1985

1982 - 1983 - 1984 - 1985 - 1986 - 1987 - 1988

1985 (MCMLXXXV) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen dinsdag.

Gebäörtenisse

januari

• 13 - Ónger bar ómsjtendigheje wirt de Egmondloup biej de mansluuj gewónne door Peter Rusman, en biej de vrouwluuj door zien vrouw Wilma Rusman.

februari

• 21 - Voor 't eësj saer 1963 wirt d'r weer eine Èlfsjtedetoch gereje. De doaj vilt aevel net in es de toch wirt verreje. Evert van Benthem wint de wedsjtriedtoch.

miert

• 10 - Sovjet-partiejleijer Konstantin Tsjernenko euverliejt in Moskou op 73-jaorige laeftied. Michail Gorbatsjov wirt de nuje partieleijer.
• 12 - 't Awds bekènd gans in 't Nederlands gesjreve berich op usenet: "dit is een test zoals je ziet!"

april

• 27 - Gerrie Knetemann wint de twintigste editie van de Amstel Gold Race.
• 27 - Atlete Wilma Rusman wint de marathon van Rotterdam bie de vrouwluuj in 2.35.32.

mei

• 11 - Biej 'ne voetbalwedsjtried tösje Bradford City en Lincoln City vènje 56 luuj de doad door brandj op de tribunes.
• 11 - 15 - Paus Johannes Paulus II bezeuk Nederland en Belsj.
• 29 - In 't Brusselse Heizelsjtadion kómme biej 't Heizeldrama 39 Italijane óm 't laeve biej de finale van de Europa Cup I tösje Liverpool en Juventus, naodat Èngelsje fans hun vak zint bènnegedrónge. Oetentelik wirt besjlis óm de wedsjtried toch te laote doorgaon. Juventus wint naodat Michel Platini eine penalty haet benut.
• 30 - De Wes-Duutsje bóndjspresident Richard von Weizsäcker brink ein driedaags sjtaatsbezuek aan Nederlandj. Hae lègk de naodrök op 't leed dat Duutsjlandj zien buurlènj haet aangedaon, en pries Amsterdam veur häör hölp aan de Duutsje refugiés en joadse óngerdukesj.

juni

• 14 - Frankriek, Duutsjlandj en de Beneluxlènj sjloete 't Verdrag van Schengen. Zie regele hiejmit vriej grensverkeër veur hun inwoners door aafsjaffing van de grenscontroles.

juli

• 10 - 't Nederlandse Greenpeacesjeep Rainbow Warrior wirt door Frankriek tot zinke gebrach, wobiej eine opvarende wirt gedoad.
• 13 - In 't Vereinigd Keuninkriek en de Verenigde Sjtate wirt 't benefietconcert Live Aid gehawwe, mèt ein enorme keur aan pop- en rocksjterre. 't Is georganiseerd door de Ierse popmuzikant Bob Geldof vanwaege de hóngesjnoad in Ethiopië en is waereldwied te zeen en te heuëre op TV en radio.
• 21 - De Franse fitserenner Bernard Hinault wint veur de viefde en lètste keër de Runj van Frankriek.

augustus

• 12 - Eine Boeing 747SR-46 van Japan Airlines verlus ziene sjtaart en bótsj 30 minute later taenge Mount Osutaka in Japan. 520 van de 524 passagiers kómme óm in de groatste single-aircraft ramp oats.
• 25 - Lètste formule 1 GP van Nederlandj op Circuit Park Zandvoort. Deze race wirt gewónne door de Oasterieker Niki Lauda.

september

• 1 - Joop Zoetemelk (38) wirt in Italië waereldkampioen fitserenne op de waeg.
• 19 - Mexico-stad wirt opgesjrik door ein zwaar aardbeving. 9.000 luuj kómme óm, 30.000 luuj rake gewóndj en 95.000 luuj verlere hun hoes.

oktober

• 7 - Palestiense terroriste kape 't passagierssjeep Achille Lauro.
• 15 oktober - Michael Gorbatsjov introduceert ziene politiek van perestrojka, hersjtructurering.
• 31 tot en mèt 6 november - Wubbo Ockels is de eësjte Nederlander in de ruumde.

november

• 1 - De Nederlandse regering besljut tot plaatsjing van kruusvlöchwaopes mèt atoomlading op Woensdrecht.
• 4 - Minister Nelie Smit-Kroes van Verkeër verrich in ein benzinesjtation biej Geldrop de eësjte PIN-betaling in Nederlandj.
• 9 - Biej eine euverval van de Bende van Nijvel op ein Delhaize-filiaal in Aalst kómme ach luuj óm 't laeve en rake d'r zeve gewóndj.
• 13 - 23.000 luuj kómme óm in Colombia es dao de Nevado del Ruiz tot oetbarsjting kump.
• 20 - Belsj plaatsj zich ten koste van Nederlandj, dankzie 'ne köpbal van Georges Grün, vief minute veur tied, veur de eindjrunje van 't waereldkampioensjap voetbal 1986.

december

Nobelprieze

• Natuurkunde: Klaus von Klitzing "um zien oontdèkking vaan 't kwantum-Halleffek."
• Sjemie: Herbert Hauptman en Jerome Karle "um hun boetegewoen prestaties in 't oontwikkele vaan direkte methodes veur de bepaoling vaan kristalstructure."
• Geneeskunde: Michael S. Brown en Joseph L. Goldstein "um hun oontdèkkinge umtrint de regulering vaan 't cholesterolmetabolisme."
• Literatuur: Claude Simon, "dee in ziene roman de creativiteit vaan d'n diechter en de sjèlder mèt e verdeep tiedsbezej combineert in de besjrieving vaan de minseleke gestèldheid."
• Vrei: Internationaol Natuurkundege t'r Veurkouming vaan Kernoorloge, "[veur] gezaaghöbbende informatie en 't creëre vaan e bezej vaan de catastrofaol gevolge vaan atoomoorloge. 't Comité geluif tot dit weer bijdreug aon 'ne greuj in d'n drök vaan de publieke weerstand tege de vermiejering vaan kernwaopes en aon 't herdefiniëre vaan prioriteite, mèt groeter aondach veur gezoondheid en aander minseleke kwesties."
• Economie: Franco Mondigliani "um zien pionerende analyses vaan spaorgedraag en financieel merrete."

Maan vaan 't Jaor

Deng Xiaoping (twiede kier)

Gebore

• datum oonbekind - Olaf Koens, Nederlandse journalis
• 7 januari - Lewis Hamilton, Engelse autocoureur
• 5 februari - Cristiano Ronaldo, Portugese voetballer
• 19 miert - Yolanthe Cabau van Kasbergen, Nederlands-Spaans actrice
• 21 mei - Mark Cavendish, Britse wielrenner
• 23 mei - Sekou Cissé, Ivoriaanse voetballer
• 10 juni - Andy Schleck, Luxemburgse wielrenner
• 30 juni - Michael Phelps, Amerikaanse zjwömmer
• 11 juli - Lilian Marijnissen, Nederlandse politica
• 18 augustus - Inge Dekker, Nederlandse zjwömster
• 19 september - Maartje Paumen, Nederlandse hockeyster
• 6 oktober - Jesse Huta Galung, Nederlandse tennisser
• 8 oktober - Bruno Mars, Amerikaanse popzenger
• 23 oktober - Masiela Lusha, Albanees-Amerikaanse actries
• 16 november - Sanna Marin, premier vaan Finland
• 1 december - Janelle Monáe, Amerikaanse popzengeres
• 27 december - Verona van de Leur, Nederlandse turnster
• 31 december - Jan(tje) Smit, Nederlandse zenger

Gesjtorve

• 18 februari - Willy Alberti (58), Nederlandse zenger
• 7 april - Carl Schmitt (96), Duutsje filosoof
• 14 mei - Adriaan Paulen (82), Nederlandse atleet, sjportbesjtuurder en verzètsman
• 9 juni - Huub Jansen (56), Nederlandse gesjiedköndige
• 4 juli - Jan de Quay (83), Nederlandse minister-president
• 9 juli - Charlotte van Luxemburg (89), Luxemburgse groathertogin
• 16 juli - Heinrich Böll (67), Duutsje sjriever
• 26 augustus - Piet Jongeling (76), Nederlands journalis, verzètssjtrieder, politicus en sjriever van kènjerbeuk
• 2 september - Abe Lenstra (64), Nederlandse voetballer
• 22 september - Peter Rusman (32), Nederlandse atleet.
• 30 september - Simone Signoret (64), Franse actrice en sjriefster
• 2 oktober - Rock Hudson (59), Amerikaanse acteur
• 10 oktober - Yul Brynner (70), Amerikaans-Russische acteur
• 10 oktober - Orson Welles (70), Amerikaanse acteur en regisseur
• 24 november - Kees Buddingh' (77), Nederlandse dichter
• 24 november - Big Joe Turner (74), Amerikaanse blueszanger
• 31 december - Ricky Nelson (45), Amerikaanse zenger

Meziek

Bes verkochte singles in Nederlandj:

1. USA For Africa - We Are The World
2. Commodores - Nightshift
3. Paul Hardcastle - 19
4. Benny Neyman - Waarom Fluister Ik Je Naam Nog?
5. Nana Mouskouri - Only Love
6. Tears For Fears - Shout
7. Bruce Springsteen - Dancing In The Dark
8. Madonna - Into The Groove
9. Bruce Springsteen - I'm On Fire
10. Elton John - Nikita

Bes verkochte albums in Nederlandj:

1. Bruce Springsteen - Born in the U.S.A.
2. Madonna - Like A Virgin
3. Dire Straits - Brothers In Arms
4. Sade - Diamond Life
5. Sting - The Dream Of The Blue Turtles
6. U2 - The Unforgettable Fire
7. Alison Moyet - Alf
8. Tears for Fears - Songs From The Big Chair
9. Talking Heads - Stop Making Sense
10. Phil Collins - No Jacket Required

Film

• Desperately seeking Susan van Susan Seidelman - Mèt o.a. Madonna
• Mad Max Beyond Thunderdome van George Miller - Mèt o.a. Mel Gibson en Tina Turner
• Back to the Future van Robert Zemeckis - Mèt o.a. Michael J. Fox en Christopher Lloyd
• Brazil van Terry Gilliam - Mèt o.a. Jonathan Price en Robert De Niro
• The Color Purple van Steven Spielberg - Mèt o.a. Danny Glover en Whoopi Goldberg
• Witness van Peter Weir - Mèt o.a. Harrison Ford en Kelly McGillis
• Rambo: First Blood part 2