A Gudiña

concello da comarca de Viana, na provincia de Ourense

A Gudiña (do antropónimo xermánico Gotina)[1] é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Viana. Segundo o IGE en 2018 tiña 1 308 habitantes (1 625 en 2004, 1 651 en 2003). O xentilicio é «gudiñao/á».[2]

Modelo:Xeografía políticaA Gudiña
Imaxe

Localización
lang=gl Editar o valor en Wikidata Mapa
 42°03′39″N 7°08′16″O / 42.060794, -7.137842
EstadoEspaña
Comunidade autónomaGalicia
Provinciaprovincia de Ourense Editar o valor en Wikidata
CapitalA Gudiña Editar o valor en Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación1.180 (2023) Editar o valor en Wikidata (6,88 hab./km²)
Xeografía
Parte de
Superficie171,4 km² Editar o valor en Wikidata
Altitude974 m Editar o valor en Wikidata
Comparte fronteira con
Organización política
• Alcalde da Gudiña Editar o valor en WikidataNéstor Ogando Blanco (2023–) Editar o valor en Wikidata
Eleccións municipais na Gudiña Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Código postal32540 Editar o valor en Wikidata
Fuso horario
Código INE32034 Editar o valor en Wikidata

BNE: XX454927

Xeografía

editar

O concello, de 171,4 km², abrangue 8 parroquias. Limita ao norte con Viana do Bolo, ao sur con Portugal, ao leste coa Mezquita, ao noroeste con Vilariño de Conso, ao oeste con Castrelo do Val e ao suroeste con Riós.

Está comunicada coa estrada N-525, que vai de Ourense cara a Benavente, se ben o tráfico pesado adoita ir pola autovía A-52. A estrada OU-533 une a vila da Gudiña coa da Rúa, pasando por Viana do Bolo. Forma parte da antiga C-533 que ía desde A Gudiña até Lalín.

Pola Gudiña pasa, pola rúa Maior, a Vía da Prata do Camiño de Santiago. Ao carón da igrexa de San Martiño, a vía divídese na variante sur, por Verín, e na variante norte, por Laza, denominada Camiño Antigo ou Verea dos Galegos.[3]

Historia

editar

No concello consérvanse restos megalíticos, con varias mámoas, como as mámoas da Cabeza do Cichón, preto de onde se atopou en 1992 o menhir do Tameirón,[4] ou a mámoa do Val da Lagoa;[5] así como os restos de varios poboados castrexos. Durante a romanización de Galicia houbo unha explotación mineira de estaño.

O 15 de maio de 1167, Fernando II doou ao mosteiro de Montederramo mediante un privilexio a herdade da Coelleira.

 
A Gudiña nun mapa da diocese de Ourense de 1763 de Cornide.

O 15 de xuño de 1506 pasaron a noite na vila o rei Filipe I de Castela e a súa muller Xoana, que desembarcaran na Coruña e se dirixían preto da Pobra de Seabra para se reuniren o día 20 con Fernando II de Aragón. Dado que os habitantes acudiran a recibilos cando comeron no mesón da Canda, o rei concedeulles en Cédula Real o uso dun escudo coa coroa real, consistente nun brasón dividido en dúas metades cun triángulo no ángulo inferior.

A igrexa de San Martiño, construída entre os séculos XVII e XVIII, presenta dous escudos, moi erosionados, do Conde de Monterrei.[6]

O edificio do cárcere tiña o escudo da casa de Monterrei.

En 1911 o militar monárquico Henrique Mitchell de Paiva Couceiro lanza desde aquí a primeira incursión monárquica[7] contra a recentemente nacida república de Portugal atacando Chaves, pero ao ser derrotado regresa, ao ano seguinte e no 1919 segue lanzando incursións armadas contra Portugal ao ter neste lado da raia seca a complicidade discreta do goberno español.

Demografía

editar
Censo total 1308 (2018)
Menores de 15 anos 86 (6.57 %)
Entre 15 e 64 anos 776 (59.33 %)
Maiores de 65 anos 446 (34.1 %)
Evolución da poboación de A Gudiña   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
2697 2465 2275 2605 1625 1562 1.554 1.506 1.508 1.461 1.392 1.345 1.360 1.308 1254 1236 1,232
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Cultura

editar

Toponimia

editar

Topónimo derivado do antropónimo xermánico Gotina.[8]

Irmandamentos

editar

O concello da Gudiña está irmandado co de Puebla de Zaragoza (México), anteriormente chamado Puebla de los Ángeles[9], onde faleceu o misioneiro gudiñao Sebastián de Aparicio.

editar
  • O gaiteiro da Gudiña/ e mais o da Martiñá/ andan en pleito co vento/ e non sei quen gañará [10].

Galería de imaxes

editar
Artigo principal: Galería de imaxes da Gudiña.

Parroquias

editar
Galicia | Provincia de Ourense | Parroquias da Gudiña

Barxa (San Xoán) | O Canizo (Santa María) | Carracedo da Serra (Santiago) | A Gudiña (San Martiño e San Pedro) | Parada da Serra (San Lucas) | Pentes (San Mamede) | San Lourenzo de Pentes (San Lourenzo) | O Tameirón (Santa María)


Lugares da Gudiña

editar

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Gudiña vexa: Lugares da Gudiña.

  1. Real Academia Galega (Vicente Feijoo) (22/11/2021). O Seminario de Onomástica responde: A Gudiña (Youtube). 
  2. Costas González, Xosé-Henrique (2016). Os xentilicios de Galicia e dos outros territorios de lingua galega (PDF). Vigo: Universidade de Vigo. p. 43. ISBN 978-84-8158-706-7. 
  3. "A Gudiña". turismo.gal. Consultado o 2024. 
  4. "Estatua-menhir do Tameirón. A Gudiña, Ourense". dolmensedemaisfamilia.blogspot.com. Consultado o 2024. 
  5. "A GUDIÑA". onosopatrimonio.blogspot.com. Consultado o 2024. 
  6. "‘A Gudiña’, las tierras del beato Sebastián de Aparicio". cronicasdelaemigracion.com. Consultado o 2024. 
  7. "Copia arquivada" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de setembro de 2015. Consultado o 19 de agosto de 2015. 
  8. Real Academia Galega (Vicente Feijoo) (22/11/2021). O Seminario de Onomástica responde: A Gudiña (Youtube). 
  9. González Palau, D. (2010). Os irmandamentos en Galicia: Globalización, redes e goberno local. IGADI. p. 118. ISBN 978-84-613-8468-6. 
  10. Lorenzo Fernández, X. (1973). Cantigueiro popular da Limia Baixa. p. 117. . Martiñán é lugar da parroquia e concello de Bande.

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar

 
 Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy