Periodala tabelo: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita

Lineo-formo

Nuna versiono, pos 13:13, 13 may. 2023

Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

La periodala tabelo (o periodo-tabelo) esas tabelala dispozo di la kemiala elementi, rangizita segun lia atomala nombro (nombro di protoni), elektrono-ajusti, e sencesa kemiala havaji. Ca rangizo montras periodala tendenci, tala quala elementi kun simila manieri en la sama kolono. Lo anke montras quar rektangula bloki kun kelka preske simila kemiala havaji. Generale, en un rango (periodo) l'elementi esas metali ye la sinistra, e nemetali ye la dextra.

La rangi di la tabelo esas nomata periodi; la koloni esas nomata grupi. Sis grupi (koloni) havas nomi e nombri: exemple, elementi de la grupo 17 esas la halogeni; e grupo 18, la nobla gasi. La periodala tabelo povas esar uzata por derivar relateso inter la havaji dil elementi, e predicas la havaji di nova elementi ne ja deskovrita o sintizita. La periodala tabelo provizas utila trabaro por analizar kemiala manieri, ed esas larje uzata en kemio ed altra cienci.

Dmitri Mendeleyev publikigis ye 1869 l'unesma larje rikonocebla periodala tabelo. Ilu developis lua tabelo por ilustrar periodala tendenci en la havaji di la tatempa elementi savata. Mendeleyev anke predicis kelka havaji di tatempa elementi nesavata qua expektus plenigar lakuni en ica tabelo. Maxim multe di lua predicuri esis pruvita korekta kande l'elementi esis pose deskovrita. La periodala tabelo di Mendeleyev esis pluvastigita e rafinita per la deskovro o sintezo di plusa elementi nova e la developo di nova modeli teoriala explikar kemiala manieri.

Omna elementi - del atomala nombro 1 (hido) til 118 (oganesono) - sive deskovrita sive sintizita, inkluzite la maxim recenta adjuntaji (elementi 113, 115, 117, e 118) esis konfirmita dal IUPAC ye la 30a di decembro 201. Li kompletigis l'unesma sep rangi di la periodala tabelo.^[1] L'unesma 94 elementi existas en la naturo, quankam kelki nur trovesas en traco-quantesi ed sintizesis en laboratorii ante ke li deskovresis en la naturo.^{[n 1]} Elementi kun atomala nombri de 95 til 118 nur sintizesis en laboratorii o nukleara reaktori.^[2] Sintezo di elementi qua havas plu alta atomala nombri persequas. Plura sintezala radionuklidi di naturala elementi anke produktis en laboratorii.

Supervido

Grupo→	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	8
Periodo ↓	Alkaliala metali	Alkaliala termetali	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	Pniktogeni	Kalkogeni	Halogeni	Nobla gasi
1	Hidro H 1																	Helio He 2
2	Litio Li 3	Berilio Be 4											Borono B 5	Karbo C 6	Nitro N 7	Oxo O 8	Fluoro F 9	Neono Ne 10
3	Natro Na 11	Magnezo Mg 12											Aluminio Al 13	Siliko Si 14	Fosfo P 15	Sulfo S 16	Kloro Cr 17	Argono Ar 18
4	Kalio K 19	Kalcio CA 20	Skandio Sc 21	Titanio Ti 22	Vanadio V 23	Kromo Cr 24	Mangano Mn 25	Fero Fe 26	Kobalto Co 27	Nikelo Ni 28	Kupro Cu 29	Zinko Zn 30	Galio Ga 31	Germanio Ge 32	Arseno As 33	Selenio Se 34	Bromo Br 35	Kriptono Kr 36
5	Rubidio Rb 37	Stroncio Sr 38	Yitrio Y 39	Zirkonio Zr 40	Niobio Nb 41	Molibdo Mo 42	Teknecio Tc 43	Rutenio Ru 44	Rodio Rh 45	Paladio Pd 46	Arjento Ag 47	Kadmio Cd 48	Indio In 49	Stano Sn 50	Antimonio Sb 51	Teluro Te 52	Iodo I 53	Xenono Xe 54
6	Cesio Cs 55	Bario Ba 56	Lutecio Lu 71	Hafnio Hf 72	Tantalo Ta 73	Wolframo W 74	Renio Re 75	Osmio Os 76	Iridio Ir 77	Platino Pt 78	Oro Au 79	Merkurio Hg 80	Talio Tl 81	Plombo Pb 82	Bismuto Bi 83	Polonio Po 84	Astato At 85	Radono Rn 86
7	Francio Fr 87	Radiumo Ra 88	Laurencio Lr 103	Ruterfordio Rf 104	Dubnio Db 105	Seaborgio Sg 106	Boriumo Bh 107	Hasio Hs 108	Meitnerio Mt 109	Darmstatio Ds 110	Rentgenio Rg 111	Kopernicio Cn 112	Nihonio Nh 113	Flerovio Fl 114	Moskovio Mc 115	Livermorio Lv 116	Teneso Ts 117	Oganesono Og 118
8			Lantano La 57	Cerio Ce 58	Prazeodimio Pr 59	Neodimio Nd 60	Prometio Pm 61	Samario Sm 62	Europio Eu 63	Gadolinio Gd 64	Terbio Tb 65	Disprozio Dy 66	Holmio Ho 67	Erbio Er 68	Tulio Tm 69	Yiterbio Yb 70
9			Aktiniumo Ac 89	Torio Th 90	Protaktinio Pa 91	Uranio U 92	Neptunio Np 93	Plutonio Pu 94	Americio Am 95	Kuriumo Cm 96	Berkelio Bk 97	Kalifornio Cf 98	Einsteinio Es 99	Fermio Fm 100	Mendelevio Md 101	Nobelio No 102

solida	liquido	gaso	nesavata

Metalo						Metaloido	Nemetalo			Nesavata kemiala havajo
Alkaliala metalo	Alkaliala termetalo	Lantanido	Aktinido	Transitala metalo	Postransitala metalo	Metaloido	Poliatoma nemetalo	Biatoma nemetalo	Nobla gaso	Nesavata kemiala havajo

Anke videz

Listo di la kemiala elementi

Extera ligili

La Tabelo periodala dil elementaro da Fernando Zangoni. En Ido. NOVA VERKO: 2008

Noti

↑ L'elementi deskovris komencale da sintezo e pose en la naturo esas teknecio (Z=43), promecio (61), astato (85), neptunio (93), e plutonio (94).

Referi

↑ Chemistry: Four elements added to periodic table -
↑ Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements. Publikigita da Oxford University Press. Loko di publikigo: New York, NY. Dato di publikigo: 2011.

[2] L'elementi deskovris komencale da sintezo e pose en la naturo esas teknecio (Z=43), promecio (61), astato (85), neptunio (93), e plutonio (94).

[1] Chemistry: Four elements added to periodic table -

[emsley-3] Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements. Publikigita da Oxford University Press. Loko di publikigo: New York, NY. Dato di publikigo: 2011.

[1]

[n 1]

[2]