Kartuzja

Kartuzja – nazwa nadana zwyczajowo klasztorowi zakonu kartuzów.

W skład zabudowań kartuzji wchodził kościół i eremy (domki dla mnichów). Jako pierwsza powstała La Grande Chartreuse we Francji w 1084 roku (stąd nazwa). Kolejne były na niej wzorowane.

Budowle

Jednolity styl budowli kartuzów nie wykształcił się. Architektura budowli odpowiadała panującemu w epoce stylowi i miejscowym warunkom. Dla wszystkich jednak budowli charakterystyczny jest ogromny krużganek oraz przylegające do niego cele. Cele mnichów stanowią oddzielone od siebie domki, każdy z ogródkiem. Zawierają one przedsionek zwany Ave Maria, pokój dzienny i sypialnię zwane Cubiculum z klęcznikiem Oratorium oraz warsztat – Laboratorium. Domki są często piętrowe, ale w nowszych założeniach (np. kartuzja Marienau koło Bad Wurzach) – parterowe. W późnym średniowieczu były często bogato wyposażane przez fundatorów. Później preferowano ubóstwo i prostotę.

Przykłady

Kartuzja w Buxheim.
Plan byłej kartuzji Port-Sainte-Marie koło Clermont-Ferrand.
Szkic celi mnicha w kartuzji Marienau.
Przekrój celi mnicha w Grande Chartreuse.
Cela klasztorna w byłej kartuzji.
Cela klasztorna w Chartreuse de Bonnefoy.

W Polsce zakon został ufundowany na terenie miejscowości obecnie nazywanej Kartuzy (nazwa pochodzi od zakonu) w 1380 roku.

Kartuzje dzisiaj

Z biegiem czasu powstało 272 kartuzji, z czego dzisiaj istnieje 24. W tym 18 klasztorów męskich i 6 żeńskich. Najmłodszą jest dzisiaj kartuzja Sudowon w Korei Południowej. Istnieje od 2004. Ostatnia likwidacja nastąpiła w Portugalii w 2011 (Cartuxa Santa María Scala Cœli in Évora). Kartuzję w Sélignac zamieszkują jeszcze bracia świeccy. Obecnie planuje się przeniesienie kartuzji Aula Dei, ponieważ istnieje nacisk społeczny, by skarby sztuki starego kompleksu klasztornego udostępnić publiczności. Podobna sytuacja doprowadziła w 1956 do likwidacji kartuzji we Florencji.

Literatura

Nancy Klein Maguire: In der Stille vieler kleiner Stunden. Fünf Kartäuser-Novizen auf der Suche nach Gott. Goldmann, München 2007, ISBN 3-442-33776-3.

Linki zewnętrzne

Website des Kartäuserordens. Hier finden sich die Anschriften den einzelnen Kartausen sowie Bilder der verschiedenen Niederlassungen. Teilweise sind auch Informationen zu den einzelnen Häusern (in der Landessprache) verfügbar.
http://www.kartause.net – Die Internet-Präsenz des Vereins der Freunde der Kartause Aggsbach mit umfangreichen Informationen über das Wirken des Kartäuserordens.