Kurdystan (region autonomiczny): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m drobne redakcyjne |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
Linia 17: | Linia 17: | ||
|ustrój_polityczny = |
|ustrój_polityczny = |
||
|typ_państwa = [[Autonomia|region autonomiczny]] |
|typ_państwa = [[Autonomia|region autonomiczny]] |
||
|głowa_państwa = [[ |
|głowa_państwa = [[Tytus Szyluk]] |
||
|głowa_państwa_opis = prezydent |
|głowa_państwa_opis = prezydent |
||
|status_terytorium = |
|status_terytorium = |
Wersja z 15:53, 22 mar 2020
| |||||
Hymn: Ey Reqîb [[Plik:{{{hymn audio}}}|200px]] | |||||
Stolica | |||||
---|---|---|---|---|---|
Powierzchnia |
78 736 | ||||
Populacja • liczba ludności |
| ||||
Domena internetowa | |||||
Narody i grupy etniczne | |||||
PKB ({{{pkb rok}}}) • całkowite • na osobę |
| ||||
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} |
Kurdystan (arab. کردستان – Kurdistān, kurd. كوردستان – Kurdistan), pełna nazwa: Region Kurdystanu[1] (arab. إقليم كردستان – Iqlīmi Kurdistān, kurd. هەرێمی كوردستان – Herêmî Kurdistan) – autonomiczna jednostka administracyjna będąca federalnym podmiotem Iraku. Kurdystan znajduje się na północy tego kraju i obejmuje jego trzy prowincje w całości (As-Sulajmanijja, Dahuk i Irbil) i trzy częściowo (Dijala, Niniwa i Kirkuk). Stolicą autonomii jest Irbil, zwany po kurdyjsku Hewlêr.
Historia
Kurdyjski region autonomiczny został początkowo utworzony w 1970 roku w wyniku porozumienia iracko-kurdyjskiego. W praktyce autonomia ta była fikcyjna aż do roku 1991, kiedy to w wyniku przegranej przez Irak wojny w Zatoce Perskiej ustanowiono na północy i południu kraju strefy wyłączone dla lotnictwa irackiego. Do października 1991 roku siły kurdyjskie wyparły wojska irackie z Kurdystanu, ustanawiając de facto niezależne państwo kurdyjskie (nigdy jednak nie ogłoszono niepodległości Kurdystanu). Władzą w regionie podzieliły się dwie konkurujące ze sobą partie: Demokratyczna Partia Kurdystanu (Mustafy Barzaniego) i Patriotyczna Unia Kurdystanu (Dżalala Talabaniego).
Po wojnie z 2003 roku i ustanowieniu nowych władz irackich, podpisano nowe porozumienia z władzami kurdyjskimi. Nowa konstytucja Iraku z 2005 roku usankcjonowała istnienie Kurdyjskiego Rządu Regionalnego posiadającego pełną wewnętrzną autonomię na obszarze Kurdystanu[2] oraz przekazywanie Kurdom 20% zysków z wydobycia ropy w polach naftowych Iraku. 7 kwietnia 2005 parlament Iraku wybrał na urząd prezydenta kraju Dżalala Talabaniego. W latach 2014–2018 prezydentem Iraku był inny kurdyjski polityk – Fu’ad Masum. Region kurdyjski uznał zwierzchnictwo Iraku, ale de facto budował samodzielne państwo, a na granicach regionu z resztą kraju wyznaczono przejścia graniczne[3].
Region Kurdystanu, w odróżnieniu od reszty Iraku był obszarem spokojnym i dobrze prosperującym gospodarczo[4]. Po wybuchu sunnickiej rebelii w 2014 roku i ogłoszeniu przez dzihadystów Państwa Islamskiego na północy Iraku i wschodzie Syrii, Kurdowie opanowali opuszczony przez armię rządową region Kirkuku, do którego rościli sobie pretensje. Rząd Iraku, oskarżając autonomię kurdyjską o wsparcie dżihadystów, zaprzestał przekazywania Kurdystanowi dochodów z ropy naftowej, przez co Kurdowie wycofali ministrów z koalicyjnego rządu Iraku[3].
Armia kurdyjska (tzw. peszmergowie) skutecznie odparła ataki Państwa Islamskiego i aktualnie sprawuje pełną kontrolę nad niemal całym północnym Irakiem[5][6][7].
We wrześniu 2017 r.[8] prezydent Kurdystanu Masud Barzani ogłosił zamiar zorganizowania referendum w sprawie niepodległości[9]. 25 września 2017 roku odbyło się referendum niepodległościowe, do którego uprawnionych było 4,58 mln mieszkańców. Frekwencja wyniosła 72,16%, za niepodległością zagłosowało 92,7% wyborców[10]. Chociaż sam rząd kurdyjski podkreślał niewiążący i konsultacyjny charakter referendum, Irak uznał je za pretekst do zaostrzenia kursu wobec autonomii kurdyjskiej. Krótko po referendum iracka armia i szyickie milicje po kilkudniowej kampanii opanowały większość terenów, które Kurdowie zdobyli w trakcie kampanii przeciwko ISIS. Wobec zakończenia wojny z ISIS, USA poparły rząd iracki i integralność terytorialną państwa[8].
Iracka inwazja wywołała konflikt pomiędzy kurdyjskimi ugrupowaniami. PUK skrytykowała referendum jako przyczynę irackiej inwazji, w odpowiedzi DPK oskarżyła ją o zdradę i wycofanie się bez walki z terenów okupowanych w Iraku[8].
Przypisy
- ↑ Zmiany wprowadzone na XLII posiedzeniu Komisji (10 grudnia 2008 roku). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami RP. [dostęp 2011-08-13].
- ↑ Obecna sytuacja Kurdów. Portal Spraw Zagranicznych psz.pl. [dostęp 2016-03-01].
- ↑ a b Mariusz Zawadzki: Irak się rozpada. Teraz już naprawdę. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2014-07-15. [dostęp 2014-07-15].
- ↑ Opis sytuacji w Irackim Kurdystanie.
- ↑ Peszmergowie walczą za nas [online] [dostęp 2016-08-01] .
- ↑ Aziz Ahmad , No Kurd Will Die to Restore Iraqi Unity [online] [dostęp 2016-08-01] (ang.).
- ↑ Institute For The Study Of War , ISW Blog: Iraq Control of Terrain Map: February 9, 2016 [online], ISW Blog, 9 lutego 2016 [dostęp 2016-08-01] .
- ↑ a b c Robert Stefanicki , Groźny koniec zgody między Kurdami w Iraku, „wyborcza.pl”, 9 października 2018 [dostęp 2018-10-09] (pol.).
- ↑ Na świecie pojawi się państwo Kurdystanu.
- ↑ Wyniki referendum niepodległościowego w Kurdystanie i sondaż obecnej sytuacji politycznej.