Adam Bochnak
Adam Bochnak (ur. 17 września 1899 w Krakowie[1], zm. 28 maja 1974 tamże) – polski historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
 Adam Bochnak (ok. 1950, aut. Stanisław Kolowca) | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 września 1899 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 maja 1974 |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia sztuki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |
| Status PAN |
członek krajowy |
| Status PAU |
członek krajowy |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie kupca Władysława i Józefy ze Spyszów (1868–1937)[1]. Miał siostrę Zofię (1903–1999). Kształcił się w gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie w 1917 roku zdał maturę. Następnie studiował historię sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1917–1922), m.in. pod kierunkiem Jerzego Mycielskiego i Juliana Pagaczewskiego, który był promotorem jego doktoratu Kolegiata św. Józefa w Klimontowie (1922). Jako student walczył w szeregach krakowskiego batalionu Legii Akademickiej, który stanowił część obsady pociągu pancernego „Śmiały”, działającego na froncie ukraińskim na przełomie lat 1918/1919. Już w 1920 roku podjął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim[1], z którym pozostał związany aż do emerytury w 1969 roku. Początkowo pracował jako starszy asystent w Katedrze Historii Sztuki, a od 1925 roku (po przedstawieniu pracy Makaty marszałka Francji Franciszka de Crequi, księcia de Lesidiguieres) był docentem w tej katedrze.
Uniknąwszy aresztowania w Sonderaktion Krakau, docent Bochnak wyjechał do Ciężkowic k. Tarnowa, gdzie przez cały okres okupacji niemieckiej kierował tajnym nauczaniem.
Po II wojnie światowej opiekował się Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego (1947–1951), w 1948 roku został profesorem kontraktowym, w 1953 roku kierownikiem Katedry Historii Sztuki, w 1954 roku profesorem nadzwyczajnym, w 1957 roku profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Historii Sztuki Nowożytnej. Od 1960 roku kierował również Instytutem Historii Sztuki, pełnił funkcje w kierownictwie uczelni – dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego (1954–1956, 1959–1961) i prorektora (1956–1959). Poza uniwersytetem współpracował z Gabinetem Rycin PAU (gdzie był w latach 1935–1939 konserwatorem), Liceum Koedukacyjnym w Ciężkowicach (dyrektor, 1945), Muzeum Narodowym w Krakowie (kustosz i zastępca dyrektora w latach 1945–1957 pod nazwą Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, dyrektor Muzeum 1957–1962).
W 1939 roku został członkiem korespondentem PAU; był sekretarzem (dwukrotnie) i przewodniczącym (1952) Komisji Historii Sztuki PAU, a także zastępcą przewodniczącego i przewodniczącym Komisji Teorii i Historii Sztuki Oddziału PAN w Krakowie. Należał m.in. do Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa (wiceprezes, członek honorowy) i Stowarzyszenia Historyków Sztuki (członek honorowy). W 1958 roku kierował polską ekspozycją zabytków krakowskich na międzynarodowej wystawie „Złoty wiek miast europejskich” w Gandawie; otrzymał za to przedsięwzięcie Nagrodę miasta Krakowa (1958). Był także laureatem nagród ministra szkolnictwa wyższego (1963, 1966), w 1972 roku otrzymał Medal im. Mikołaja Kopernika PAN.
Adam Bochnak poślubił Ewę Mossoczy (1912–2006), z którą miał dwóch synów, Jacka i Wojciecha.
Zmarł w Krakowie. Pochowany na cmentarzu Rakowickim[2] (kwatera Ł-płd-po lewej Grzesickiego)[3].
Badania
edytujZajmował się historią sztuki barokowej i rokoka, historią rzemiosła artystycznego, historią nauk o sztuce oraz muzeologią. W poszukiwaniu źródeł początków baroku w Polsce wskazał na kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie, jako wzorowany na rzymskim kościele Il Gesù. Dla wydawnictwa Historia sztuki polskiej opracował temat dziejów rzemiosła artystycznego. Dokonał analizy historycznej i estetycznej obrazu z fary w Bieczu, wskazując na związki z dziełem Opłakiwanie Chrystusa Michała Anioła w katedrze florenckiej. Był autorem życiorysów polskich historyków sztuki, badał m.in. życie i dorobek Mariana Sokołowskiego. W latach 1939–1952 redagował „Prace Komisji Historii Sztuki”, a w latach 1961–1963 „Rocznik Krakowski”.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)[4]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (29 października 1947)[5]
- Złoty Krzyż Zasługi (28 września 1954)[6]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)[7]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (1973)
Upamiętnienie
edytujUlica w Krakowie w dzielnicy Swoszowice, łącząca ulice Myślenicką i Wróblowicką została nazwana imieniem prof. Adama Bochnaka.
Wybrane prace naukowe
edytuj- 1925: Giovanni Battista Falconi
- 1925: Kościół św. Stanisława w Uhercach
- 1925: Zabytki przemysłu artystycznego w kościele parafialnym w Luborzycy (z J. Pagaczewskim)
- 1931: Ze studiów nad rzeźbą lwowską epoki rokoka
- 1935: Dwa naczynia z herbami Wazów w kolegiacie łowickiej
- 1935: „Opłakiwanie Chrystusa”, obraz w głównym ołtarzu kościoła parafialnego w Bieczu
- 1938: Grób biskupa Maura w krypcie św. Leonarda na Wawelu
- 1948: Zarys dziejów polskiej historii sztuki
- 1952: Gobeliny Katedry wawelskiej z historią Jakuba
- 1953: Kaplica Zygmuntowska
- 1957: Historia sztuki nowożytnej (2 tomy)
- 1960: Najstarsze budowle wawelskie
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 54.
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 33, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2023-07-25].
- ↑ Wysokie odznaczenie prof. dr A. Bochnaka. „Dziennik Polski”. Nr 234, s. 4, 2 października 1959.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 893 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej”.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Bibliografia
edytuj- Biogramy uczonych polskich, część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983.
- A. Małkiewicz, Adam Bochnak. Uczony i nauczyciel [w:] Adama Bochnak. Naświetlanie rzeźby lwowskiej, red. A. Betlej, P. Jamski, Warszawa 2008, ISBN 83-923438-2-4, s. 21–50.
- Adam Bochnak (1899–1974). „Wyborcza”. 29 maja 2014.