Kurdystan (region autonomiczny)

{{{nazwa}}}

Godło Kurdystanu Flaga Kurdystanu
Hymn: Ey Reqîb [[Plik:{{{hymn audio}}}|200px]]
Stolica	Irbil
Powierzchnia	78 736
Populacja • liczba ludności	6 171 083 (2020)
Domena internetowa	.krd
Narody i grupy etniczne	Kurdowie, Arabowie, Asyryjczycy i inni
PKB ({{{pkb rok}}})  • całkowite   • na osobę	23,6 mld USD {{{pkb na osobę}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}

{{Państwo infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | lata istnienia = | wikinews = | data powstania = | kod mapy = | rok = | dopełniacz nazwy = | terytoria autonomiczne = | terytoria zależne = | ustrój polityczny = | wikicytaty = | nazwa = | waluta = | pkb psn = | alt mapy = | opis mapy = | pkb psn rok = | liczba ludności = | data likwidacji = | współrzędne = | gęstość zaludnienia = | ISO 3166 = | wikisłownik = | premier = | język urzędowy = | pkb psn na osobę = | nazwa oryginalna = | pkb na osobę = | religia dominująca = | kod samolotowy = | numer kierunkowy = | kod samochodowy = | wysokość = | władca = | flaga = | pkb rok = | strefa czasowa = | mapa = | hymn audio = | prezydent = Nieznane pola: "numer_kierunkowy", "status_terytorium", "utworzenie_sposób", "likwidacja_data", "mapa_obraz", "dewiza_język", "terytoria_autonomiczne", "pkb_osoba", "powierzchnia_wód", "terytoria_zależne", "w_imieniu", "w_imieniu_urząd", "godło_obraz", "gęstość", "szef_rządu_opis", "UTC", "hymn_nazwa_polska", "religia_dominująca", "typ_państwa", "przez_kogo", "ludność_rok", "głowa_terytorium", "dewiza_polski", "ludność_miejsce", "kod_ISO", "waluta_symbol", "waluta_nazwa", "w_imieniu_tekst", "w_imieniu_tekst2", "flaga_obraz", "język_urzędowy", "ustrój_polityczny", "głowa_terytorium_opis", "likwidacja_sposób", "utworzenie_data", "nazwa_polska", "w_imieniu2", "uwagi", "głowa_państwa", "nazwa_oryginalna", "gęstość_miejsce", "pkb_rok", "język_używany", "zależne_od", "głowa_państwa_opis", "powierzchnia_miejsce", "lokalizacja_obraz", "od_kogo", "w_imieniu_urząd2", "kod_samochodowy", "nazwa_dopełniacz", "szef_rządu", "państwo" oraz "ludność".

Kurdystan (arabski: کردستان - Kurdistān, kurdyjski: كوردستان - Kurdistan), pełna nazwa: Region Kurdystanu (arab.: إقليم كردستان - Iqlīmi Kurdistān, kurd.: هەرێمی كوردستان - Herêmî Kurdistan) – autonomiczna jednostka administracyjna, będąca federalnym podmiotem Iraku. Kurdystan znajduje się na północnym wschodzie kraju i obejmuje 3 prowincje: As-Sulajmanijja, Dahuk i Irbil oraz częściowo prowincje: Dijala, Niniwa i Kirkuk. Stolicą autonomii jest Irbil, zwany po kurdyjsku Hewlêr.

Historia

Kurdyjski region autonomiczny został początkowo utworzony w 1970 roku w wyniku porozumienia iracko-kurdyjskiego. W praktyce autonomia ta była fikcyjna aż do roku 1991, kiedy to w wyniku przegranej przez Irak wojny w Zatoce ustanowiono na północy i południu kraju strefy wyłączone dla lotnictwa irackiego. Do października 1991 roku siły kurdyjskie wyparły wojska irackie z Kurdystanu, ustanawiając de facto niezależne państwo kurdyjskie (nigdy jednak nie ogłoszono niepodległości Kurdystanu). Władzą w regionie podzieliły się dwie konkurujące ze sobą partie: Demokratyczna Partia Kurdystanu Mustafy Barzaniego (KDP) i Patriotyczna Unia Kurdystanu Dżalal Talabaniego (PUK).

Po wojnie 2003 roku i ustanowieniu nowych władz irackich podpisano nowe porozumienia z władzami kurdyjskimi. Nowa konstytucja Iraku z 2005 roku usankcjonowała istnienie Kurdyjskiego Rządu Regionalnego posiadającego pełną wewnętrzną autonomię na obszarze Kurdystanu oraz przekazywanie Kurdom 20% zysków z wydobycia ropy w polach naftowych Iraku. 7 kwietnia 2005 roku Prezydentem Iraku został przez parlament wybrany Kurdyjski polityk Dżalal Talabani. Od 24 lipca 2014 roku prezydentem Iraku jest następny Kurdyjski polityk Fu’ad Masum. Region kurdyjski uznał zwierzchnictwo Iraku, ale de facto budował samodzielne państwo, a na granicach regionu z resztą kraju wyznaczono przejścia graniczne.

Po wybuchu sunnickiej rebelii w 2014 roku i ogłoszeniu przez dzihadystów Państwa Islamskiego na północy Iraku i wschodzie Syrii, Kurdowie opanowali opuszczony przez armię rządową region Kirkuku, do którego rościli sobie pretensje. Rząd Iraku oskarżając autonomię kurdyjską o wsparcie dżihadystów zaprzestał przekazywania Kurdystanowi dochodów z ropy naftowej. Kurdowie wycofali ministrów z koalicyjnego rządu Iraku, a prezydent Dżalal Talabani zaprzestał wykonywania swoich obowiązków.

Armia kurdyjska (tzw. peszmergowie) skutecznie odparła ataki Państwa Islamskiego i aktualnie sprawuje pełną kontrolę nad niemal całym północnym Irakiem.

Współczesność

Prezydent Kurdystanu Masud Barzani ogłosił zamiar zorganizowania referendum w sprawie niepodległości. Referendum jest autorskim projektem prezydenta KRG Barzaniego realizowanym przede wszystkim w oparciu o jego Demokratyczną Partię Kurdystanu. Politycznym uzasadnieniem jest - zdaniem Kurdów - rażące i trwałe niewywiązywanie się Bagdadu z konstytucyjnych obowiązków wobec KRG, co wpisuje się w stuletnią tradycję brutalnego łamania praw Kurdów przez Irak. Region Kurdystanu jest obecnie terenem pokojowym i dobrze prosperujący gospodarczo.

Reakcje na zorganizowanie referendum niepodległościowego

Projekt referendum spotkał się z ostrym sprzeciwem ze strony Bagdadu i Teheranu, umiarkowanym sprzeciwem ze strony Turcji oraz bardzo wstrzemięźliwą postawą państw zachodnich i Rosji, formalnie opowiadających się za jednością Iraku. O ile w przypadku państw zachodnich jest to przede wszystkim warunkowane obawą o destabilizację Iraku i wsparte zasadniczą niechęcią dla tendencji secesjonistycznych jako takich, a w przypadku Turcji stanowi przedmiot targu w relacjach z Irbilem, o tyle postawa Bagdadu i Teheranu jest tożsama z gotowością podjęcia działań wrogich wobec władz w Irbilu. Należą do nich próby politycznej dyskredytacji idei referendum na arenie międzynarodowej i ostre podsycanie sporu politycznego w KRG (wsparcie dla opozycji).

• 
• 
• 

Zobacz

• Rożawa
• Kurdystan (ostan)

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.