Atlantan valdumeri
Atlantan valdumeri - Muan toizekse suurin valdumeri Tyynen valdumeren jälles. Se kattau lähes viijenden ozan Muan pindualas. Se leviey Grönlandissah da Islandissah pohjazes, Jevrouppassah da Afrikkassah päivännouzus, Pohjois- da Suvi-Ameriekkassah päivänlaskus da Antarktidassah suves.
Atlantan valdumeri sai nimityksen Atlas (Atlan)-nimizes atlantas griekan mifolougies. Nimitys ”Atlaksen meri” nägyy enzimäzen kerran Herodotoksan 400-luvul eaa. kirjutuksis[1]
Yhtehizet tiijot
[kohenda | kohenda tekstu]Atlantan valdumeri on toizekse suurin, sen pinduala on 91,66 miljonua km², vezimiäry on 329,66 miljonua km³. Se leviey subarktikizies levevysastielois Antarktidassah. Indian valdumeren välil raja on pitkin Igolni-niemen meridianas (20° E) Antarktidan rannikkossah (Kuningatar Maudan mua). Tyynen valdameren välil raja on Gorn-niemen meridianas 68°04’ W libo lyhyön matkan mugah Suvi-Ameriekas Antarktikan niemimuassah poikki Dreikan salmes Oste-suares Šternek-niemessah. Pohjazen jiämeren välil raja on Gudzonovan salmen päivännouzun sydämehpiäzyy myö da poikki Davisan salmes Grenlandia-suaren rannikkuo myö Bruster-niemessah, poikki Tanskan salmes Isalannin suaren Reidinupyr-niemessah, sen rannikon Grepir-niemessah, sen jälles Farerskien suariloissah, ielleh Šetlandien suariloissah da 61° N: mugah Skandinavian niemimuan rannikkoh. Toiči valdumeren suviozan pohjazen rajanke 35° S:späi (atmosfieran da vien kierron merkilöin mugah) 60° S:ssah (pohjan muanpinnan luavun mugah) kuulutah Suvi-valdumereh.
Meret da lahtet
[kohenda | kohenda tekstu]Atlantan valdumeren meriloin, lahtiloin, salmiloin pinduala on 14,69 miljonua km² (16% valdumeren yleizes pindualas), tilavus on 29,47 miljonua km² (8,9 %). Kuulužimat meret da peruslahtet: Irlanninmeri, Pohjanmeri, Norviegienmeri, Baltianmeri, Välimeri, Mramoranmeri, Mustumeri, Azovanmeri, Karibanmeri, Meksikan lahti, Sargasonmeri.
Suaret
[kohenda | kohenda tekstu]Atlantan valdumeren suurimmat suaret da suaristot: Britanian suaret, Suuret Antiilit, Newfoundland-suari, Islanti, Sitsilia, Sardinia, Pienet Antillit, Falklandinsaaret, Bahaman suaret, Bermudan suaret.
Muudu tieduo
[kohenda | kohenda tekstu]Histourien suurin höyrylaivu RMS Titanic uppoi Atlantin ladumereh 15. sulakuudu 1912. Turmas kuoli läs 1 500 matkustajua.