Orta Asya'nın Moğollar tarafından istilası sayfasının kaynağını görüntüle

== Harezmşahlar (1219-1221)==
{{Ana|Harezmşahlar’ın Moğollar tarafından istilası}}
{{Harezmşahlar’ın Moğollar tarafından istilası}}
Karahıtayların yenilmesi ile Moğollar ve Harezmşahlar komşu oldular. Bu zamana kadar Moğollar, Moğolistan'daki göçebe kabilelerini ve ardından [[Türkmenler]]i az kan dökerek ve neredeyse hiç maddi kayıp vermeden birleştirmeyi başarmışlardı. Ancak Cengiz Han'ın [[Kin Hanedanı (1115-1234)|Kin Hanedanı]]’ndan [[Curçenler]] ve [[Batı Şia Hanedanı]]’ndan [[Tangutlar]]a karşı yürüttüğü savaşlar Moğolların ne kadar acımasız olabileceğini göstermiştir.

Başlangıçta Moğolların niyeti Harezmşahlar'ı istila etmek değildi. [[Alâeddin Atâ Melik Cüveynî|Cüveynî]]'ye göre Cengiz Han [[Harezmşahlar Devleti|Harezmşahlar]] ile ticari bağlantılar kurmayı amaçlıyordu. Hükümdarları [[Alaaddin Muhammed Harezmşah|Alaaddin Muhammed]]'e bir mektup gönderdi ve ona komşusu olarak hitap etti: "Ben doğan güneşin topraklarının efendisiyim, sen ise batan güneşin topraklarında hüküm sürüyorsun. Sağlam bir dostluk ve barış anlaşması yapalım".<ref>Ratchnevsky, Paul. ''Genghis Khan: His Life and Legacy'', p. 120.</ref>

Alaaddin Muhammed Cengiz Han'ın taleplerini kabul etti ve kervan ticareti başladı. Ancak bu anlaşma uzun sürmedi. Bir Harezm kenti olan [[Otrar]]'ın valisi [[İnalcık (Otrar Valisi)|İnalcık]], tüccar ve diplomatlardan oluşan bir kervanın 500 üyesini tutukladı ve Alaaddin Muhammed'in onayı ile idam ettirdi. Haber birkaç ay sonra Cengiz Han'ın sarayına ulaştığında, Cengiz Han öfkelenir ve misilleme olarak Harezm Devletini istila etmeye karar verir. Bu Moğol istilası Harezmşahların tamamen yıkılması ve bölgedeki sivil nüfusun büyük bir kısmının katledilmesiyle sonuçlandı. Cüveynî'ye göre, Moğollar [[Harezm]] ve [[Maveraünnehir]]'e karşı sadece bir sefer düzenlediler, ancak kendilerine direnen [[Horasan (bölge)|Horasan]] şehirlerini sistematik olarak yok ettiler. Nüfusun büyük bir kısmını katlettiler, ardından hayatta kalanları sürgün ettiler ya da köleleştirdiler. Moğolların seferlerine damgasını vuracak olan “kana susamışlık ve vahşilik” şöhreti büyük ölçüde bu savaştan sonra yayıldı.

1219'da Maveraünnehir'in işgali sırasında Cengiz Han, ordunun büyük kısmını oluşturan Moğol süvarilerine ek olarak Çinli askerleri de kullandı. [[Mancınık]] konusunda uzmanlaşmış bu askerler, [[kara barut]] bombaları fırlatacak teknolojiye ulaşmışlardı.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Firearms: a global history to 1700 |soyadı=Chase |ad=Kenneth Warren |yazarbağı= |yıl=2003 |yayıncı=[[Cambridge University Press]] |yer=Cambridge/New York |dil=İngilizce|isbn=0-521-82274-2 |sayfa=58 |sayfalar=|erişimtarihi=20 Temmuz 2023 |url=https://books.google.com/books?id=esnWJkYRCJ4C&pg=PA58|alıntı=Chinggis Khan organized a unit of Chinese catapult specialists in 1214, and these men formed part of the first Mongol army to invade Transoania in 1219. This was not too early for true firearms, and it was nearly two centuries after catapult-thrown gunpowder bombs had been added to the Chinese arsenal. Chinese siege equipment saw action in Transoxania in 1220 and in the north Caucasus in 1239–40..}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |başlık=The Mongol Warlords: Genghis Khan, Kublai Khan, Hulegu, Tamerlane |soyadı1=Nicolle |ad1=David |soyadı2=Hook |ad1=Richard|yıl=1998 |yayıncı=Brockhampton Press |yer= |dil=İngilizce|isbn=1-86019-407-9 |sayfa=86 |sayfalar=|erişimtarihi=20 Temmuz 2023 |url=https://books.google.com/books?id=OgQXAQAAIAAJ&dq=Though+he+was+himself+a+Chinese%2C+he+learned+his+trade+from+his+father%2C+who+had+accompanied+Genghis+Khan+on+his+invasion+of+Muslim+Transoxania+and+Iran.+Perhaps+the+use+of+gunpowder+as+a+propellant%2C+in+other+words+the+invention+of+true|alıntı=Though he was himself a Chinese, he learned his trade from his father, who had accompanied Genghis Khan on his invasion of Muslim Transoxania and Iran. Perhaps the use of gunpowder as a propellant, in other words the invention of true guns, appeared first in the Muslim Middle East, whereas the invention of gunpowder itself was a Chinese achievement}}</ref> Tarihçiler, Moğol istilası ile Çin'den Orta Asya'ya barutlu silahların geldiği, bu silahlardan birinin de bir Çin [[havan]]ı olan "[[Huochong]]" olduğunu ileri sürmektedirler.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=History of Civilizations of Central Asia : Development in contrast : from the sixteenth to the mid-nineteenth century |soyadı1=Adle |ad1=Chahryar |soyadı2=Habib |ad1=Irfan|editör1-ad=Ahmad Hasan |editör1-soyadı= Dani|editör2-ad=Chahryar |editör2-soyadı= Adle|editör3-ad=Irfan |editör3-soyadı=Habib |yıl=2003 |yayıncı=UNESCO |yer=Paris |dil=İngilizce|isbn=92-3-103876-1 |sayfa=474 |sayfalar=|erişimtarihi=20 Temmuz 2023 |url=https://books.google.com/books?id=AzG5llo3YCMC&pg=PA474&dq=Indeed%2C+it+is+possible+that+gunpowder+devices%2C+including+Chinese+mortar+%28+huochong%29%2C+had+reached+Central+Asia+through+the+Mongols+as+early+as+the+thirteenth+century.71+Yet+the+potential+remained+unexploited%3B|cilt=Volume 5 of History of Civilizations of Central Asia|alıntı=Indeed, it is possible that gunpowder devices, including Chinese mortar (huochong), had reached Central Asia through the Mongols as early as the thirteenth century.71 Yet the potential remained unexploited; even Sultan Husayn's use of cannon may have had Ottoman inspiration.}}</ref>