Bron bekyken van Striekzwevel

[[Ofbeelding:Streichholz.jpg|thumb|right|Een an-esteuken striekzwevel]]
[[Ofbeelding:Match striking surface.jpg|thumb|right|'t Striekvlakke op een lussevardeuze]]
[[Ofbeelding:Streichholz.JPG|thumb|right|Een striekzwevel]]
Een '''striekzwevel''' of een '''lussevar''' is een klein [[holt|houtjen]] waor [[vuur]] mee emaak kan wonnen, 't hef een brune of een rooie kop dee braant as 't langes de lussevardeuze ehaold wonnen.

==Geschiedenisse==
De Chinezen vunnen neet allinnig 't buskruut mar oek de striekzevel uut. Volgens een tekse uut 950 nao [[Christus]] wönnen der staafjes dennehout mit [[zwevel]] in-evoerd. De uutviending van disse 'lochbrengende stave' stamp uut 't jaor 577 nao Christus. 
De veiligheidslussevar (''säkerhets tändstickor'') wönnen in [[1844]] uut-evunnen deur de [[Sveden|Zweedse]] [[scheikunde|scheikundige]] [[Gustaf Erik Pasch]]. An disse uutviending gungen veurof: de strieklussevar mit witte fosfor, en daoveur nog de dompellussevar van de Fransman J. Chancel.

==Samenstelling==
De samenstelling van de ontvlambaore kop is in de loop van de tied veraanderd.
#''Dompellussevars'' bevatten onder meer [[zwevel]] en [[kaliumchloraot]]; deur de lussevar in [[zwevelzuur]] te dompelen ontbranen 't al gelieke.
#De (onveilige) ''strieklussevar'' bevatten onder meer witte [[fosfor]], zodat strieken langes een roew vlakke al genog was veur ontbraanding.
#''Veiligheidslussevars'' warken deur de reactie tussen zwevel en kaliumchloraot.
# Mederne, ''milieuvriendelijke lussevars'' bevatten gien zwevel meer, mar een iezer-fosforverbiending dee of-ebreuken wonnen tot iezeroxide en fosfaot.

Vrogger wönnen de stelen van striekzwevels emaak van dennenhout, tegensworig van 't hout van de [[peppel]]. Aandere materialen, zoas kerton en op-erollen wasplaotjes, koemen oek veur.

==Verpakking==
In [[Europa (continent)|Europa]] wonnen lussevars meestentieds eleverd as houten stokjes in een deusjen. An weerskaanten van 't deusjen zit een striekvlakke. In [[Verienigde Staoten van Amerika|Amerika]] is disse uutvoering onbekend: daor he-j kertonnen lussevars dee uut een boekjen escheurd mutten wonnen. Op zo'n boekjen steet dan vake reclame - der steet zelfs reclame op de lussevars zelf, zoas ze neet uut-escheurd bin.

==Etymologie==
In [[Groot-Brittanië]] wönnen lussevars in 't begin van de [[19e eeuw]] op de mark ebröch onder de naam ''lucifer matches''. De benaming in 't Nedersaksisch, 't Nederlaans en aandere Nederlaanse streektalen is hiervan of-eleid.

't [[Latien]]se woord ''lucifer'' betekent net as 't Griekse woord ''fosfor'' letterlijk ''lochdrager''. De naam is oek in-egeven deur de verschiening van de duvel, mit dezelfde naam, dee veur-esteld wonnen mit lochgevend haor. Ouwe Nederlaanse woorden veur ''lussevar'' bin ''vuurstokje'' en ''zwavelstokje'', van dit eerste woord is 't [[Afrikaans]]e woord ''vuurhoutjie'' of-eleid. In 't Nedersaksisch zie-j disse vormen oek weer.

==Nedersaksisch==
*[[Achterhooks]]: ''Striekwével''
*[[Drèents]]: ''lucifar'', ''lucifer''
*[[Grunnegs]]:
**''striekholtke''
**''svoavelholtke''
**''luzivèr''
*[[Stellingwarfs]]: ''lucifer'' (meervoold: ''lucifes'')
*[[Tweants]]: 
**''striekheultje, -heultke''
**''lusevèr(pinnke)'' {{Info|Of ne kombinasie van disse meugelikheedn}}
*[[Urkers]]: ''lucifar''
*[[Veluws]]: 
**''lus<small>(</small>s<small>)</small>ever''
**''lus<small>(</small>s<small>)</small>evar''
**''lus<small>(</small>s<small>)</small>evär'' ([[Attem]], [[Waopenvelde]], [[Apeldoorne]])
**''lus<small>(</small>s<small>)</small>evärre'' ([[Apeldoorne]])
**''leusevar'' ([[Doornspiek]])
**''lusjeva<small>(</small>a<small>)</small>r'' ([[Niekark]], [[Bunsjoten]])
**''lus<small>(</small>s<small>)</small>everhoutjen'' ([[Bennekum]])
**''lussewas'' ([[Nunspeet]]; meervoud)
**''striekzwevel, -zwävel, -zwavel''
**''striekwafel, striekwezel'' ([[Epe]])
**''striekwefel'' ([[Une]])
**''strieker'' ([[Harderwiek]], [[Garder]])
**''striekstöksien'' ([[Apeldoorne]])
**''striekholt'' ([[Oldebroek]], [[Wezep]])
**''zwevelstoksie<small>(</small>n<small>)</small>'' ([[Lieren]])
**''zwevelstokje'' ([[Niekark]])
**''zwevelstok'' ([[Putten]])
**''zwävel'' ([[Heerde]], [[Waopenvelde]])

[[Kattegerie:West-Veluws_artikel]]
[[Kattegerie:Huushoolding]]

[[ar:عود ثقاب]]
[[bat-smg:Sierčiks]]
[[bg:Кибрит]]
[[ca:Misto]]
[[cs:Zápalky]]
[[da:Tændstik]]
[[de:Streichholz]]
[[el:Σπίρτο]]
[[en:Match]]
[[eo:Alumeto]]
[[es:Fósforo (utensilio)]]
[[et:Tuletikk]]
[[fa:کبریت]]
[[fi:Tulitikku]]
[[fr:Allumette]]
[[gl:Misto]]
[[he:גפרור]]
[[hi:माचिस]]
[[hr:Šibica]]
[[ht:Alimèt]]
[[hu:Gyufa]]
[[id:Korek api]]
[[io:Alumeto]]
[[it:Fiammifero]]
[[ja:マッチ]]
[[ka:ასანთი]]
[[ko:성냥]]
[[lb:Fixspoun]]
[[ln:Alimɛ́ti]]
[[lt:Degtukas]]
[[lv:Sērkociņš]]
[[ms:Mancis]]
[[nds:Rietsticken]]
[[nl:Lucifer (vuur)]]
[[nn:Fyrstikk]]
[[no:Fyrstikk]]
[[pl:Zapałka]]
[[pt:Palito de fósforo]]
[[qu:Ninachaq]]
[[ro:Chibrit]]
[[ru:Спичка]]
[[scn:Cirinu]]
[[simple:Safety match]]
[[sk:Zápalka (palička)]]
[[sl:Vžigalica]]
[[sv:Tändsticka]]
[[sw:Kibiriti]]
[[szl:Sztrahecle]]
[[ta:தீக்குச்சி]]
[[te:అగ్గిపుల్ల]]
[[tg:Гӯгирд]]
[[th:ไม้ขีดไฟ]]
[[tr:Kibrit]]
[[uk:Сірники]]
[[vls:Sulfer (lucifer)]]
[[zh:火柴]]
[[zh-classical:火柴]]
[[zh-min-nan:Hoan-á-hoé]]