Αυλώνας Αττικής
Συντεταγμένες: 38°15′0.4″N 23°41′39.8″E / 38.250111°N 23.694389°E
Ο Αυλώνας[1][2] (επίσημα Αυλών[3]) είναι κωμόπολη της Ανατολικής Αττικής, κοντά στα σύνορα με την Βοιωτία. Απέχει 50 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Διοικητικά είναι έδρα ομώνυμης δημοτικής κοινότητας που ανήκει στον καλλικρατικό δήμο Ωρωπού, ενώ μέχρι το τέλος του 2010 αποτελούσε έδρα του ομώνυμου δήμου.[4] Είναι κτισμένος σε υψόμετρο 170 μέτρων[5] σε αμφιθεατρική θέση στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας. Ο Αυλώνας παλαιότερα ήταν γνωστός με το όνομα Σαλισάτι ή Σάλεσι ή και Κακοσάλεσι.[4]
| Αυλώνας | |
|---|---|
 | |
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Αττικής |
| Περιφέρεια | Αττικής |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ανατολικής Αττικής |
| Δήμος | Ωρωπού |
| Δημοτική Ενότητα | Αυλώνας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα |
| Νομός | Αττικής |
| Υψόμετρο | 165 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 3.109 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Κακοσάλεσι |
| Ταχ. κώδικας | 190 11 |
| Τηλ. κωδικός | 2295 |
Όνομα
ΕπεξεργασίαΗ αρχαία ελληνική ονομασία του είναι Αυλών που σημαίνει πέρασμα. Το όνομα Αυλών διασώζεται σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο τον Αυλωνέα. Η λέξη Σάλεσι ή Σαλισάτι που σημαίνει επίσης πέρασμα είναι λατινική και με αυτήν μεταφράστηκε η λέξη Αυλών στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Η ονομασία Κακοσάλεσι έμεινε από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας επειδή ο ορεινός όγκος ακριβώς πάνω από την κωμόπολη αποτελούσε παρατηρητήριο και ορμητήριο των επαναστατών και κλεφτών με συνέπεια να είναι κακό πέρασμα για τους Τούρκους. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε ως επίσημη μέχρι το 1927 οπότε ο οικισμός ανέκτησε την αρχαία του ονομασία Αυλών (ο Αυλώνας) από την μακρόστενη κοιλάδα-πέρασμα που διασχίζεται από τον ποταμό Ασωπό.[6]
Ιστορικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΑρχαιότητα
ΕπεξεργασίαH ονομασία Αυλών εντοπίζεται σε αρχαία μαρμάρινη πλάκα που εντοπίστηκε το 1984 στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου, στην οποία υπάρχει αναθηματική επιγραφή αφιερωμένη στον θεό Διόνυσο: «ΔΙΟΝΥΣΩ ΑΥΛΩΝΕΙ ΦΙΛΟΤΕΡΑ ΔΙΟΔΟΤΟΥ ΚΗΦΙΣΙΕΩΣ ΘΥΓΑΤΗΡ ΕΠΙ ΙΕΡΕΩΣ ΦΙΛΗΜΩΝΟΣ ΤΟΥ ΠΟΠΛΙΟΥ ΦΙΛΑΣΙΟΥ». Η πλάκα αυτή φιλοξενείται στο γραφείο της δημοτικής κοινότητας. Αναφορά στον Διόνυσο τον Αυλωνέα εντοπίζεται σε θρόνο στο θέατρο του Διονύσου στην Aκρόπολη Αθηνών: «ΙΕΡΕΩΣ ΑΥΛΩΝΕΩΣ ΔΙΟΝΥΣΟΥ».[7]
19ος αιώνας
ΕπεξεργασίαΚατά την Επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρεται πως ενεπλάκησαν στην πολεμική εμπλοκή της μάχης του Κακοσάλεσι (26 Σεπτεμβρίου 1825). Μετά την απελευθέρωση ο Αυλώνας (με την ονομασία Σάλεσι) εντάχθηκε στον δήμο Τανάγρας της τότε επαρχίας Θηβών του νομού Αττικής και Βοιωτίας.
Το 1840 εντάχθηκε στον δήμο Περαίας της επαρχίας Αττικής ο οποίος το 1871 μετονομάστηκε σε δήμο Ωρωπίων. Μετά την κατάργηση των διευρυμένων δήμων, με την διοικητική διαίρεση του 1912, ο Αυλώνας αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης κοινότητας η οποία μετεξελίχθηκε σε δήμο το 1990.[4]
Στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-1944) ο Αυλώνας υπέστη μεγάλες καταστροφές. Περίπου το 40% των σπιτιών είχε καταστραφεί.[εκκρεμεί παραπομπή]
Κατά τον 19ο αιώνα ο Αυλώνας συνδέθηκε με την σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε τη Χαλκίδα με την Αθήνα, αυξάνοντας έκτοτε τον πληθυσμό. Το 1930 αριθμούσε 2.230 κατοίκους. Το 1971 ήταν 2.509 ενώ το 1981 διπλασιάστηκαν, στους 5.215. Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι υπολογίζονταν στους 5.056 ενώ με βάση την απογραφή του 2011 υπολογίζονται σε 5.744. Οδικώς ο Αυλώνας εξυπηρετείται από την εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, στη παράκαμψη Μαλακάσας, αμέσως μετά τα πρώτα διόδια από την οποία απέχει 8 χιλιόμετρα, ενώ επίσης εξυπηρετείται από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας-Χαλκίδας[8].
Η περιοχή είναι παραδοσιακά γεωργική-κτηνοτροφική και βιομηχανική, με αρκετούς κατοίκους να εργάζονται στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις των Οινοφύτων στην Βοιωτία.[5] Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή είναι η μόλυνση του νερού από τις παράνομες ρίψεις αποβλήτων στον Ασωπό ποταμό.[9]
Πολιούχος της περιοχής είναι ο Άγιος Δημήτριος, ενώ ο ομώνυμος ιερός ναός του 18ου αιώνα λειτουργούσε ως ενοριακή εκκλησία μέχρι το 1938 που εγκαινιάστηκε στη κεντρική πλατεία του χωριού ο Ιερός Ναός των Αγίων Αντωνίου και Ανδρέου.[10]
Έξω από την πόλη βρίσκονται το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων (ΚΕΤΘ) του Ελληνικού Στρατού Ξηράς[11] (με πρόσβαση από τον σιδηροδρομικό σταθμό Αγ. Θωμά) καθώς και το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα.[12]
Κλίμα
ΕπεξεργασίαΟ Αυλώνας έχει ένα υγρό κλίμα με θερμά καλοκαίρια και σχετικά ψυχρούς χειμώνες. Το κλίμα του παρουσιάζει μεγάλες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις.
| Κλιματικά δεδομένα Αυλώνας (2013-2024), 110 m asl | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μάρ | Απρ | Μάι | Ιούν | Ιούλ | Αύγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) | 25.3 | 25.9 | 29.3 | 33.4 | 38.1 | 43.9 | 46.2 | 44.6 | 40.6 | 35.4 | 28.9 | 25.8 | 46,2 |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 13.3 | 15.2 | 17.7 | 21.9 | 26.9 | 31.6 | 34.1 | 33.5 | 29.3 | 23.7 | 19.3 | 14.7 | 23,43 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 8.5 | 9.8 | 11.8 | 15.0 | 19.7 | 24.4 | 26.8 | 26.6 | 23.0 | 17.8 | 14.1 | 10.0 | 17,29 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | 3.8 | 4.5 | 5.8 | 8.1 | 12.5 | 17.1 | 19.4 | 19.7 | 16.8 | 11.9 | 9.0 | 5.2 | 11,15 |
| Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) | −9.8 | −5.2 | −3.8 | −2.6 | 4.1 | 8.5 | 12.9 | 13.8 | 6.3 | 1.6 | −2.3 | −4.2 | −9,8 |
| Βροχόπτωση mm (ίντσες) | 107 | 87,4 | 88,1 | 48,9 | 48,4 | 40,8 | 19,4 | 59,8 | 50,1 | 93 | 152,2 | 131,3 | 926,4 |
| Πηγή: Meteoclub (Σεπ 2013-Αυγ 2024) [13] | |||||||||||||
Αξιοθέατα
Επεξεργασία- Η εκκλησία βυζαντινού ρυθμού Αγίων Αντωνίου και Ανδρέα,[2] που βρίσκεται στο τρίτο κατώτερο επίπεδο της κεντρικής πλατεία του χωριού. Εγκαινιάστηκε το 1938 με δωρεά της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947), συζύγου του Αντωνίου Ζυγομαλά, μεγάλων ευεργετών της περιοχής. Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Ζουμπουλίδη σε μίμηση της ιστορικής βυζαντινής εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά.
- Το Μουσείο Ζυγομαλά, που ιδρύθηκε το 1937 με πρωτοβουλία της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947), στεγάζει μεγάλη λαογραφική συλλογή αυθεντικών κεντημάτων και ειδών χρυσοκεντητικής. Εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.[14]
Διοικητικές μεταβολές
ΕπεξεργασίαΚ. Σαλεσίου (Αττικής και Βοιωτίας)
ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912
Σύσταση της κοινότητας με την απόσπαση του οικισμού Σάλεσι από το δήμο Ωρωπίων και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας
Ο οικισμός Μπούγα αποσπάται από το δήμο Ωρωπίων και προσαρτάται στην κοινότητα
ΦΕΚ 179Α - 30/08/1927
Ο οικισμός Σάλεσι της κοινότητας μετονομάζεται σε Αυλών
Ο οικισμός Μπούγα της κοινότητας μετονομάζεται σε Ασπροχώρι
Η κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα Αυλώνος
Κ. Αυλώνος (Αττικής και Βοιωτίας)
ΦΕΚ 179Α - 30/08/1927
Η κοινότητα προήλθε από τη μετονομασία της κοινότητας Σαλεσίου
ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943
Η κοινότητα αποσπάται από το νομό Αττικής και Βοιωτίας και υπάγεται στο νομό Αττικής
ΦΕΚ 223Α - 26/07/1943
Η κοινότητα αποσπάσθηκε στο νομό Αττικής από το νομό Αττικής και Βοιωτίας
ΦΕΚ 75Α - 18/05/1990
Η κοινότητα αναγνωρίζεται σε δήμο Αυλώνος
ΦΕΚ 75Α - 18/05/1990
Ο δήμος προήλθε από την αναγνώριση σε δήμο της κοινότητας Αυλώνος
ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010
Ο οικισμός Αυλών αποσπάται από το δήμο και προσαρτάται στο δήμο Ωρωπού
Ο οικισμός Ασπροχώρι αποσπάται από το δήμο και προσαρτάται στο δήμο Ωρωπού
Ο δήμος καταργείται
Δημοτική κοινότητα
ΕπεξεργασίαΗ δημοτική κοινότητα Αυλώνος είναι χαρακτηρισμένη ως αστικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 107,811 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τον οικισμό Ασπροχώρι. [15]
Πληθυσμός
Επεξεργασία| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 6.365 (6.445) |
| 2001 | 4.980 (5.085) |
| 2011 | 5.744 (5.895) |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 2.585 (2.681) |
| 1971 | 2.509 (2.608) |
| 1981 | 5.124 (5.215) |
| 1991 | 6.346 (6.441) |
| 2001 | 5.056 (5.184) |
| 2011 | 5.626 (5.779) |
(σε παρένθεση ο πληθυσμός της δημοτικής κοινότητας)
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής - Δήμος Αυλώνος». History of atticaeast.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 «Αυλώνας | Δήμος Ωρωπού». www.oropos.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 6. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 36.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ, Κοινότητα Αυλώνος». ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
- ↑ 5,0 5,1 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 12. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 239.
- ↑ «Πανδέκτης: Salesi -- Avlon». Πανδέκτης. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2020.
- ↑ «ΑΥΛΩΝΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ-ΤΟΠΟΣ ΗΡΩΩΝ». tosalesi.blogspot.com. 2011.
- ↑ Trainose: Δρομολόγιο Αθήνα - Χαλκίδα. https://www.trainose.gr/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%BF/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%B7%CF%81%CF%8C%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82/%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD/.
- ↑ «Το παράδοξο του Ασωπού: Τι αποκαλύπτει έρευνα για τους νέους ρύπους | LiFO». www.lifo.gr. 31 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
- ↑ «Εκκλησίες και Ξωκκλήσια». avlonas.gr. 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2022.
- ↑ «Επικοινωνία | Army gr». www.army.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
- ↑ «Ιστορικά Στοιχεία - Σκοπός - ΕΚΚΝΑ | Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα». www.ekkna.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
- ↑ https://web.archive.org/web/20200706032041/http://avlonas.meteoclub.gr/NOAAPRYR.TXT
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2022.
- ↑ 15,0 15,1 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ ΠΛ 3:877
- ↑ ΠΛΜ 12:239
Πηγές
Επεξεργασία- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)