Ana səhifə

Hamının redaktə edə biləcəyi azad ensiklopediya olan Vikipediyaya xoş gəlmisiniz! Hazırda Azərbaycanca Vikipediyada 199.106 məqalə mövcuddur.

Azərbaycan Teatr Coğrafiya Ədəbiyyat Fəlsəfə Astronomiya Tibb Biologiya Memarlıq Kino Elm Digər portallar

Hamının redaktə edə biləcəyi azad ensiklopediya olan

Vikipediyaya xoş gəlmisiniz!

199.106 məqalə arasından axtar

Hazırda Azərbaycan dilində 199.106 məqalə mövcuddur.

Həftənin seçilmiş məqaləsi

Dəniz samuru — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin dələlər fəsiləsinin "enhydra" cinsinə aid heyvan növü. Dəniz samurları dəniz mühitinə uyğunlaşan, üstəlik silahdan istifadə etməyi bacaran, primat olmayan nadir və unikal canlılardan biridir. Dəniz samurları Sakit okeanın Rusiya, Yaponiya, ABŞ və Kanada kimi ölkələrin sahil ərazilərində yayılmışlar. XVIII–XIX əsrlərdə dəniz samurları qiymətli xəzlərinə görə kütləvi ovlanmaya məruz qalmışdır. Nəticədə sayları olduqca azalmış və nəsli kəsilmək həddinə çatmışdır. Dəniz samurları SSRİ qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Eynilə bu canlıların yayıldığı digər ölkələrdə də onlar qırmızı kitaba əlavə edilib. 2009-cu il məlumatına görə dünyanın hər yerində bu canlıların ovuna qadağa qoyulmuşdur. Onların ovlanmasına bircə Alyaskanın köklü əhalisi olan aleutlara icazə verilir. Buna səbəb isə bir istisna olaraq xalq sənayesi və qida rasionunun qorunmasıdır. (Davamı...)

Həftənin yaxşı məqaləsi

Anadolu bəylikləri — XI–XVI əsrlərdə Anadoluda bəy tərəfindən idarə olunan feodal dövlətlər. Türkman tayfalarının Anadoluya kütləvi köçü nəticəsində baş tutmuş Malazgird döyüşündən (1071) sonra Rum sultanlığı ilə birlikdə Şərqi Anadoluda ilk bəylik qrupu meydana gəlmişdir. Bəyliklərin ikinci qrupu Rum sultanlığının ucları kimi meydana çıxmışdır. Onlar monqollardan qaçaraq Mərkəzi Asiyadan Anadoluya gəlmiş tayfalar tərəfindən qurulmuşdur. Kösedağ döyüşündən (1243) sonra səlcuq sultanları Elxanilər dövlətinə tabe olmuşdurlar. Təxminən 1300–1308-ci illərdə Anadoluda yaranan vəziyyətə görə daxili münaqişələr nəticəsində süquta uğrayan Rum sultanlığı öz uc bəylərini nəzarətdə saxlamaq gücünə malik deyildi. Buna baxmayaraq, həmin bəylər Elxanilərə xərac ödəyirdi və bu dövrdə hələ müstəqillik əldə etməmişdilər. 1335-ci ildə elxan Əbu Səidin vəfatından sonra uc bəylərinin əksəriyyəti müstəqil hökmdar – bəy olmuşdurlar. Osmanlı bəyliyinin (sonradan Osmanlı imperiyası) hökmdarları dövlətləri genişlədikcə qonşu bəylikləri də işğal etmişdilər. 1608-ci ildə onlar sonuncu bəylik olan Ramazanoğulları bəyliyi osmanlılar tərəfindən ihlaq edilmişdir. (Davamı...)

Həftənin seçilmiş siyahısı

Qitələrarası kubok qazanan baş məşqçilərin siyahısı — 1960–2004-cü illərdə CONMEBOL və UEFA tərəfindən təşkil edilən və UEFA Çempionlar Liqası çempionu ilə Libertadores Kuboku çempionunun qarşılaşdığı Qitələrarası Kubokda çempion olan futbol komandalarının baş məşqçilərinin siyahısı. Qitələrarası kubok qazanan ilk komanda "Real Madrid", ilk baş məşqçi isə Miqel Munos olub. İlk 18 oyun cüt oyunlu sistemlə keçirilib. 1980-ci ildə baş məşqçisi Xuan Martin Muxika olan "Nasyonal" komandası, "Nottingem Forest" komandasını ilk tək oyunlu sistemlə keçirilən çempionatda məğlub edərək yeni sistemdəki ilk çempion oldu. Sonuncusu 2003-cü ildə keçirilən kubokun isə son çempionu olan "Porto" komandasının baş məşqçisi Viktor Fernandez idi. Argentinalı Karlos Byanki (şəkildə) 1994-cü ildə "Veles Sarsfild" komandasının, 2000 və 2003-cü illərdə "Boka Xuniors" komandasının baş məşqçisi ikən kuboku başı üzərinə qaldırdı və turnirdə 3 çempionluq qazanan ilk və tək baş məşqçi oldu. Dörd baş məşqçi bu kuboku bir dəfədən artıq qazanmaq uğuru əldə etsə də, dördü də bu uğuru eyni komanda ilə iki il ardıcıl çempion olmaqla əldə etmişdir. (Davamı...)

Günün seçilmiş şəkli

Xəbərlər

Alberto Fuximori 1991-ci ildə

• Azərbaycan Milli Məclisinin VII çağırışı formalaşıb, məclisin ilk iclası keçirilib.
• Hizbullah üzvlərinin Livan və Suriyada istifadə etdikləri elektron cihazların partlaması nəticəsində azı 42 nəfər ölüb, minlərlə insan yaralanıb.
• Perunun sabiq prezidenti Alberto Fuximori (şəkildə) 86 yaşında vəfat edib.
• Fransanın paytaxtı Parisdə keçirilən Yay Paralimpiya Oyunları başa çatıb, Azərbaycan 11 medalla medal sıralamasında 28-ci yeri tutub.
• Azərbaycan Milli Məclisinə keçirilən növbədənkənar seçkilər başa çatıb.

Aktual hadisələr: İsrail–Həmas müharibəsi  • Rusiya–Ukrayna müharibəsi  • Sudanda vətəndaş müharibəsi

Son ölümlər: Salvatore Skillaçi, Tito Cekson, Fatma Səttarova, Rafiq İbrahimov, Aleksandr Maslyakov, Aleksandr Medved

Bilirsinizmi…

Dağdizel zavodunun 8-ci sexi

• 1932-ci ildə Xəzər dənizində məxfi məqsədlərlə tikilmiş Dağdizel zavodunun 8-ci sexini (şəkildə) "Dağıstanın Fort Boyardı" adlandırırlar.
• Yəhudiəsilli bəstəkar Yenö Zador 1939-cu ildə Nasist Almaniyasından ABŞ-yə qaçan zaman Atlantik okeanında "Xristofor Kolumb" operasını ərsəyə gətirmişdir.
• Dreyf edən buzlaqlara həsr olunmuş Oxot Ryu-hyo Muzeyinin kafesində Oxot dənizinin duzu ilə dadlandırılmış xüsusi dondurma çeşidi servis olunur.
• 2003-cü il İraq müharibəsi zamanı çoxlu sayda internet istifadəçisi yanlışlıqla Avstraliyanın Baqdad qəsəbəsinin rəsmi saytına müraciətlər ünvanlayırdı.
• Jan-Jak Russonun atasının əmisioğlu Səfəvi hökmdarı Şah Sultan Hüseynin saatsazı olmuşdur.

Tarixdə bu gün

Neptun

1821 — Yunan inqilabı: qiyamçılar Tripolitsanı ələ keçirərək şəhərin 30 minə yaxın müsəlman əhalisini qətlə yetirdilər.

1846 — Astronom İohann Qalle Urben Leveryenin təlimatlarını əsas götürərək Neptun planetini aşkar etdi.

1889 — Fusadziro Yamauti Nintendo adlı oyun kartları istehsal edən şirkətin əsasını qoydu.

1913 — Fransız təyyarəçi Rolan Qarros tarixdə ilk dəfə Aralıq dənizinin üzəri ilə bir sahildən digərinə uçdu.

1923 — Bolqarıstanda Sentyabr üsyanı başladı.

1932 — Nəc və Hicaz Krallığı Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı ilə birləşdiyini elan etdi.

1989 — Azərbaycan dili Azərbaycanın dövlət dili elan olundu.

Digər günlər: 22 sentyabr – 23 sentyabr – 24 sentyabr

Hazırda 23 sentyabr 2024 (UTC) – Səhifəni yenilə

Kömək səhifələri

• Vikipediyaçılar
• Beş əsas prinsip
• Qaralama dəftəri
• Şablonlar
• Yeni başlayanlar üçün təlimat
• Tez-tez soruşulan suallar

Vikipediya

Vikimedia Fondunun digər layihələri

• Vikilüğət Lüğət
• Vikisitat Sitatlar
• Vikikitab Azad dərsliklər və təlimat kitabları
• Vikimənbə Azad əsər kitabxanası
• Vikixəbər Azad xəbər mənbəyi
• Vikiversitet Tədris materialları
• Vikinövlər Bioloji növlərin sistematikası
• Mediaviki Viki proqram təminatının təkmilləşdirilməsi
• Vikidata Ortaq verilənlər bazası
• Vikianbar Ortaq media anbarı
• Vikisəyahət Azad səyahət təlimatçası
• Meta-Viki Vikimedia koordinasiya mərkəzi