Periodala tabelo: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m r2.7.1) (roboto adjuntas: ilo:Periodiko a lamisaan dagiti elemento |
kelka korektigi. Tamen, la texto bezonas revizo da ulu qua konocas ambe Ido, e la temo dil texto. |
||
| (ne montresas 26 intermeza revizi facita da 13 altra uzeri) | |||
Lineo 1:
{{specala revizo}}
La '''periodala tabelo''' (o '''periodo-tabelo''') esas tabelala dispozo di la [[kemiala elemento|kemiala elementi]], rangizita segun lia [[atomala nombro]] (nombro di [[protono|protoni]]), [[elektrono-ajusto|elektrono-ajusti]], e sencesa [[Kemiala havajo|kemiala havaji]]. Ca rangizo montras ''[[periodala tendenci]]'', tala quala elementi kun simila manieri en la sama kolono. Lo anke montras quar rektangula [[bloko (periodala tabelo)|bloki]] kun kelka preske simila kemiala havaji. Generale, en un rango (periodo) l'elementi esas [[metalo|metali]] ye la sinistra, e [[nemetali]] ye la dextra.
La rangi di la tabelo esas nomata [[Periodo (periodala tabelo)|periodi]]; la koloni esas nomata grupi. Sis grupi (koloni) havas nomi e nombri: exemple, elementi de la grupo 17 esas la [[halogeno|halogeni]]; e grupo 18, la [[nobla gaso|nobla gasi]]. La periodala tabelo povas esar uzata por derivar relateso inter la havaji dil elementi, e predicas la havaji di nova elementi ne ja deskovrita o sintizita. La periodala tabelo provizas utila trabaro por analizar kemiala manieri, ed esas larje uzata en kemio ed altra cienci.
[[Dmitri Ivanovich Mendeleyev|Dmitri Mendeleyev]] publikigis ye 1869 l'unesma larje rikonocebla periodala tabelo. Ilu developis lua tabelo por ilustrar periodala tendenci en la havaji di la tatempa elementi savata. Mendeleyev anke predicis kelka havaji di [[Precidata elementi di Dmitri Mendeleyev|tatempa elementi nesavata]] qua expektus plenigar lakuni en ica tabelo. Maxim multe di lua predicuri esis pruvita korekta kande l'elementi esis pose deskovrita. La periodala tabelo di Mendeleyev esis pluvastigita e rafinita per [[elemento-deskovro|la deskovro o sintezo di plusa elementi nova]] e la developo di nova modeli teoriala explikar kemiala manieri.
Omna elementi - del atomala nombro 1 ([[hido]]) til 118 ([[oganesono]]) - sive deskovrita sive sintizita, inkluzite la maxim recenta adjuntaji (elementi 113, 115, 117, e 118) esis konfirmita dal [[IUPAC]] ye la 30a di decembro 201. Li kompletigis l'unesma sep rangi di la periodala tabelo.<ref>{{extera ligilo|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-35220823|titulo=Chemistry: Four elements added to periodic table|work=BBC News}}</ref> L'unesma 94 elementi existas en la naturo, quankam kelki nur trovesas en traco-quantesi ed sintizesis en laboratorii ante ke li deskovresis en la naturo.<ref group = "n">L'elementi deskovris komencale da sintezo e pose en la naturo esas [[teknecio]] (Z=43), [[promecio]] (61), [[astato]] (85), [[neptunio]] (93), e [[plutonio]] (94).</ref> Elementi kun atomala nombri de 95 til 118 nur sintizesis en laboratorii o nukleara reaktori.<ref name="emsley">{{Citez jurnalo od edituro|last=Emsley|first=J.|titulo=Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements|edition=New|publikigita ye=2011|editero=Oxford University Press|loko=New York, NY|isbn=978-0-19-960563-7}}</ref> Sintezo di elementi qua havas plu alta atomala nombri persequas. Plura sintezala [[radionuklido|radionuklidi]] di naturala elementi anke produktis en laboratorii.
== Supervido ==
{{periodala tabelo}}
== Anke videz ==
* [[Kemiala elementi|Listo di la kemiala elementi]]
== Extera ligili ==
* [http://www.europa.idolinguo.com/Italia/periodalatabelo.pdf La Tabelo periodala dil elementaro da Fernando Zangoni. En Ido. NOVA VERKO: 2008]
{{Periodala tabelo (kompakta)}}
== Noti ==
<references group="n"/>
== Referi ==
{{reflist}}
[[Kategorio:Kemio]]
| |||