Jak-17

Jak-17

Jak-17 w Centralnym Muzeum Sił Lotniczych Federacji Rosyjskiej w Moninie
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Jakowlew
Konstruktor	Aleksander Siergiewicz Jakowlew
Typ	samolot myśliwski i szkolno-treningowy
Konstrukcja	jednosilnikowy średniopłat o konstrukcji metalowej, podwozie – chowane w locie
Załoga	1 (wersja myśliwska) 2 (wersja szkolno-treningowa)
Historia
Data oblotu	czerwiec 1947
Lata produkcji	1948–1949
Liczba egz.	430
Dane techniczne
Napęd	1 silnik turboodrzutowy RD-10A
Ciąg	8,8 kN (910 kG)
Wymiary
Rozpiętość	9,20 m
Długość	8,78 m
Wysokość	2,80 m
Powierzchnia nośna	14,85 m²
Masa
Własna	2 081 kg (Jak-17) 2 094 kg (Jak-17 UTI)
Użyteczna	460 – 893 kg
Startowa	Jak-17' 2 890 kg (normalna) 3 323 kg (maksymalna) Jak 17 UTI 2 906 kg
Osiągi
Prędkość maks.	750 km/h (Jak-17) 726 km/h (Jak-17 UTI)
Prędkość minimalna	145 km/h (Jak-17) 150 k/h (Jak-17 UTI)
Prędkość wznoszenia	12 m/s (Jak-17) 11 m/s (Jak-17 UTI)
Pułap	12 750 m (Jak-17) 11 000 m (Jak-17 UTI)
Zasięg	395 km (normalny) 717 km (Jak-17 z dodatkowymi zbiornikami)
Długotrwałość lotu	ok. 20 min. ok. 45 min. (Jak-17 z dodatkowymi zbiornikami)
Rozbieg	635 m (Jak-17) 640 m (Jak-17 UTI)
Dobieg	650 m (Jak-17) 695 m (Jak-17 UTI)
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 działka NS-23 kal. 23 mm (Jak-17, wersja Jak-17 UTI – nieuzbrojona)
Użytkownicy
ZSRR, Polska, Bułgaria, Rumunia, Chiny, Czechosłowacja

Jak-17 (ros. Як-17, kod amerykański „Type 16”, kod NATO „Feather”) – radziecki odrzutowy myśliwiec z końca lat 40., jeden z pierwszych radzieckich samolotów odrzutowych, powstały na bazie samolotu Jak-15.

Historia

Samolot Jak-17 powstał jako wersja rozwojowa samolotu Jak-15 opracowanego w 1946 roku, charakteryzującego się nietypowym redanowym układem konstrukcyjnym, z silnikiem odrzutowym w nosie kadłuba, z dyszą wylotową pod kadłubem. Silnik odrzutowy był rozwinięciem niemieckiego silnika Jumo 004 z okresu II wojny światowej. Już po dokonaniu oblotu samolotu Jak-15 w kwietniu 1946 roku biuro konstrukcyjne Jakowlewa otrzymało polecenie zaprojektowania nowego samolotu myśliwskiego i dwumiejscowego samolotu szkolno-treningowego o parametrach zbliżonych do samolotu Jak-15, lecz dopracowanych i pozbawionych jego wad.

Powstało wtedy kilka prototypów: Jak-15W, Jak-17 RD10, Jak-21, Jak-15U. Po przeprowadzeniu badań w locie, ostatecznie w marcu 1948 zaaprobowano do produkcji seryjnej prototyp Jak-15U, przebudowany z seryjnego Jak-15 i oblatany w czerwcu 1947 roku. Od Jaka-15 różnił się przede wszystkim podwoziem trójpodporowym zamiast klasycznego i powiększonym usterzeniem o zmienionym kształcie. Seryjne samoloty otrzymały oznaczenie Jak-17. Jednocześnie wprowadzono do produkcji seryjnej wersję szkolno-treningową oznaczoną jako Jak-17 UTI, dla którego wzorcowym samolotem był prototyp Jak-21T.

Produkcję seryjną prowadzono w latach 1948 – 1949 i łącznie zbudowano 430 samolotów obu wersji.

Wersje produkowane seryjnie:

• Jak-17 – samolot myśliwski, jednomiejscowy
• Jak-17 UTI – wersja szkolno-treningowa, dwumiejscowa

Użycie w lotnictwie

Jak-17UTI w Instytucie Lotnictwa - 1960 r.

Samoloty Jak-17 i Jak-17 UTI, po rozpoczęciu produkcji seryjnej już od 1948 trafiły do jednostek bojowych lotnictwa ZSRR. Po raz pierwszy zaprezentowane zostały publicznie na defiladzie w Tuszynie w 1949. W kodzie NATO Jak-17 został oznaczony tak, jak Jak-15 - Feather, Jak-17UTI - Magnet.

Samoloty były używane także w innych krajach, były to w zasadzie samoloty w wersji szkolno-treningowej. Były to jednak znikome ilości i tak np. Polska posiadała 3 samoloty Jak-17 i 11 Jak-17 UTI, Czechosłowacja – 1 samolot Jak-17 oznaczony S-100, od 1950. Inne państwa: Bułgaria, Rumunia, Chiny również posiadały zaledwie po kilka sztuk tych samolotów w wersji UTI. Chińskie samoloty służył także do szkolenia lotników północnokoreańskich podczas wojny koreańskiej. Jaki-17 nie były używane bojowo. Ostatnie samoloty Jak-17 UTI zostały wycofane z użycia na początku lat sześćdziesiątych XX wieku.

Jak-17UTI w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Do Polski samoloty dostarczono w lipcu 1950. 20 sierpnia 1950 jeden z nich (z numerem 29) był pierwszym samolotem odrzutowym zademonstrowanym publicznie w Polsce, w pokazach z okazji Święta Lotnictwa na Okęciu. Polscy piloci szkolili się najpierw na Jakach-17UTI w ZSRR i jednostkach radzieckich stacjonujących w Polsce. W Polsce Jak-17UTI był także oznaczany Jak-17W. Rozważano w Polsce podjęcie produkcji licencyjnej w WSK Mielec pod oznaczeniem G-1, ale zrezygnowano z niej z uwagi na nieperspektywiczną konstrukcję, na korzyść Jak-23, a ostatecznie Lim-1. Ostatnie samoloty Jak-17 UTI zostały w Polsce wycofane z użycia w lotnictwie wojskowym w 1955, po zastąpieniu przez MiG-15UTI i SBLim. Od 1957 ostatni Jak-17 UTI służył do badań w Instytucie Lotnictwa, z cywilną rejestracją SP-GLM. Ostatni lot na nim wykonano 3 lutego 1960, został on później eksponatem Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Samolot, będąc jednym z pierwszych myśliwców odrzutowych miał wady takie, jak stosunkowo słabe osiągi, mały zasięg i długotrwałość lotu, zawodny napęd, skomplikowana procedura uruchamiania silnika. Z drugiej strony, jego pilotaż był prosty, w tym samolot miał dobre charakterystyki startu i lądowania. Pilotaż samolotu był podobny do tłokowych Jaków (Jak-3, Jak-9), co ułatwiało opanowanie go przez pilotów, a tym samym Jak-17 był bardzo dobrym samolotem treningowym, do zapoznania pilotów z napędem odrzutowym przed przejściem na nowsze samoloty, jak MiG-15.

Opis konstrukcji

Jak-17W, SP-GLM, ze zbiorów Muzeum Lotnictwa w Krakowie

Samolot Jak-17 był jednosilnikowym średniopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej i prostych skrzydłach. Kadłub kratownicowy z rur stalowych, kryty blachą duraluminiową. Płaty dwudźwigarowe o konstrukcji z duraluminium. W wersji Jak-17 na końcu skrzydeł zamontowano zamki do powieszenia dodatkowych zbiorników paliwa. Usterzenie klasyczne o konstrukcji metalowej. Silnik odrzutowy umieszczony był w przedniej części kadłuba, z dyszą pod kadłubem, na wysokości kabiny pilota. Ogonowa część kadłuba pokryta była pod spodem blachą żaroodporną. Kabina pilota zamknięta, oszklona. Osłona składała się z trzyczęściowego stałego wiatrochronu i wypukłej osłony odsuwanej do tyłu. W wersji UTI, kabina dwuosobowa w układzie tandem, zakryta kilkuczęściową długą wspólną osłoną, z częściami na członkami załogi odsuwanymi do tyłu. Podwozie samolotu trójkołowe z przednim kółkiem, chowane w locie; golenie główne chowane w skrzydła.

Napęd stanowił jeden silnik turboodrzutowy ze sprężarką osiową RD-10A (rozwinięcie niemieckiego silnika Junkers Jumo 004) o ciągu 900 kg (ok. 8,83 kN).

Uzbrojenie: 2 działka 23 mm NS-23 (po 60 nabojów) w dolnej części kadłuba. Jak-17UTI nie był uzbrojony.

Zobacz też

Pokrewne konstrukcje: Jak-15 - Jak-23

Porównywalne samoloty: Ła-152

Linki zewnętrzne

• Jakowlew Jak-17. sanko.wroclaw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-16)].
• Sylwetki samolotu na stronie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie