, hoog op de bergen
nog lieden, waar vrouwen de krijgsgevangenen den hals afsnijden
boven de ketel om uit den bloedstroom de toekomst te voorspellen?
Slachten wij hier en in de lage landen en aan de Skaldemonding en
bij de Bellovaken niet stomme dieren, wezenloos vee, dat heet den
goden liefelijk te zijn als ’t gebraden wordt.… Den goden! Ha!.…
Neen.… weet di, wien ’t liefelijk is.… aan de dikke priesters, die zich
te goed doen aan gebraad en die door de vrees en den leugen
regeeren.…”

Hij keek haar opeens aan met in zijn oogen een blik van verwijt en
zweeg.

Zij bloosde en sloeg de oogen neer.

„Is het niet waar, dat de priesters liegen en bedriegen en

zwelgen?.…

„Ik kon niet anders.… Maresag dwong mij.…”

„Dus du geeft het toe?”.…

„Hoe zou ik niet.… ik heb veel slechts gezien.… maar als de priesters
ook slecht zijn.… daarom kunnen er wel goden zijn.… en groote
goden.…”

„Zij zijn nooit grooter dan onze gedachten en onze verbeeldingen.…”

Hij zonk terug met ’t hoofd op ’t Massiliaansche kussen, voelde zich

hongerig.

„Geef mi wat te eten,” zei hij.

Zij liep snel naar buiten en kwam een oogenblik later terug met een
nap vol room, die zij hem toereikte. Hij dronk met graagte en bleef
haar daarna weder aanzien.

„Du zijt goed voor mi, meisje. Waarom blijft di hier? Ga met mi
mede naar mijn land. Het Ding zal mi tot koning uitroepen en dan
kunt du aan mijn zij leven. Maar in mijn rijk zal ik den godsdienst
afschaffen en de priesters verjagen. Ik wil zonder de goden regeeren
en zonder de [33]duidingen. Ik wil, dat mijn volk zal leven naar zijn
verstand en naar het koele overleg en in vrede.”

„En hoe zult di de zieken genezen?”

„Met kruiden en brouwsels.”

„En de kwade geesten uitdrijven?”

„Er zijn geen kwade geesten,” stoof hij op.

„Maar ik heb er toch velen gezien, die bezeten waren. En ook vaak
heb ik ze uitgedreven.”

„Ik heb ze óók uitgedreven.… en ik heb zooals du zieken geheeld

door handoplegging en door het toereiken van vlierwater en
berkenmelk of hanevoet of rosmarijn.”
„Maar er zijn lammen en kreupelen genezen en diepe wonden.… du
zijt toch in de tent der krukken geweest?”

„Er zijn er ook veel niet genezen.… en die genazen waren dikwerf
onwaardiger dan die ongeheeld terugkeerden. Hebt di den Frieschen
prins kunnen genezen! Neen nietwaar. Hebt di den ouden Myst in ’t
leven kunnen terugroepen? Evenmin.”

„Maar hoe verklaart di dan de gelukte genezingen?”

„Ik weet het nog niet.… maar ik zal het eens weten. Men moet
alleen maar den moed hebben om door te denken.… niet vreezen
voor zijn eigen denkkracht.… de mensch moet niet voor zichzelf
bang zijn. Ik weet, hoe ik eerst bang was voor de kleine geesten in
den Ravenstroth tot ik mijn vrees overwon en toen vond, dat zij er
niet waren. Ik weet, hoe ik toen bang was voor den Nickelman.… tot
ik durfde en vond, dat hij er niet was.… Ik weet, hoe ik tot op ’t
laatst bevreesd ben geweest, voor den geest der twee boomen.… tot
ik moedig de boomen velde en vond, dat het louter schal was.… En
nu moet ik voorwaarts.… ik wil ook weten, wat de groote goden
zijn.… Thius, Wotan, Donar, Freya.… Zie je kind.… om met het
zwaard in de hand, welgeoefend te strijden tegen een evenmensch,
met de wetenschap, dat men wanneer men valt, als held zal worden
gevierd en ’t eeuwige leven [34]van vreugde in Walhalla zal
verwerven.… zie je kind.… dat wat wij nu moed noemen.… dat is
geen moed.… dat noem ik geen moed.… Want dat is strijden tegen
een bekend gevaar met een bekende zekere belooning in ’t
verschiet.… Maar te vechten zooals ik wil, hier met mijn hoofd, hier
met mijn gedachte tegen die groote, onbekende macht van het
geheimzinnige, alléén op te dringen naar de poorten van ’t Walhalla
en daar de goden uit te dagen, ze te tarten zich te vertoonen, te
voren wetend, dat wanneer zij zich vertoonen de eeuwige
verdoemenis dijn deel zal zijn.… dàt noem ik moed.… dat is strijden
tegen een onbekend gevaar met een onbekend einde. En dat wil
ik.… Ik wil de menschheid tegen de goden opzetten.… Kom voor den
dag uit dijn blauwe hemelen.… Stijg op uit dijn krochten.… Vertoon
di.… waar en wie du ook zijt.… dat ik di zie.… du geesten!.… En als
zij zullen verrijzen en zij zullen den moed eeren, dan zullen zij mij
liever moeten hebben, dan al dat angstig en vreesachtig
menschengespuis, dat hun den rug biedt gelijk een hoorige, die zich
van kwaad bewust is of gelijk een hond, die een stokslag
verwacht.…”

Zij voelde haar liefde groeien, begreep zijn woorden en begreep zijn
moed. Maar nog altijd twijfelend met ingeboren vrees voor het
hoogere, geheimzinnige, antwoordde zij:

„Verklaar mij dan de volgende ingeving der goden. In dit land

werden de hutten, die tegen den heuvel staan, dikwerf door den
bliksem getroffen. Men smeekte Maresag om goddelijke hulp tegen
hemelsperen. Toen brandde Maresag kruiden en ik viel in verrukking.
Ik zag een hoogen berg en daartegen veel hutten. Voor elke hut was
een lange speer in den grond gesteld, wel driemaal langer dan een
gewone en uit den hemel sloegen telkens vurige stralen naar de
spitsen van die speren en kronkelden zich er rond, gelijk adders en
verdwenen in den grond.… Ontwakend raadde ik het volk het
planten van zulke lange [35]speren aan. Men volgde mijn raad en
sedert schieten de hemelsperen langs de aardesperen.…”

„Altijd?” vroeg Sogol.

„Neen.… altijd niet.… maar vaak.… heel vaak.…”

„Dus weder onvolmaakt.… Hoe di aan die ingeving kwaamt, weet ik

nog niet. Ik begrijp ook niet, hoe kruiden verrukking kunnen
brengen, hoewel ik weet, ook door mijzelf, dat de verrukking zóó
komt. De geur van de thym en de lavendel die dijn lieve hand hier
strooide, tooverde al in mijn geest heel mijn jeugd aan moeders
zij.… Er is een opwekking van den geest.… Ik heb die speren hier
voor de hutten ingeplant gezien.… men had mi hun doel en werking
verteld.… toen heb ik nagedacht.… Maar ik kon de oorzaak niet
vinden, waarom zij het hemelvuur afleidden van de hutten, hoewel
ik vast overtuigd was, dat het niet de werking van een god is, want
welk een dwaze god moet dat zijn, die eerst hemelsperen zendt om
de menschen te straffen en dan weer hun het middel geeft om zijn
straf af te leiden.… Dat zou zijn, alsof du een luien dienstknecht
tuchtigde, maar te voren hem met een leeren schild bedekte, zoodat
hij de slagen niet zou voelen.…”

„De bedreiging was wellicht voldoende.… en zoo ook wil de god

toonen, dat hij wel altoos de macht maar niet altoos den wil tot straf
heeft.… En misschien ook daardoor straft hij vaak ondanks de lange
speren.…”

„Dat is het onoverwinnelijke bij de geloovigen. Zij beginnen zooals

du, met te gelooven en leiden dan alles af en verklaren alles van dat
geloof uit.… Zóó zou ik nooit den Nickelman en den tweeboomgeest
verdreven hebben.… als ik begonnen was met in ze te gelooven.…
Neen.… vrij moet men beginnen.… moedig en vrij, los van gelooven
of niet gelooven.… zooals een koning op het Ding, die de twee
partijen aanhoort voor hij recht spreekt, zonder zijn hart naar een
der partijen te neigen.… Mij [36]valt daar een gedachte in.… In ’t
Brukterenland bij ’t Aardenerwoud vallen ook de hemelsperen
vaak.… maar daar is één kleine tempel, die nog nooit getroffen is.…
de tempel van den heiligen eidebaar.… Dicht daarbij staat een hoog,
eenzaam ooievaarsnest.… en het heet, dat de heilige vogels, de
hemelsperen op ’t eigen nest trekken om den tempel te
beschermen.…”
Hij sprong op van het leger, wierp de dekpels ver van zich, stond
geheel naakt voor haar. Zijn beide vuisten hield hij gebald voor zich
uit, deed ze dreigend beven, alsof hij tegen een voor haar
onzichtbaren vijand streed.

„Ik heb het!.… ik heb het!.…” riep hij met een heldere stem. „Of gij
lange speren in den grond stelt of hooge eidebaarnesten.… het is
alles ’t zelfde.… de hemelspeer, komend uit den hoogen, treft ’t
allereerst wat het dichtst nabij is … dat is ’t hoogste punt … en dat is
’t geheim van uw lange speren.…”

„Zacht, zacht …” zei zij, hem met den vinger beduidend minder luid
te spreken. „Als Maresag di hoort, zal hij di doen dooden.… Du moet
ook niet zoo luid spreken, want dat geeft dijn woord niet méér
overtuigingskracht.… Goed dan, de hemelspeer wordt door ’t
hoogste punt ’t eerst aangetrokken.… maar wie zendt de vurige
hemelspeer af? Wie geeft haar zijn verzengende kracht? En wie
bracht mij in de verrukking de kennis dat de lange speren, de
vuursperen zouden aantrekken? Want ik kende den kleinen tempel
van den heiligen eidebaar niet.”

„Ik weet het nog niet.… maar ik zal het weten.… als ik maar durf.…
als ik maar moedig ben.… het zal altoos zoo gaan.… steekt men
moedig den vork in de poel van Nickelman, dan spietst men den aal
wel vast.… De geur van thym en lavendel brengt de verrukking van
de herinnering uit de jeugd … misschien … misschien …”

Hij zweeg, weifelend om de gedachte, die in hem opkwam te uiten.

[37]

„Onthoudt du mi dijn diepe woorden?” vroeg zij, met een zacht

verwijt in haar blik.…

„Het is nog niet rijp … ik moet nog lang, lang peinzen …”

„Ik wil met di mede peinzen!”.… zei zij, voor hem gaande staan, haar
oog frank en moedig in ’t zijne doende stralen.

Zij zag aan zijn donkere blik hoe zijn geest bezig was.

„Zeg mi dijn gedachten.…” smeekte zij, bij hem nederknielend en

haar hoofd tegen zijn been drukkend, de armen om zijn naakte dijen
slaande.

Hij keek op haar neer, ging zacht met de handen langs haar witte
haren, streelend de golven van die zilverstroom en haar kaak toen in
de kom zijner handen vattend, haar gelaat naar ’t zijne opheffend,
zei hij:

„Goed.… goed.… mijn kind.… ik zal di al mijn gedachten zeggen en

du moet mi mee helpen denken.… Wotan heeft Frya.… ik zal di
hebben in mijn strijd tegen hem.… Wilt du met mi gaan.… naar mijn
rijk en daar naast mi zijn.… rein en vrij.… geheel vrij.… strijden
tegen de menschen, tegen de goden.… tegen di-zelve.… Wilt di.…
wilt di?…”

„Ik wil, ik wil, ik wil!” kreet zij en opstaande, haar omvattende armen
in drukking latend glijden langs zijn heupen opwaarts, langs zijn
middel, langs zijn zijden, langs zijn schouders, drukte zij zich aan
zijn borst.

Hij nu ook sloeg zijn armen vast om haar lichaam en bedekte haar
wangen, heur voorhoofd, heur hals, heur lippen met innige kussen.
[38]
[Inhoud]
 HOOFDSTUK IV.

Toen Koning Gise zijn eiland weder bereikt had, herkende zijn
onderdanen hem niet. Hij was tot op het vel vermagerd en zijn drie
koks, die vele dagen vóór de aankomst hun talenten getoond
hadden bij de toebereiding van het geslachte ezeltje, geleken op
elkaar als drie stafrijmen. Zij hadden het leege karretje
voortgetrokken, nadat de ezel opgegeten was en koning Gise liep
treurig achteraan, troosteloos omdat hij zonder de hand en zonder
de belofte van de groote priesteres, naar zijn eiland moest
terugkeeren.

Zijn smart werd nog grooter toen hij eindelijk op ’t eiland

teruggekomen was. De fioord was na een storm zoo verzand, dat de
schepen, die in de fioord lagen, niet meer konden uitvaren en de
schepen, die van de oceaan aanzeilden, niet meer binnen konden
vallen.

De Bedekauwers hadden zich hierom weinig bekommerd. Zij

vertrouwden op hun koning, die wel de gunst van de machtige
priesteres zou weten te verwerven en hadden zoo vroolijk en
welvoldaan geleefd als dat gezeten lieden past.

Toen zij nu hoorden, dat de koning niet alleen afgewezen was als
bruidegom, maar zelfs smadelijk als roover verdreven, begonnen zij
den omvang van de ramp te beseffen en spraken er over, weder
naar Nehalennia te gaan en haar door groote geschenken en veel
offers te verteederen, zoodat zij den zeegeest zou gelasten, de
fioord weder uit te diepen.

Koning Gise was mismoedig en bepaalde er zich voorloopig toe, zich

weder op zijn vroeger gewicht te eten, want hij merkte wel, dat zijn
mager lichaam alle waardigheid verloren had. Maar hij at nu niet aan
vroolijke gelagen [39]en velerlei spijzen uit zilveren en gouden
schotels, doch somber liet hij telkens een eenzamen houten nap met
vleesch en kool vullen en at die leeg. De drie koks wilden sproken
spreken, doch de koning legde hun het zwijgen op, legde geen
waarde meer op stafrijmen en zuivere maat, maar verweet zijn drie
dichters, dat zij niet in staat waren geweest de groote priesteres te
bekoren.

De drie koks werden nu morrig en begonnen in ’t geheim

spotdichten te maken op hun eigen koning, die hun verwijten deed,
hoewel zij hem trouw gediend hadden.

En hun spotdichten waren zonder stafrijm en zonder de juiste maat,

navolgingen van Pill, Pimm en Pinn, doch als alle navolgingen zonder
den geest van het oorspronkelijk voorbeeld.

Toen nu, korten tijd daarna koning Mise terugkeerde, werd koning
Gise nog neerslachtiger en de Bedekauwers schoolden te samen en
begonnen er over te spreken koning Gise af te zetten en koning Mise
op den troon te verheffen. Want ziet hoe hij naderde. Dertig groote
Rinsche wagens vormden den stoet. Op den voorsten wagen zat
koning Mise, weldoorvoed en met een buik zoo mooi rond als een
pasgevulden wijnzak. Hij droeg een kroon van echt goud rond zijn
rood haar en had drie overkleederen over elkaar aan, een purper,
een groen en een wit, welks prachtige kleuren men alle drie kon zien
bij de opslagen op de borst.

Achter de bok zaten in den wagen Pill, Pimm en Pinn. Doch zij waren
nu geen magere scharminkels meer die grollen spraken. Alle drie
waren zoo dik, dat de twee groote paarden, die den wagen van den
Koning trokken, moeite hadden om de drie ex-proeleten voort te
trekken.… zoo zwaar was de vracht van hun vleesch, hun vet en hun
bloed.
Ook zij droegen elk drie gewaden van helle kleuren en op ’t hoofd
zilveren palmkronen. Zij maakten nu ook geen grollen meer. Zij
vonden de wereld te ernstig om grollen te maken en meenden, dat
het beneden de waardigheid was [40]van een zoo voornaam en rijk
vorst als koning Mise van Veloog, sproke-dichters aan zijn
hoogheerlijk hof te hebben, die niet gepaste verzen spraken in
zuiver stafrijm en streng in de maat.

Koning Mise veroorloofde geen grollen meer en hij had gezworen

elkeen met den dood te straffen, die de waardigheid van zijn staat
schond. Elk der drie dichters kreeg een afzonderlijk sproke-gebied
toegezegd en verbanning zou onmiddellijk volgen, wanneer hij zich
buiten zijn gebied waagde. Het gebied van Pill was: „de
Waardigheid.” Het gebied van Pimm was: „De Eerlijkheid.” Het
gebied van Pinn was: „De Heldenmoed.” Gedurende de terugreis had
Koning Mise ernstig en streng bepaald, welke eigenschappen tot de
drie gebieden hoorden.

Onder „de Waardigheid,” moesten bedicht worden:

Het Koningschap.
De Godendienst.
Het Staatsgeweld.
De Zedelijkheid.
De Orde.
De Vlijt
Het Vertrouwen.
De Degelijkheid.
De Wijsbegeerte.
De Stand.
Het Bezit.
De Welvoegelijkheid.
De Kuischheid.
 De Eer.

Onder „De Eerlijkheid” moesten bedicht worden:

De Arbeid.
De Plichtsvervulling.
De Onomkoopbaarheid.
De Gunst
De Waarheid.
De Oprechtheid.
Het menschelijk lot.
De Wetgeving.

[41]

Onder „de Heldenmoed,” moesten bedicht worden:

De strijd tegen de roovers,

De tocht naar Renigo,
Het schuurbezoek,
De terugtocht.
De daden van koning Mise.

De laatste taak van Pinn was het zwaarste. Koning Mise had het Pinn
op ’t hart gedrukt, dat deze sproke een heldendicht moest worden, ’t
welk zijn naam en zijn daden tot in het verste nageslacht moest
doen eerbiedigen … ja vergoden.

„Als de haven van Veloog volkomen uitgediept zal zijn en mijn

rijkdommen die van Gise en Maresag samen verre zullen overtreffen,
wil ik mij tot de half-goden laten verheffen. Wanneer men schatten
genoeg daartoe heeft, kan men op deze wereld zijn aanspraken
daarop doen gelden.”
Zoo waren de drie dichters zeer ernstig geworden en dachten na
over „De Waardigheid”, „De Eerlijkheid” en „De Heldenmoed”, elk op
zijn gebied.

Was koning Gise nauwelijks herkend door zijn burgers, daar hij zoo
vermagerd was en waren er zelfs geweest, die hem de toegang tot
zijn eilandrijk hadden willen ontzeggen, koning Mise werd, ondanks
de toeneming van zijn gewicht en van de waardigheid van zijn
voorkomen, dadelijk door alle Velagers als hun koning Mise begroet.
De trouwe burgers kwamen hem tegemoet met zang en dans en
gejuich en geschenken. Want, de zeegeest, door Harimona daartoe
gedwongen had in den zelfden nacht, dat de fioord van Bedekoog
was verzand, de haven van Veloog geheel uitgediept, zoodat de
schepen, die niet meer naar de fioord konden varen, nu in de haven
van Veloog kwamen ankeren. En dadelijk begonnen de rijkdommen
toe te stroomen. Nu zij hun koning zoo waardig zagen naderen, met
dertig karren hoogbeladen met pakken en [42]kruiken en zakken en
balen, gekleed met drie gewaden waren ze dadelijk overtuigd, dat
alleen door zijn invloed, Harimona, de haven zoo plotseling dieper
had doen worden. Toen zij achter hun prachtig dikken koning de drie
dikke dichters, in hun volle waardigheid op den wagen zagen staan
en daarna ook de dertig leden van de lijfwacht ontwaarden, die in
gele statiegewaden met bronzen kortzwaarden, ernstig en fier naast
de karren liepen, kende hun vreugde geen grenzen en een „Leve
koning Mise!” weerschalde daverend dat de Bedekauwers het
hoorden over de rivier heen.

De achterste twee wagens boden echter de allergrootste verrassing.

Daar zaten de twaalf deerntjes, die koning Mise had medegenomen
om de lijfwacht van koning Gise te vermaken. Maar het waren niet
meer de naakte snolletjes van weleer. Koning Mise had ze allen in
witte priesteresse gewaden doen kleeden, die het geheele lichaam,
van onder de kin tot de voetzolen stemmig bedekten. In stede dat zij
grollen zongen of liederlijke taal uitbraakten, zeiden zij heilige leuzen
op en zongen kuische liederen over „De Waardigheid,” „De
Eerlijkheid” en „De Heldenmoed”, met lange galmen, statig en
stichtelijk, vroom opblikkend naar den hemel. En hare schoone,
blanke overkleeden waren om ’t middel door een losse gordel met
gouden versieringen omsnoerd en heur lange haren waren
verborgen, onder groote, witte huifkappen, zoodat onbescheidenen
haar gelaat niet van terzijde konden zien en wanneer zij ’t gelaat
neerwaarts hielden, zelfs niet van voren. En zij hielden haar gelaat
meestal naar den bodem van den wagen gekeerd, want zij hadden
in de handen van den waardigen koning Mise, bijgestaan door Pill,
Pimm en Pinn, de gelofte der kuischheid afgelegd.

Koning Mise, van de bok van zijn wagen, wenkte statig zijn juichend
volk met zijn schepter toe. „Denk er wel aan!” zeide hij tot Pinn, dat
in „De Misère” deze ontvangst [43]niet vergeten wordt. Het moet een
heldendicht worden zoo schoon als nog geen heldendicht is
gemaakt. Tot aan de verre nageslachten moet dit heldendicht de
volkeren verkondigen hoe groot en verheven koning Mise is geweest
op zijn koene tocht van Veloog naar de Renigo, alwaar hij in de
heilige haag ontvangen werd door den hoogepriester Maresag en de
vroede vrouw Harimona.

Koning Mise, weder op Veloog gevestigd, liet een groot huis bouwen
met drie afdeelingen. Middenin woonde hij en in de rechtervleugel
werd een offerblok geplaatst en de linkervleugel vormde een
schatkamer. Hij liet een beeld oprichten aan Harimona gewijd in de
rechter vleugel en droeg zijn drie dichters op voor de verbreiding
van den heiligen dienst der godin Harimona te zorgen. De twaalf
deerntjes, die de gelofte der eeuwige kuischheid hadden afgelegd,
stelde hij tot bewaarsters van de schat van Harimona aan. Naar het
voorbeeld van Bedekoog deed hij op een hoog staketsel een vuur
ontsteken, opdat ’s nachts de zeelieden reeds van ver de haven van
Veloog zouden zien.

Hij maakte nu ook een aanvang met de beschaving van zijn burgers.
Strenge straffen werden gesteld op diefstal, roof, goddeloosheid,
dronkenschap en onzedelijkheid. Daar de grond van Veloog
onvruchtbaar was, kocht hij groote stukken land op Bedekoog, waar
de verarmde bewoners met eerbied opzagen naar den waardigen
koning Mise, die door Harimona’s gunst tot rijkdom en aanzien was
gestegen en wiens wensch door de groote priesteres verhoord was.
En op die landen liet hij door Bedekoogers graan zaaien en op de
grasvelden deed hij zijn vee weiden.

Ook liet hij de mee-hutten aan de verzande haven van Bedekoog

afbreken en verbood op straffe van neusafsnijding aan de
Veloogsche maagden of vrouwen zich met de matrozen af te geven,
daar zij nu tot een rijk en godvruchtig volk behoorden, dat een
koning had, die door de vroede vrouw van de haag van Renigo
verhoord was. [44]

De ongelukkige koning Gise moest het aanzien dat nu

Bedekauwsche deerntjes in de mee-hutten aan de haven van Veloog
de vele zeelieden ter wille waren, die van alle landen van overzee
naar de veilige haven van Veloog kwamen om ruilhandel te drijven
met de volkeren der Bellovaken, Nerviërs, Kaninefaten, Marinen,
Bataven en Frisen. Hij werd steeds mistroostiger en door zijn
droefenis bleef hij mager en kon, zoomin als zijn drie koks, weder
het oude, indrukwekkende voorkomen, herwinnen. Zijn volk, niet
gewoon aan arbeid, moest schatten na schatten brengen naar
Veloog om in ruil graan en vee te ontvangen, dat op ’t eigen land
was geteeld en geweid.

Koning Mise begon feesten te geven aan vreemdelingen en

onthaalde ze even gastvrij als Koning Gise vroeger gedaan had.
Koning Gise noodigde de vreemdelingen ook uit en trachtte, zooals
Mise in zijn slechte tijden, door kortswijl het gemis aan overdaad en
fijne spijzen en dranken te doen vergeten. Maar de drie koks, die
sterk waren geweest in ’t stafrijm en de maat, bleven stumperds in
de grollen, zoodat de gasten zich verveelden en even gedwongen
lachten bij de mismoedige woorden van de koks, als dat zij
kieskauwend aten van het ongeboterde brood, en de smakelooze
meelkoeken zonder honing.

Op een dag, toen een geheele vloot de haven van Veloog

binnenstevende moesten de Bedekauwers de laatste schat van hun
eiland gaan inruilen tegen graan bij de Velagers. De wonderkoe met
de lange hals, die graasde in de boomen, werd op een vlot naar
Veloog overgezet.

Koning Gise hoorde het tartend gejuich, waarmede de Velagers het

wonderdier ontvingen, dat voor hen de volkomen verarming en
onderwerping van Bedekoog beduidde.

Bij dit gejuich brak koning Gise in tranen uit. Daarna sloot hij zich op
in een ledige schattenhut, trok zijn zwaard, zette het voor zich met ’t
gevest in den grond en de punt naar boven en wierp zich er in. [45]

Hall, Hamm en Haan, de drie gidsen, vonden hun dooden Koning en

alle drie weenden. Hall zeide:

Hier ligt de arme koning dood,

Hij was als rijke koning groot.

Hamm zeide:

Raak over rijkdoms bergtop heen,

Du zijt voor du het weet beneên.

Hann sprak:
 De rijke roover leeft en sticht een rijk,
Verarmde eerlijkheid, hier ligt uw lijk.

Zij verbrandden hun koning in ’t tempelvuur, dat daardoor uitdoofde

en daarmede den laatsten glans van Bedekoog.

Maar op Veloog brandde het havenvuur hoog en de roem van den

waardigen koning Mise breidde zich uit met het toenemen van zijn
schatten—naar ’s werelds loop. [46]
[Inhoud]
 HOOFDSTUK V.

Het was een droevige winter, die aan was gebroken in de Batouw.
Sigbert, zijn vrouw Maaike en zijn twee zonen, Reri en Tjeerd, zaten
dagen achtereen in de half duistere hut voor ’t haardvuur. De
Dantubaren hadden veel graan gestolen en waren daarmede weder
naar hun gouw getrokken. Aan vervolging was voorloopig niet te
denken, want op den sneeuwval, die een week lang bijna
onafgebroken had geduurd, waren een paar zoele dagen gevolgd.
Toen was het gaan vriezen, steeds harder en de geheele Batouw
was zelfs tot diep in den grond bevroren. Het sneeuwwater had zich
tot een vaste ijskorst gevormd, die met veel moeite opengehakt
moest worden, wilde men den bodem bereiken. Toch was een Ding
geroepen om over den toestand te spreken. Ze kwamen uit de
geheele Batouw de stevige, wat gebukte gestalten der vrije boeren,
die leefden zonder koning, gehoorzamend aan den Raad der Ouden,
die gevormd was uit de oudste aanvoerders der saksen, dat waren
afdeelingen van honderd weerbare lieden die met den saks, een bijl
die tevens lans was en als slag-, steek- en werptuig kon dienen,
konden omgaan.

Maar hoewel uit de goede tijden van weleer de Batouwers nog

dikke, mooie pelzen hadden, geruild tegen veldvruchten met de
jagerstammen uit de boschgebieden, toch zag men de naderende
armoede aan de magere paarden, de weinige bronzen knoopen en
fibels, de afwezigheid van bronzen borstspangen en armringen, die
allen al waren ingeruild voor leeftocht bij de Frisen en de
Kaninefaten.

En de gelaten der mannen stonden stroef en droef en de vrouwen,

die medegekomen waren, droegen gelapte overkleederen [47]en de
teenen karbiezen, waarin zij de leeftocht droegen, waren zichtbaar
licht.

Zij brandden een kring van groote houtvuren rondom het Dingveld
om de koude te verdrijven en dichtopeen stonden ze in dien vurigen
kring. Er waren nu geen spelen en geen hardrijderijen en geen mee-
tenten om den Dingplaats opgericht, zooals anders wanneer het
Ding werd gehouden. Want men was mismoedig en wist dat dezen
winter hongersnood te wachten stond.

Sigbert trad voor den raad der ouden, zeven grijsaards, die in
berevellen gehuld en toch nog kleumend, gehurkt zaten bij een
groot houtvuur. Hij gaf eenvoudig en kort een verhaal van de
moeielijke tocht, hoe Reri was uitverkoren als de wachter der
schattenschuren en hoe Harimona een goeden oogst voorspeld had.
Hoe zij na veel wederwaardigheden huiswaarts waren getogen en
hoe toen Herebaeld van uitputting en koude gestorven was.

Het was een wijle stil toen Sigbert zijn roerend verhaal had gedaan
en de stoere Batouwer, denkend aan het kind, dat hem ontvallen
was, wreef met den rug van zijn groote knuist, een traan uit de
oogen.

De Oudste van den Raad der Ouden stond op en met een beverige
stem, dankte hij Sigbert voor zijn beleidvol en opofferend gedrag. Hij
stelde voor Reri en Tjeerd beiden te doen benoemen tot
saksvoerders en hun recht te geven op een akker en een weiplaats
op de meent.

De Batouwers staken allen de saksen op en sloegen die tegen elkaar

ten teeken van instemming. Maar Sigbert was treurig teruggetreden
en tot Maaike, die terzij bij een vuur wachtte, zei hij:

„Mi was ’t liever geweest, als onze Herebaeld nog leefde.”

„Mi ook Sig!” zei Maaike, zich steunend tegen haar man.

En de Batouwers zagen stil en eerbiedig de twee terugtreden.

Er was besloten tot het voorjaar te wachten om de Dantubaren [48]te

gaan tuchtigen. De Raad der ouden had onderzocht hoeveel graan
er nog in de Batouw gebleven was. Maar dat viel tegen en ondanks
de voorspelling van Harimona, die hoop op de toekomst gaf, waren
de Batouwers treurig en ernstig naar hun hutten teruggekeerd.

Het was een gruwelijk strenge winter. Van de koude werd niet veel
geleden, want men had genoeg pelzen en hout. Maar de honger
kwam nijpen, toen het graan verbruikt was. Het vee en de paarden,
waarvoor men geen voeder meer had, moesten geslacht worden.
Het vleesch, in de open lucht gelegd, bevroor en bleef lang goed en
zuinig werd er van gebruikt. Doch het raakte ook op en elken dag
kwamen er bij Sigbert buurlieden en stamverwanten om voedsel
vragen. Die van verre kwamen, aan de Dantubaarsche grens
woonden, vertelden van de verschrikking van den honger bij de
Dantubaren, want het geroofde graan had niet lang gereikt en vee
bezaten de arme Dantubaren sinds lange niet meer. Er waren daar
mannen, die hun vrouwen en kinderen hadden geslacht en
opgegeten. De zwarte ziekte heerschte er en men zag op de wegen
de blauwe, bevroren lijken van tot geraamten uitgeteerde menschen
liggen, die ziek uit de dorpen waren gedreven en van honger en kou
spoedig waren gestorven. Soms kwamen de Dantubaren, in een
groote troep ’s nachts naar de woningen van de grens-Batouwers
sluipen, loerend op roof. Maar de honden sloegen aan en zoo
krachteloos was ’t verhongerde volk geworden, dat twee Batouwers
slechts met de knods gewapend, er op één nacht tachtig hadden
neergeveld. Zij deden geen moeite om zich te weren, vielen op de
knieën en lieten zich neerslaan als aren buigend voor de sikkel.
Sigbert had nog geen gebrek, want Reri, de zeeman, wist een
middel om visschen in de rivier te vangen, maar dat gebeurde in ’t
geheim, want de visch was schraal en als anderen zijn geheim
ontdekten, zouden ze allen naar [49]de rivier gaan en dan bleef er
spoedig niets meer te vangen over. ’s Nachts gingen hij en Tjeerd
naar den stroom en hakten een bijt. Dan staken zij een bundel stroo
in de bijt en daarin dan raakten wat kleine visschen verward, die ze
thuis brachten. Doch de rivier vroor steeds dichter toe, zoodat de
stroowisch wel tot een manslengte in ’t gat moest gestoken worden.
Maar ook was het ééns gebeurd, dat zij een grooten snoek in ’t ijs
vonden vastgevroren. Dat was een vangst geweest! Moeder had
hem in mooten gesneden, aan spitjes gezoden en daarna in den
rook gebruind.

De vier zaten den ganschen dag voor het vuur in de hut. Sigbert en
Reri waren beurtelings de bosschen gaan afloopen om naar
winterwild te speuren. Maar de holen waren verlaten en de bosschen
waren leeg. De dieren, door hun instinct gedreven, hadden andere
streken opgezocht of waren bevroren en lagen verborgen onder de
ijskorst van het bevroren sneeuwwater. Vèr dorsten zij niet van huis
te gaan, want de honger maakte de beste lieden tot vijand en waar
die dan voorraad vonden, stalen zij het weg en sloegen de bewoners
neer, wanneer die te zwak waren om zich te verdedigen. Daarom
bleef altijd een van de mannen bij moeder thuis en verder dan een
horenstoot afstands durfden Sigbert en Reri niet te gaan.

De zeeman verhaalde in de eerste tijden van zijn reizen. Hij was vier
keer naar ’t Paarden-eiland geweest. Den laatsten keer was de
schipper met de zeelieden, dwars over ’t eiland getrokken, het schip
medevoerend op vijf stel wielen, die ze hadden medegenomen. En
toen, aan de andere zijde, hadden zij ’t schip weder te water gelaten
en waren voortgestevend, twintig nachten lang om den weg naar
het vreemde land te zoeken, die bekend was ver in ’t noorden, waar
de Recken woonden. Maar zij hadden geen land ontdekt, de
wereldzee breidde zich steeds verder uit en vreeselijke stormen
waren opgestoken. Toen wilden de zeelieden terug, omdat ze
vreesden in den baaierd te geraken, en van de [50]aarde af te vallen
in den diepen, donkeren zwind, waar de kwade geesten huizen. De
schipper had ze schatten beloofd als zij hem trouw bleven en nog
drie dagen waren zij blijven stevenen. Maar toen de stormen
toenamen en de wacht ’s nachts een groot zeemonster had gezien,
dat zware stralen water opspoot en loeide met meer geweld dan een
barditus van tien saksen, weigerden de zeelieden verder te gaan.
Toen had de schipper een spaak in de hand genomen, gedreigd
elkeen neer te slaan, die zich tegen hem verzette, de zeelieden
opgeroepen, die mee durfden. Hij, Reri, was als Batouwer, de eenige
geweest, hoewel hij ook zeer voor ’t monster en den zwind gevreesd
had. Maar hij had zijn woord gegeven voor de afreis.

„Hadden die anderen hun woord niet gegeven?” vroeg Tjeerd.

„Dat zeker.…” zei Reri.

„’t Waren zeker Kaninefaten!” zei Sigbert verachtelijk.

„Zooals du zegt vaêr, Kaninefaten en Dantubaren.”

„Dat’s allemaal klootjesvolk! Als ’t nu nog Frisen geweest waren.”

„Neen,” zei Reri, „een Fries staat zijn man als du ’m aanvalt. Dat is
bekend. En als een Fries vecht, dan staat-ie of valt-ie. En als ’t is om
een skig te bouwen, laat ze dan maar loopen. D’r zijn geen betere
bouwers.… onze skig was een Friesche, maar hij liep in den wind
gladjes als een steen van den berg. Als wij het zeil ophadden en er
kwam een skig van de Eierlanders of de Bellovaken, die mee wilden
en ons vooruitloopen, dan wisten wij ’t al en hielden een ham
omhoog, dat ze ’m mochten halen.… als ze ’m krijgen konden. Maar
krijgen deden ze ’m nooit. Wij waren al uit zicht als ze nog
peuterden met riemen om mee te komen!”

„En hoe is het toen gegaan bij den zwind?”

„Ik stond wel mijn man en de schipper ook, maar wat kan di tegen
bang volk? En ’t bleef stormen, altijd door [51]uit denzelfden hoek,
dat wij niet van de plaats konden komen. Telkens werd di
teruggeslagen. Toen kregen wij gebrek aan leeftocht en aan water.
Wij vingen veel visch maar âltoos visch, daar kan di niet op leven en
wij moesten weer terug.”

„Grendeldebliksem!” riep Sigbert, „wat een jammer!”

„Hè.… als du eens naar ’t vreemde land was gekomen Reri. Hoe ziet
het er uit?”

„Gezien heb ik het niet hoor.… Maar de schipper wist er al veel van
en als ’t niet geweest was dat vaêr mij hier noodig had, ’k was weer
meegegaan.… want hij is weer uitgevaren met de eigenste skig,
maar met Noorsch zeevolk er op.… allemaal kerels, waar ik nog een
peuter tegen was.…”

„En wat zei hij van ’t vreemde land.”

„Nou, daar wonen menschen zoo zwart als ievers. En er zijn boomen
zoo hoog als drie beuken op elkaar, maar zoo kaal als een aal. Boven
op den top zitten de blaren, die zoo lang zijn elk als een man. En er
groeien noten aan zoo dik als een menschenhoofd.”

„Zou ’t waar zijn?” riep Sigbert uit.

„Wáár? De schipper had zelf zoo ’n noot gezien. Ze was te kijk op

het groote Ding in Abalsia 1 waar hij geweest was omdat hij er stem
had.”
„Hoe is ’t mogelijk! Als menschenhoofden!”

„En ’t zijn echte menschenhoofden geweest. Rondom zit het bruine

haar en als dat opgelicht wordt, zijn er twee zwarte oogen en een
neus op te zien. Als zoo’n boom oud wordt, groeit aan den kop een
romp en aan de romp komen beenen en armen en dan valt er zoo ’n
zwarte kerel naar beneden en zóó komen daar de menschen in de
wereld!”

„Zijn er dan geen vrouwen?” vroeg Maaike. [52]

„Dat weet ik niet. Dat heb ik den schipper niet gevraagd.”

„Hoe zouden die er zijn?” meende Tjeerd. „Als di toch hoort, dat de
menschen van de boomen vallen.”

Als Reri van zijn reizen verteld had, verhaalde de vader van vroegere
tijden. Hoe zijn grootvader hem nog verteld had van de lange
zwerftochten, die hij in zijn jeugd had gemaakt met den geheelen
stam, het vee in groote kudden voor zich uitdrijvend, komend in
landen, waar nog geen menschen gewoond hadden en afweidend de
grasvelden en de meden en marschen, elken nacht op een andere
plaats kampeerend. Maar in de Batouw woonden al menschen in
hooge hutten, die boven op palen stonden. Het was een klein slag
en zij hadden geen andere wapens dan grove stukken vuursteen.
Toen nu de stam van Sigberts grootvader daar aankwam met de
groote kudden en de paarden en zij zagen hoe sterk de mannen
waren, trokken al die lieden ’s nachts in stilte weg en ’s morgens was
er geen enkele meer te vinden. Eerst hadden de mannen van
grootvaders stam gedacht, dat het een krijgslist was en zich niet in
de woningen gewaagd. Maar na een week was er nog geen
weergekeerd en toen waren grootvaders lieden in die hooge
woningen gaan wonen. Niemand heeft ooit meer van die menschen
gehoord.
„Dan zijn ’t zeker kobolden geweest,” meende Reri.

„Mijn grootvader zei, dat zij naar het Alkmeer 2 zijn getrokken en
daar op vlotten de zee in zijn gevaren tot de kust. Op een nacht is
daar de kust van ’t land geslagen en ze zijn toen zeker allen
verdronken. De Eierlanders moeten nog vuursteenen van ze hebben
en van ’t hout van de vlotten hun hutten hebben gebouwd.”

„Waar kwam dijn grootvaêr van daan?” vroeg Reri.

„Nu vraag di mij te veel … dat wist-ie zelf niet meer … [53]Zoolang hij
heuchenis had, trokken ze maar rond, overal waar ze meden
vonden.”

„Het was een rare, dijn grootvaêr!” zei Maaike tot haar man. „Denk
du,” ging ze tot Tjeerd sprekend voort, „dat-ie tot Wotan of tot Thor
bad of ze offerde? Zij hadden een grooten steen meegebracht, daar
waar ze vandaan kwamen en die was, zei-ie uit den hemel gevallen
als een ster en dat was hun geloof. Ze stookten om den steen een
vuur en dan gingen ze er naakt omheen dansen, mannen, vrouwen
en kinderen, allemaal en als er een zwak kind was, namen ze het en
wierpen het op den steen, dat ’t stikte van den rook en verzengde
van de vlammen. Als ’t dan geroosterd was, vraten ze ’t op.…”

„Zulke beesten!” riep Reri uit. „Daar had ik bij moeten zijn.…”

„Geloof is geloof!” zei Sigbert. „En mijn grootvaêr heeft nooit mee
gegeten.”

„Dat heeft-ie wel!” riep Maaike geprikkeld. „En ’t was maar nauw,
dat ik hier Reri uit zijn knuisten wrong, toen ie geboren was omdat-
ie ’m op den steen wou brengen.”

„Ze wisten nog niet beter!” verontschuldigde Sigbert.

„Als du zoo eens denkt, dan leven wij toch in wat betere tijden vaêr.
Wij hebben onze meent, en onze vaste hutten en wij kennen de
ware goden.”

„Ik weet het niet!” mompelde Sigbert. „Nu hebben wij al drie jaren
slechte oogsten en wat hebben wij al niet gedaan om Wotan en
Donar en Nerthus en Thius te verzoenen. Wij hebben als Batouwers
allemaal bij de eerste ploegvoor brood geofferd voor Nerthus; bij ’t
zaaien, zaad voor Thius of zooals jelui tegenwoordig zeggen Wotan;
na den zaai hebben wij in de Batouw over de duizend banen
geofferd tegen den hagel en ’t onweer. Winkelfried heeft zijn twee
mooie vaarzen geofferd voor de Batouw. En wat is ’t geweest?…
Hagel, donder, overstrooming, bloedkoren, alles wat di maar voor
kwaads hebben kon. [54]Nou zijn we naar Harimona geweest. Goed,
we zijn naar Harimona geweest en we zullen zien wat ’t geeft … du
mag niet twijfelen, want als du twijfelt beginnen ze di eerst recht te
pesten. Maar dat zeg ik di—als wij den winter dóórkomen en wij
hebben gezaaid en ’t is weer donderen, dan weet ik allang wat wij
doen …”

„Dan trekken wij weg!” riep Tjeerd.

„Wegtrekken? Bij den iever niet … wegtrekken doe ik niet. Beteren

grond dan hier vind di nergens … in de heele wereld niet … ’t Is
grond waar di niet af mot gaan … Hoe was de oogst Maaike, toen du
Herebaeld baarde? Wij hadden zooveel, dat wij toen de winter om
was nog méér in de kuilen over hadden dan in andere jaren vóór
den winter … En hoe was de oogst, toen Herebaeld gewijd werd? Ze
hadden toen bij de Dantubaren een schralen oogst … Maar ze
hoefden niet te komen rooven hoor … Wij wezen ze de kuilen en
zeiden, neem maar buur, zooveel als di nemen wilt … Wij konden ’t
zelf toch niet aan in de Batouw en ’t zou verschimmeld en verrot
zijn.”
„Dat was allemaal door Herebaeld. Zoo dikwijls als er met hem wat
gebeurde, bij zijn geboorte en bij zijn wijding en toen-ie de runen
ging leeren en toen-ie uitgeleerd terugkwam, altoos bracht dat kind
geluk … is ’t niet Sig?” vroeg Maaike.

En voor ’t vuur staande, voelde zij de oogen branden door ’t stralen

van de vlammen in de opwellende tranen.

„Ik weet wel, wat ik doe!” zei Sigbert zachtjes knikkend met ’t hoofd
en daarna star in ’t vuur blikkend.

„En wat zou du dan doen, vaêr?”

„Nou magge jelui lachen om mijn grootvaêr, maar ik weet, dat-ie

altijd de grootste kalveren en de kloekste peerden had … dat heb ik
voor mijn oogen gezien en wat du ziet, mot du aannemen.”

„Dat zeker,” meende Reri. [55]

„En als ’t weer slechten oogst is, dan kunnen Wotan en Nerthus en
Frija en al dijn nieuwerwetsche goden mij dàt doen … en ik ga naar
den zwarten steen aan de grens en ik offer er een vaars op …”

En mokkend nadenkend, bleef de oude boer verbitterd op Wotan en

Nerthus, in ’t vuur staren. [56]

1 Abalsia, Balcia, Zuid-Zweden, Vgl. Quellen and Forschungen zur alten

Geschichte und Geographie, v. Prof. W. Sieglin, Heft II Berlijn 1904. ↑
2 Alkmeer = Tempelmeer, naam van de Zuiderzee, vóór deze het meer Flevo
werd. ↑